Αφεντικά –έστω κι αν εργάζονται ακόμη και τις Κυριακές– παρά μισθωτοί στον κλάδο των σούπερ μάρκετ επιδιώκουν να είναι ολοένα και περισσότεροι, αξιοποιώντας τα μοντέλα δικαιόχρησης (franchising) στα οποία στηρίζουν όλο ως επί το πλείστον την ανάπτυξή τους τα τελευταία χρόνια οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Δεν είναι τυχαίο ότι την ώρα που οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ βρίσκουν δύσκολα προσωπικό για τα καταστήματά τους, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες και κυρίως στις τουριστικές περιοχές, είναι οι ίδιες που δέχονται εκατοντάδες αιτήσεις από δυνάμει συνεργάτες που θέλουν να αναπτύξουν κατάστημα με το σήμα της επιχείρησης μέσω franchising.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η «ΑΒ Βασιλόπουλος», η οποία δέχεται περίπου 1.500-1.600 αιτήσεις ετησίως από δυνάμει franchisees. Από την άλλη, η ίδια αλυσίδα προχώρησε πριν από δύο χρόνια στη μετατροπή μεγάλου αριθμού συμβάσεων μερικής απασχόλησης σε συμβάσεις πλήρους απασχόλησης και στην παροχή πρόσθετων κινήτρων προκειμένου να προσελκύσει άτομα για την κάλυψη των πολλών κενών που υπήρχαν σε καταστήματα αλλά και αποθήκες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το franchising αποτελεί πλέον κεντρική στρατηγική για την «ΑΒ», η οποία πλέον διαθέτει 347 καταστήματα franchise και 264 εταιρικά, με στόχο μέχρι το τέλος του 2025 τα franchise να έχουν φθάσει στα 410 και τα εταιρικά να έχουν μειωθεί στα 240.
Περίπου 100 αιτήσεις τον μήνα, δηλαδή περί τις 1.200 αιτήσεις ετησίως, δέχεται η Metro AEBE για την ανάπτυξη καταστημάτων μέσω franchising. Μετά το πρώτο πιλοτικό κατάστημα στην Κυψέλη το 2021, η αλυσίδα ουσιαστικά την τελευταία διετία αποφάσισε να αναπτύξει μικρά καταστήματα γειτονιάς (convenience stores) με το σήμα MyMarket Local και χθες εγκαινίασε το 50ό. Την ίδια ώρα, αν και η εταιρεία λαμβάνει πολλά βιογραφικά για την κάλυψη των θέσεων εργασίας στα εταιρικά καταστήματα, συχνά είναι σε περιοχές που δεν έχουν ανάγκη από κόσμο. Οπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές από την εταιρεία, ενώ για το κατάστημα της Ξάνθης δέχθηκαν εκατοντάδες αιτήσεις για εργασία και δεν δυσκολεύθηκαν να το στελεχώσουν, η εύρεση προσωπικού στην Κέρκυρα, μια παραδοσιακά ιστορική περιοχή, ήταν εξαιρετικά δύσκολη.
Ακόμη πάντως και όταν προσλαμβάνονται, μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων στα σούπερ μάρκετ αποχωρεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο. Σύμφωνα με στοιχεία που είχε παρουσιάσει τον Μάιο ο κ. Αριστοτέλης Παντελιάδης, επικεφαλής της Metro AEBE και πρόεδρος της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, από τους περίπου 11.000 εργαζομένους της Metro το 2024 ένα ποσοστό 18,25%, ήτοι πάνω από 2.000 άτομα, έφυγαν για να πάνε σε κάποια άλλη δουλειά. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι περισσότεροι αποχωρούν εντός του πρώτου τριμήνου, ενώ δεν λείπουν και περιπτώσεις αποχωρήσεων δύο ημέρες μετά την πρόσληψη. Τα παραπάνω, μάλιστα, συμβαίνουν παρά το γεγονός ότι στην πλειονότητα των αλυσίδων ο κατώτατος μισθός βρίσκεται σε επίπεδα πάνω από ό,τι ορίζει ο νόμος και δίνονται πρόσθετες παροχές για τους εργαζομένους.
Μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων που προσλαμβάνονται στα σούπερ μάρκετ αποχωρεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο.
Αμοιβαία οφέλη
Ολα τα παραπάνω –αλλά όχι μόνο– αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για τη στροφή στην ανάπτυξη μέσω του μοντέλου της δικαιόχρησης, ένα μοντέλο win win όπως φαίνεται. Οι μεν αλυσίδες σούπερ μάρκετ μειώνουν με αυτόν τον τρόπο τα λειτουργικά τους έξοδα και μεσοπρόθεσμα αυξάνουν τα κέρδη τους. Επιπλέον αποσπούν σημαντικό μερίδιο –έστω και εμμέσως– από τον τζίρο της λεγόμενης μικρής λιανικής, ο οποίος υπολογίζεται ότι ξεπερνάει το 1 δισ. ευρώ.
Μέσω, δε, του διευρυμένου ωραρίου λειτουργίας που έχουν τα «convenience stores» (ανοιχτά μέχρι αργά το βράδυ, αλλά και τις Κυριακές), οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ «ξεπερνούν» το σχετικό εμπόδιο που έχουν από την υφιστάμενη νομοθεσία. Επιπλέον, ακόμη και στην περίπτωση που πρόκειται για εντελώς νέα σημεία πώλησης και όχι για μετατροπή εταιρικών σε franchise, υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία: η εύρεση ακινήτων μέχρι 400 τ.μ. είναι ευκολότερη και η αδειοδότηση ταχύτερη.
Οι franchisees από την πλευρά τους, ειδικά σε ό,τι αφορά τη συνεργασία με αλυσίδες σούπερ μάρκετ, συχνά δεν χρειάζεται να αναζητήσουν αυτοί το ακίνητο, καθώς το κάνει ο δικαιοπάροχος, ενώ ο τελευταίος τους προμηθεύει με εξοπλισμό, παρέχει εκπαίδευση στο προσωπικό και μέσω της χρήσης πολύ ισχυρών σημάτων καλύτερη πρόσβαση στους προμηθευτές.
Αύξηση 28% σε πέντε χρόνια
Δεν είναι τυχαίο ότι την τελευταία πενταετία ο αριθμός των καταστημάτων franchise στον κλάδο τροφίμων – ποτών έχει αυξηθεί κατά 28%, ενώ ο αριθμός των εταιρικών καταστημάτων κατά 16% περίπου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ειδικής έκδοσης «Πανόραμα Franchise 2025», ο κλάδος των τροφίμων – ποτών σημείωσε αύξηση 3,6% στα σημεία franchise το 2024 σε σύγκριση με το 2023, με 46 αλυσίδες και 3.302 σημεία συνολικά (2.307 franchise, 994 εταιρικά και 1 shop in a shop). Από τα 84 νέα σημεία το 2024, τα 81 ήταν franchise. Ειδικά σε ό,τι αφορά την κατηγορία των σούπερ μάρκετ και μίνι μάρκετ, τα καταστήματα franchise αυξήθηκαν το 2024 κατά 5,25% (1.384 καταστήματα από 1.314 το 2023), ενώ ο αριθμός των εταιρικών μειώθηκε ελαφρώς (κατά 0,57%).
