Στα δάχτυλα του ενός χεριού θα μετριούνται στο κοντινό μέλλον οι μεγάλοι παίκτες στον κλάδο των σούπερ μάρκετ ο οποίος στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας δέχθηκε αρκετά και δυνατά «σοκ» με τις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις που έλαβαν χώρα. Δεν πρόκειται για εκτίμηση «κινδυνολόγων», αλλά για πεποίθηση καλά εδραιωμένη στα υψηλά κλιμάκια των επιχειρήσεων του χώρου που εκφράζεται με την πρώτη ευκαιρία, προκειμένου να δοθεί το στίγμα των διαστάσεων που έχει πια λάβει ο ανταγωνισμός. H επαπειλούμενη είσοδος νέων ισχυρών αλυσίδων, η εξαντλητική μάχη με τη χρήση επιθετικών πολιτικών για την αύξηση των μεριδίων αγοράς, αλλά και οι αλλαγές που προωθούνται σε θεσμικό επίπεδο, στρώνουν τις ιδανικές συνθήκες για έναν ακόμη γύρο συγκέντρωσης. O προηγούμενος συρρίκνωσε δραματικά το μεσαίο τμήμα του κλάδου, αυτός που ανοίγει πιθανόν θα φέρει ανακατατάξεις στην κορυφή της πυραμίδας… Πέρα από την ίδια ανάπτυξη, τα μερίδια των μεγάλων παικτών αλλά και η παρουσία τους στην επαρχία ήρθαν να εδραιωθούν μέσα από μια σειρά εξαγορών που πραγματοποίησαν τα τελευταία χρόνια.
Carrefour – Μαρινόπουλος
Στη διαδρομή της η τότε Μαρινόπουλος, απέκτησε την Τρέσκο, τη Μικό που δραστηριοποιούνταν σε Ρόδο και Κω, την Πασχαλιάς στη Δράμα, άλλες δύο τοπικές εταιρείες στην Κρήτη, ενώ έδρασε ως καταλύτης των εξελίξεων στον κλάδο παντρεύοντας τις δραστηριότητές της αρχικά με τη γαλλική Promodes και εν συνεχεία με την επίσης γαλλική Carrefour. H πρώτη εξαγορά της Carrefour – Μαρινόπουλος, τέσσερα σχεδόν χρόνια από τη σύστασή της, ήταν αυτή της εταιρείας σούπερ μάρκετ Ξυνός A.E., μιας από τις ελάχιστες καλές περιπτώσεις -όπως ονομάζουν οι άνθρωποι της αγοράς- μικρομεσαίας επιχείρησης του κλάδου. H συμφωνία τελεί υπό την έγκριση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και πιθανόν τότε να ανακοινωθεί και το τίμημα της εξαγοράς. H Ξυνός έχει τζίρο 66 εκατ. ευρώ και 26 καταστήματα. Μια πρώτη ανάγνωση οδηγεί στην εκτίμηση ότι η εξαγορά στόχο είχε να ενισχυσθεί το δίκτυο της αλυσίδας «5΄ Μαρινόπουλος». Υπάρχουν όμως και οι «καχύποπτες» εκτιμήσεις που διαβάζουν την κίνηση της Carrefour -Μαρινόπουλος ως μήνυμα των μελλοντικών της προθέσεων. Θα δείξει… Πάντως ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι το σωματείο εργαζομένων στις επιχειρήσεις Carrefour -Μαρινόπουλος – Dia θεώρησε αναγκαίο να ενημερώσει τους εργαζομένους της Ξυνός ότι μετά την ολοκλήρωση της συγχώνευσης θα είναι και δικό τους σωματείο. Τους καλεί δε, να απευθυνθούν σε αυτό για «οποιοδήποτε πρόβλημα τους απασχολεί είτε αυτό έχει να κάνει με τα εργασιακά τους δικαιώματα στον προηγούμενο εργοδότη είτε με θέματα συγχώνευσης».
