Ε χει ήδη αλλάξει τη ζωή των περισσότερων από εμάς. Ομως, το κινητό τηλέφωνο έχει ακόμα πολύ δρόμο μπροστά του. Η αξιόπιστη κάρτα SIM μπορεί να λειτουργήσει και ως χρεωστική και πιστωτικη κάρτα. Κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να είναι απλώς ζήτημα χρόνου πριν τα κινητά τηλέφωνα αρχίσουν να χρησιμοποιούνται για καταθέσεις, μεταφορές και αναλήψεις μετρητών.
Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ένα από τα εμπόδια που αποτρέπουν τη μετάβαση στο «κινητό ρευστό» υπήρξε η ακριβή υποδομή των τραπεζών και των εταιρειών πιστωτικών καρτών. Με μηχανήματα αυτόματης ανάληψης μετρητών και τραπεζικά καταστήματα σε κάθε γωνιά, η ανάγκη φαντάζει λιγότερη για ένα εναλλακτικό σύστημα πληρωμών.
Ωστόσο, στην αφρικανική ζούγκλα, η πρόοδος ακολουθεί διαφορετικό δρόμο. Στην Κένυα, όπου τα τραπεζικά καταστήματα είναι ελάχιστα, το πρόγραμμα πληρωμών μέσω κινητού M-PESA που διαχειρίζεται η Vodafone και η εγχώρια πάροχος Safaricom, με την υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης, έχει δημιουργήσει μια εναλλακτική λύση προς τις τράπεζες. Οι περισσότεροι πελάτες του M-PESA δεν διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό, κάνουν όμως αναλήψεις και πληρωμές ή στέλνουν χρήματα μέσω του κινητού τους. Τον ρόλο των ΑΤΜ παίζει ένα δίκτυο πωλητών αεροχρόνου που εντοπίζονται σε ολόκληρη τη χώρα – καταστημάτων της Safaricom, πρατηρίων βενζίνης ή οποιουδήποτε άλλου καταστήματος για την παράδοση μετρητών. Από τη στιγμή που επιβεβαιώνουν την ταυτότητα του πελάτη μέσω του αριθμού τηλεφώνου του, οι πωλητές διευκολύνουν τη συναλλαγή. Το M-PESA παρακολουθεί την κυκλοφορία των χρημάτων, για την οποία κρατούνται αρχεία σε έναν και μοναδικό λογαριασμό της Commercial Bank of Africa στο Ναϊρόμπι.
Το M-PESA έχει δημιουργήσει δικό του χρηματοπιστωτικό σύστημα, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται εκκαθαρίσεις και διακανονισμοί. Η Κεντρική Τράπεζα της Κένυας το ανέχεται, αρκεί το σύστημα αυτό να μην πληρώνει τόκους και να μην επενδύει τις καταθέσεις. Εχοντας τεθεί πλήρως σε λειτουργία από τον Μάρτιο, διαθέτει ήδη περί τους 500 πωλητές και τους 150.000 πελάτες, σύμφωνα με στελέχη της Vodafone. Το σύστημα θα μπορούσε, μάλιστα, με άνεση να λειτουργήσει και σε διασυνοριακό επίπεδο. Ακόμα και τώρα, πιλοτικό πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα αποστολής εμβασμάτων από το εξωτερικό σε κατοίκους της Κένυας μέσω του Μ-ΡΕSΑ.
Για όσους θα ήθελαν να δουν κάποιον υπολογίσιμο αντίπαλο των συστημάτων πληρωμής μέσω τραπεζών, το καλό με το Μ-ΡΕSΑ είναι ότι δεν συμμετέχει σε αυτό καμιά τράπεζα εκτός από εκείνη όπου κρατείται ο λογαριασμός. Θεωρητικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τέτοιου είδους ανταγωνισμό με τη νέα οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωμών (PSD) που θα ισχύσει από το 2009. Η οδηγία προβλέπει την ανάπτυξη μη τραπεζικών «ιδρυμάτων πληρωμών», τα οποία δεν θα χρειάζονται άδεια λειτουργίας από τράπεζες αν οι δραστηριότητές τους είναι περιορισμένες, αν και βεβαίως θα υπόκεινται σε ελέγχους για ξέπλυμα χρήματος. Ωστόσο, μια ευρωπαϊκή εκδοχή του M-PESA θα μπορούσε να ανατραπεί από άλλες κινήσεις διευκόλυνσης των διασυνοριακών πληρωμών. Σύμφωνα με τον Ιβάν Μόρτιμερ-Σουτς του παρισινού Groupe d’ Economie Mondiale (του οποίου, βεβαίως, η έρευνα υπήρξε προϊόν ανάθεσης από τη Vodafone), η προοπτική ενός κυριαρχούμενου από τις τράπεζες Ενιαίου Χώρου Πληρωμής σε ευρώ ίσως απέτρεψε μη χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να προχωρήσουν σε αντίστοιχες καινοτομίες. Ισως χρειαστεί η Κένυα να δώσει τη συμβουλή της…
