Καθώς το Ιράν άρχισε να εκτοξεύει πυραύλους προς μια αμερικανική αεροπορική βάση στο Κατάρ τη Δευτέρα, οι traders πετρελαίου αντέδρασαν με εντυπωσιακή ταχύτητα – όχι αγοράζοντας, αλλά πουλώντας. Μέσα σε επτά λεπτά από την πρώτη εκτόξευση, γύρω στις 5.30 μ.μ. ώρα Λονδίνου, η τιμή του Brent, του διεθνούς σημείου αναφοράς, άρχισε να υποχωρεί. Χρειάστηκαν μόλις 20 λεπτά για να επιταχυνθεί η πτώση στο 3%. Μέχρι τις 7.30 μ.μ., η τιμή είχε υποχωρήσει κατά 7,2% στα 71,48 δολάρια, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση σχεδόν τριών ετών. Η ταχύτητα της πτώσης σε μια αγορά που συνήθως εκτοξεύεται με κάθε ένδειξη γεωπολιτικής αναταραχής εξέπληξε τους μη μυημένους.
Ακόμα κι όταν οι πολίτες έβρισκαν καταφύγιο και τα τηλεοπτικά δίκτυα πρόβαλλαν εικόνες πυραύλων στον νυχτερινό ουρανό, οι traders είχαν ήδη καταλήξει –ορθά– στο συμπέρασμα ότι οι επιθέσεις θα μείωναν, αντί να εντείνουν, τις εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ, Ισραήλ και Ιράν. «Ολα είναι σκηνοθετημένα, ξέρουμε ότι η βάση είναι άδεια. Ηξερα από τις 18 Ιουνίου ότι η βάση ήταν άδεια», είπε μέσω μηνύματος ο Χόρχε Μοντεπέκ, αναλυτής πετρελαίου στην Onyx Capital Group, λίγο μετά την έναρξη της επίθεσης τη Δευτέρα. «Εχουμε ξαναδεί αυτή την ταινία».
Από την έναρξη των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, οι traders δήλωσαν ότι ήταν κολλημένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις πηγές ανοικτής πληροφόρησης για να ερμηνεύουν τις εξελίξεις. «Ολοι βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση, όλοι παρακολουθούμε τις ροές Twitter, τους λογαριασμούς Osint και ό,τι μπορούμε για να βγάλουμε άκρη», δήλωσε στέλεχος σε μεγάλη εταιρεία εμπορίας πετρελαίου. Οι traders πετρελαίου, για παράδειγμα, εστίασαν στις δορυφορικές εικόνες της αεροπορικής βάσης Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ, όπου σταθμεύουν 10.000 Αμερικανοί στρατιώτες. Οι εικόνες φαίνονταν να δείχνουν ότι οι ΗΠΑ είχαν απομακρύνει αεροπλάνα από τη βάση ημέρες πριν από την αεροπορική επιδρομή κατά ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων το περασμένο Σαββατοκύριακο και την ιρανική απάντηση τη Δευτέρα. Οι πληροφορίες αυτές βοήθησαν τους traders να καταλήξουν σε δύο συμπεράσματα: οι εκτοξεύσεις πυραύλων ήταν σε μεγάλο βαθμό συμβολικές και η Ισλαμική Δημοκρατία, έχοντας αντιδράσει στις αμερικανικές επιθέσεις στις πυρηνικές της εγκαταστάσεις, ήταν απίθανο να κλιμακώσει περαιτέρω τις αντιδράσεις, πλήττοντας το πιο ευάλωτο περιουσιακό στοιχείο της, τις πετρελαϊκές υποδομές.
Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο συνέχισαν να ρέουν ανεμπόδιστα από την περιοχή καθ’ όλη τη διάρκεια των μαχών, με το Ιράν να αυξάνει τις εξαγωγές του, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων ενέργειας Rystad, καθώς δεν μπορούσε να διυλίσει αρκετό αργό στο εσωτερικό. Αυτό ανέδειξε και ένα άλλο χαρακτηριστικό της πετρελαϊκής αγοράς: οι traders καταφέρνουν συχνά να κρατούν τη ροή του πετρελαίου αδιάκοπη, ακόμη και όταν άλλοι τομείς αποχωρούν μπροστά στην κρίση.
Tα τελευταία χρόνια έχει διαμορφωθεί ένα μοτίβο: οι αυξήσεις τιμών λόγω γεωπολιτικής έντασης συχνά εξανεμίζονται γρήγορα.
Η αντίδραση της αγοράς τη Δευτέρα αντικατόπτρισε τη συμπεριφορά της μία εβδομάδα νωρίτερα, όταν οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν έως και 5,5% έπειτα από ισραηλινά πλήγματα σε ιρανικές εγκαταστάσεις φυσικού αερίου και καυσίμων, για να εξανεμιστούν τα κέρδη όταν διαφάνηκε ότι η Τεχεράνη επιδιώκει ειρηνευτικές συνομιλίες.
Και τα δύο επεισόδια δείχνουν ότι από τότε που ξεκίνησαν οι συγκρούσεις, οι traders έχουν επικεντρωθεί σε ένα ερώτημα: είναι το Ιράν περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να απειλήσει τα τάνκερ που διαπλέουν τα Στενά του Ορμούζ, το στενό 33 χλμ. πλάτους που συνδέει τους παραγωγούς του Κόλπου με τις παγκόσμιες αγορές;
«Ολοι εστίασαν στο ενδεχόμενο να πληγούν τα Στενά. Μόλις έγινε σαφές ότι αυτό δεν θα συμβεί, το ασφάλιστρο κινδύνου εξαφανίστηκε», λέει η Αμρίτα Σεν, ιδρύτρια της εταιρείας ανάλυσης αγοράς Energy Aspects.
Tα τελευταία χρόνια έχει διαμορφωθεί ένα μοτίβο: οι αυξήσεις τιμών λόγω γεωπολιτικής έντασης συχνά εξανεμίζονται γρήγορα. «Δεν πρόκειται για μια κατάσταση όπως η Ουκρανία και η Ρωσία όπου χρειάστηκε να επαναπροσδιορίσουμε τις ροές εμπορίου για μεγάλο διάστημα. Πρόκειται για κατάσταση όπου η αγορά περιμένει ευκαιρία να πουλήσει κάθε απότομη άνοδο», σημειώνεται. Ο Moντεπέκ συμφωνεί, λέγοντας πως είναι πλέον σύνηθες να πουλάς σε κάθε σημαντική εξέλιξη. «Αν ερμηνεύσεις σωστά την αγορά, έχεις τη θέση με το μέρος σου, βγάζεις χρήματα και θέλεις να κατοχυρώσεις τα κέρδη σου πουλώντας».
Αν και η αγορά προέβλεψε την έναρξη του πολέμου, με το πετρέλαιο να ανεβαίνει πριν από την αρχική επίθεση του Ισραήλ, το ευρύτερο υπόβαθρο έκανε τους εμπόρους διστακτικούς στο να ποντάρουν δυναμικά σε άνοδο των τιμών. Η παγκόσμια αγορά πετρελαίου είναι καλά εφοδιασμένη, καθώς ο OPEC+ έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγή του τους τελευταίους μήνες, ενώ και οι Αμερικανοί παραγωγοί σχιστολιθικού διατηρούν την παραγωγή σε επίπεδα-ρεκόρ.