Η Αφοι Βερόπουλοι έθεσε υπό τη σκέπη της τον συνεταιρισμό παντοπωλών Αθηνά, τη Χαλκιαδάκης στην Κρήτη και προ τετραετίας την Πανεμπορική, ενώ πλέον παραμένει η μόνη που έχει παρουσία στα Βαλκάνια. H βορειοελλαδίτικη Δ. Μασούτης έχει εξαγοράσει στην ευρύτερη περιοχή την εταιρεία Αλφα Δέλτα και την εταιρεία Μπίσκας, η οποία με τη σειρά της είχε αποκτήσει τη 2 Αλφα. H εισηγμένη στο Χρηματιστήριο εταιρεία Ατλάντικ, που αποτελεί συγκριτικά μια από τις νεότερες προσπάθειες στον χώρο, έχει ενισχυθεί σημαντικά μέσω των εξαγορών που πραγματοποιεί από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα. Μεταξύ άλλων έχει αποκτήσει τη Χριστόπουλος, τη Φάρμα Τετράς, τη Γαληνός και πρόσφατα την Αριστα, εξασφαλίζοντας ικανοποιητική διασπορά του δικτύου της πανελλαδικά.
Αλφα Βήτα Βασιλόπουλος
Μία από τις μεγάλες εξαγορές στον κλάδο ήταν αναμφίβολα η απόκτηση της Τροφό και της θυγατρικής της ENA από την Αλφα Βήτα Βασιλόπουλος. Τη χρονιά που υπογράφηκε η συμφωνία εξαγοράς (το 2000) η Τροφό ήταν η έκτη σε μέγεθος εταιρεία σούπερ μάρκετ. Βέβαια αρκετά χρόνια πριν, στην αρχή της δεκαετίας του 1990, η Αλφα Βήτα Βασιλόπουλος είχε για τα καλά ταρακουνήσει τα νερά στο λιανεμπόριο, με τη μεταβίβαση της πλειοψηφίας των μετοχών της στη βελγική Delhaize. Μάλιστα κατά την πρόσφατη γενική συνέλευση των μετόχων της Αλφα Βήτα, η διοίκησή της, κάνοντας μια εκτενή αναφορά στην κατάσταση που επικρατεί στο λιανεμπόριο, διατύπωσε την άποψη ότι «από δέκα που είναι οι μεγάλοι ανταγωνιστές σήμερα στο μέλλον μπορεί να μείνουν και πέντε».
Αλλη περίπτωση εξαγοράς ήταν της Market Hellas. H εταιρεία αυτή πώλησε το δίκτυο των καταστημάτων της το οποίο πέρασε στην Πέντε A.E. που αναπτύσσει την αλυσίδα Γαλαξίας, πλην ενός που εξαγόρασε η Αλφα Βήτα Βασιλόπουλος.
Μέχρι σήμερα εξαγορές δεν έχουν πραγματοποιήσει η Ι&Σ Σκλαβενίτης και η METPO. H τελευταία μάλιστα φρόντισε πρόσφατα να δώσει ένα σαφές μήνυμα ότι δεν προτίθεται να αποτελέσει και η ίδια στόχο εξαγοράς, αλλάζοντας την επωνυμία της αλυσίδας σούπερ μάρκετ σε My Market και επενδυόντας περαιτέρω σε αυτήν. Τώρα για την απόκτηση άλλων εταιρειών του κλάδου άφησε ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα εάν και εφόσον προκύψει «πραγματική ευκαιρία». Σε ό,τι αφορά τη Σκλαβενίτης, επιμένει στην ανάπτυξη εντός των ορίων της Αττικής και στη «μοναχική» της πορεία, παρά το γεγονός ότι στο παρελθόν δέχθηκε αρκετά δελεαστικές προτάσεις όπως λένε στην αγορά.
