«Ξεφυλλίζοντας» τα iPhone της Apple σε ένα κατάστημα ηλεκτρονικών ειδών στην Τιαντζίν της Κίνας, η Σαν Ντέμι απαρίθμησε τους λόγους που έπρεπε να αναβαθμίσει τη συσκευή της.
Οι φωτογραφίες και τα βίντεο του παιδιού της γέμιζαν γρήγορα τον αποθηκευτικό χώρο. Ενας από τους δασκάλους των παιδιών της τής ζήτησε να κατεβάσει διάφορες εφαρμογές, πιέζοντας και πάλι τα όρια της συσκευής της. Αλλά ο παράγοντας που τελικά την έφερε στο κατάστημα ήταν ένα κυβερνητικό πρόγραμμα ανταλλαγής με στόχο την τόνωση των πεισματικά υποτονικών καταναλωτικών δαπανών στην Κίνα.
Αντιμέτωπη με έναν εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, η κυβέρνηση της Κίνας έχει επενδύσει φέτος σε ένα πρόγραμμα ενίσχυσης καταναλωτών ύψους 42 δισ. δολαρίων, ποσό διπλάσιο από πέρυσι. Στόχος, να δοθεί ώθηση στην αναγκαία αύξηση των δαπανών σε μια επισφαλή στιγμή για την οικονομία, επιδοτώντας εκπτώσεις για μια μεγάλη ποικιλία καταναλωτικών αγαθών, από πλυντήρια ρούχων έως ηλεκτρικά οχήματα.
Τον Μάιο οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 6,4%, ξεπερνώντας τις προσδοκίες των οικονομολόγων, ωθούμενες από την ισχυρή ζήτηση για smartphones και οικιακές συσκευές.
Οι ασθενείς καταναλωτικές δαπάνες αποτελούν μακροχρόνια ανησυχία για την οικονομία της Κίνας. Οι Κινέζοι καταναλωτές εξοικονομούν περισσότερα και ξοδεύουν λιγότερα από ό,τι οι κάτοικοι στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, ακόμη και όταν η οικονομία αναπτύσσεται με ιλιγγιώδη ρυθμό. Αλλά τώρα που η ανάπτυξη επιβραδύνεται, οι επικερδείς θέσεις εργασίας εξαφανίζονται και ο φθίνων τομέας ακινήτων της χώρας –βασικός μοχλός της οικονομίας– δεν δείχνει σημάδια ανάκαμψης, η αύξηση των δαπανών είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης.
Το συνηθισμένο εγχειρίδιο της Κίνας για την τόνωση της οικονομίας μπορεί να μη λειτουργήσει αυτή τη φορά. Δεν μπορεί να δαπανήσει τόσο άφθονα σε υποδομές όσο στο παρελθόν. Οι τοπικές αυτοδιοικήσεις κολυμπούν στα χρέη έπειτα από δεκαετίες κατασκευής αεροδρομίων, σιδηροδρομικών σταθμών και γεφυρών. Η συνεχιζόμενη εμπορική διαμάχη με τις ΗΠΑ και η αυξανόμενη παγκόσμια ανησυχία για την πλημμύρα φθηνών κινεζικών αγαθών περιορίζουν την ικανότητά της να αναζωογονήσει τα εργοστάσια για να αυξήσει τις εξαγωγές.
Ενώ το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα έχει τονίσει τη σημασία της ενίσχυσης της κατανάλωσης εδώ και χρόνια, οι πρόσφατες δηλώσεις κορυφαίων αξιωματούχων γίνονται όλο και πιο εμφατικές. Τον περασμένο μήνα ο πρωθυπουργός της Κίνας, Λι Τσιανγκ, δήλωσε ότι η χώρα «εντείνει τις προσπάθειες» για την επέκταση της εγχώριας ζήτησης με ειδικές πρωτοβουλίες. Μιλώντας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στην Τιαντζίν, δεσμεύτηκε να καταστήσει την Κίνα «μια τεράστια δύναμη κατανάλωσης, εκτός από δύναμη παραγωγής». Το τρέχον πρόγραμμα ανταλλαγής –παρόμοιο με την πρωτοβουλία «μετρητά για παλιοσίδερα» της Αμερικής– ξεκίνησε στο τέλος του 2024. Αρχικά εφαρμόστηκε σε οκτώ κατηγορίες οικιακών συσκευών και αυτοκινήτων. Οι εκπτώσεις κυμαίνονται από 15% έως 20%, με τις μεγαλύτερες εξοικονομήσεις να προορίζονται για πιο ενεργειακά αποδοτικά προϊόντα.
Η Κίνα, η οποία εξέδωσε ειδικά ομόλογα του Δημοσίου για τη χρηματοδότηση του προγράμματος, διέθεσε διπλάσια χρήματα για αυτό το 2025 και επέκτεινε τα προϊόντα που καλύπτονται ώστε να περιλαμβάνουν smartphones, τάμπλετ και smartwatches.
Παρά την επιτυχία του προγράμματος, οι οικονομολόγοι φοβούνται ότι ο αντίκτυπός του στην κατανάλωση θα είναι βραχύβιος και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους και το πρώτο εξάμηνο του επόμενου. Η ιαπωνική επενδυτική τράπεζα Nomura εκτιμά ότι οι λιανικές πωλήσεις κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2025 θα μειωθούν κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι και κατά σχεδόν μία ποσοστιαία μονάδα στο πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους.
Η κυβέρνηση διερευνά ήδη εναλλακτικές επιλογές. Από φέτος, η Κίνα σχεδιάζει να παρέχει ετήσιες πληρωμές 500 δολαρίων ανά παιδί κάτω των 3 ετών.
