Μέχρι πρότινος, η Ευρώπη είχε εξελιχθεί σε πόλο έλξης για τους φοιτητές διοίκησης επιχειρήσεων (ΜΒΑ), με τον αριθμό των αποφοίτων να κερδίζει υψηλότερες αποδοχές συγκριτικά με τα αμερικανικά πανεπιστήμια. Το ύψος των διδάκτρων ήταν χαμηλότερο και υπήρχε μεγαλύτερη διαφοροποίηση στον κόσμο που προσείλκυαν τα χρηματιστήρια, δύο παράγοντες που ενισχύουν το προφίλ ενός πανεπιστημίου. Τα δεδομένα, όμως, έχουν αλλάξει δραματικά. Με βάση έρευνα του Economist, οι φοιτητές διοίκησης επιχειρήσεων στην Ευρώπη έχουν μειωθεί αρκετά, υποδεικνύοντας ότι η αίγλη του συστήματος ανώτερης εκπαίδευσης για τα ΜΒΑ φθίνει στον Παλαιό Κόσμο.
Οι εγγραφές στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια για σπουδές ΜΒΑ έχουν μειωθεί κατακόρυφα. Στο βρετανικό Aston Business School, ο αριθμός των φοιτητών ΜΒΑ έχει μειωθεί κατά το ήμισυ σε σχέση με πέρυσι, από 129 σε 59 άτομα. Η μεγαλύτερη πτώση των εγγραφών προέρχεται από την Ασία. Στο Παρίσι, η σχολή διοίκησης επιχειρήσεων HEC είχε 181 φοιτητές για μεταπτυχιακές σπουδές στη διάρκεια του περυσινού ακαδημαϊκού έτους, έναντι 233 ένα χρόνο πριν. Ανάλογη κατάσταση διαμορφώνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη. Μικρότερες σχολές ΜΒΑ καταβάλλουν προσπάθεια για να συγκεντρώσουν 30 φοιτητές, που είναι ο ελάχιστος αριθμός εγγραφών για ένα μεταπτυχιακό υψηλού επιπέδου. Ενας προφανής λόγος για την πτώση του ενδιαφέροντος είναι οι δυσμενείς συνθήκες στην ευρωπαϊκή οικονομία. Το μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων δεν φαίνεται ελκυστική επιλογή σε μια Ευρώπη που απέχει ακόμη αρκετά από την ανάκαμψη. Η υποχώρηση αυτή, όμως, αντικατοπτρίζει τη γενικευμένη κατάσταση στην αγορά των ΜΒΑs. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους καταγράφηκε πτώση 11% του μέσου όρου των φοιτητών στα βρετανικά πανεπιστήμια, σύμφωνα με στοιχεία του Εconomist.
«Εμπόδια» για την παραμονή των αποφοίτων
Οι σχολές διοίκησης επιχειρήσεων επιρρίπτουν ευθύνες στο κράτος, το οποίο έχει επιβάλει αυστηρότερα κριτήρια στους φοιτητές από το εξωτερικό για την απόκτηση βίζας. Στο παρελθόν, οι απόφοιτοι ΜΒΑs είχαν αυτομάτως το δικαίωμα να παραμείνουν στη Βρετανία μέχρι μια διετία για να εργαστούν. Σήμερα μπορούν να παραμείνουν μόνο με άδεια εργοδότη σε συγκεκριμένη θέση εργασίας και με ετήσιες αποδοχές τουλάχιστον 20.000 στερλίνες (24.900 ευρώ) τον χρόνο.
Οι βίζες που δίνονται σε φοιτητές που επιθυμούν να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση έχουν συρρικνωθεί δραματικά.
Ο Ντέιβιντ Σίμονς, διευθυντής του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών στην Cranfield School of Management, υπογραμμίζει την πληθώρα σχολίων στα blogs της Ινδίας, που αποτρέπουν τη μετάβαση στη Βρετανία για να σπουδάσουν. Το πρόσφατο ζήτημα που προέκυψε στο London Metropolitan University (LMU) έχει ενισχύσει αυτήν την άποψη. Η κυβέρνηση αποφάσισε ότι το LMU δεν πραγματοποιούσε ενδελεχή έλεγχο στους φοιτητές εκτός Ε.Ε. και τον Σεπτέμβριο σταμάτησε αυτομάτως να δίνει βίζα σε υποψηφίους. Ορισμένα πανεπιστήμια είναι αρκετά χαλαρά στη διαδικασία αξιολόγησης υποψήφιων φοιτητών. Αυτός, όμως, δεν είναι λόγος για να τίθενται στο στόχαστρο οι σχολές διοίκησης επιχειρήσεων. Η AMBA, που επικεντρώνεται στην αξιολόγηση των πανεπιστημίων, υπογραμμίζει ότι αρκετά πανεπιστήμια έχουν δεχτεί πλήγμα. Παροτρύνει δε τη βρετανική κυβέρνηση να υιοθετήσει μια πιο επιεική στάση.
Ανάλογες τάσεις παρατηρούνται, επίσης, στις ΗΠΑ. Τα προγράμματα ΜΒΑ στα αμερικανικά πανεπιστήμια διαρκούν μια διετία, αυξάνοντας το κόστος των σπουδών, ενώ οι αποδοχές των αποφοίτων έχουν παραμείνει σταθερές εδώ και μια δεκαετία. Οι χώρες που επωφελούνται είναι ο Καναδάς και η Αυστραλία, η οποία έχει χαλαρώσει τις προϋποθέσεις για την έκδοση φοιτητικής βίζας. Στον Καναδά, από το 2008, οι φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει διετείς μεταπτυχιακές σπουδές στη διοίκηση επιχειρήσεων αποκτούν αυτομάτως το δικαίωμα να εργαστούν στη χώρα μέχρι μια τριετία. Βασικός παράγοντας στην προσέλκυση φοιτητών από το εξωτερικό είναι ότι οι οικονομίες του Καναδά και της Αυστραλίας εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις.