Οι «ξένοι» αποτελούν μεγάλο κεφάλαιο για τον κλάδο των σούπερ μάρκετ καθώς η παρουσία τους έφερε ανατροπές και ανάγκασε το σύνολο των εταιρειών να αναπροσαρμόσει τη στρατηγική του προκειμένου να διατηρήσουν αν μη τι άλλο τη θέση τους στην αγορά. Οι εγχώριες εταιρείες σούπερ μάρκετ οδηγήθηκαν σε αγώνα δρόμου για να αυξήσουν μερίδια, δημιουργώντας συνεχώς νέα καταστήματα και εξαγοράζοντας όσες αλυσίδες αισθάνονταν αδυναμία να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα.
Εως το τέλος της δεκαετίας του ’80 καμία ξένη εταιρεία δεν δραστηριοποιούνταν στην εγχώρια αγορά άμεσα ή έμμεσα.
Η αυγή της δεκαετίας του ’90 επεφύλασσε το μεγάλο «μπαμ». Delhaize και Promodes μέσω των Αλφα Βήτα Βασιλόπουλος και του Ομίλου Μαρινόπουλου αντίστοιχα, δίνουν το «παρών». H φιλοσοφία του Continent, πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα, είναι εδώ. Και πριν προλάβει να πάρει μια ανάσα ο κλάδος αρχίζει το 1994 η φημολογία περί εισόδου της πανίσχυρης Carrefour, με πλήθος σεναρίων να αναπτύσσονται. Μελετούσε αθόρυβα την αγορά και οι κινήσεις της καλύπτονταν κυριολεκτικά από πλήρη μυστικότητα ακόμη και όταν άρχισε να λειτουργεί το 1998 στην Ελλάδα η Καρφούρ Ελλάς. Ολα αυτά τα χρόνια όπως λέγεται πολιουρκούσε στενά δύο κορυφαίες αλυσίδες. Αργότερα ήρθε η βόμβα της συγχώνευσής της με τον Ομιλο της Promodes και έφθασε το 2000 να γίνει η επίσημη πρώτη της κοινής εταιρείας Carrefour – Μαρινόπουλος. Οσο και αν δεν ομολογείται ευθέως, η παρουσία της εταιρείας που η δύναμή της μετριέται σε 1,5 δισ. ευρώ, ανησύχησε σφόδρα λιανέμπορους και προμηθευτές. H περίοδος που ακολούθησε τη δραστηριοποίησή της ήταν από τις πιο ήσυχες όσον αφορά τις σχέσεις προμηθευτών και λιανεμπόρων που άφησαν κατά μέρος τις αντιπαραθέσεις περιμένοντας να δουν τις διαθέσεις της. Ενα χρόνο πριν, το 1999, έμελε να επιβεβαιωθεί πλήρως άλλο ένα σενάριο που επί χρόνια συζητιόταν. H είσοδος της επίσης ισχυρής γερμανικής εταιρείας Lidl που κινείται στο χώρο του discount, μια αγορά που άνοιξε η Dia το 1995 και που σχεδόν όλοι είχαν υποτιμήσει τη δυναμική της. Οι περισσότεροι δεν πίστευαν ότι το discount έχει μέλλον στην Ελλάδα καθώς «δεν ταιριάζει στη νοοτροπία του Ελληνα», πλην όμως ο χρόνος τους διέψευσε και σήμερα πλέον αποτελεί μεγάλο «αγκάθι» καθώς σταθερά… κλέβει μερίδια από την αγορά του λιανεμπορίου.
Προ των πυλών η Τengelmanτων 26 δισ. ευρώ
Τώρα οι πληροφορίες -που όπως τουλάχιστον έχει δείξει μέχρι σήμερα η ιστορία του λιανεμπορίου σπανίως δεν επιβεβαιώνονται- φέρνουν τον γερμανικό κολοσσό των 26 δισ. ευρώ, την Tengelmann, ένα βήμα προ των πυλών της αγοράς. Φέρεται να ξεκινά τη δράση της από τη Βόρεια Ελλάδα όπου ήδη έχει προβεί σε εξαγορές ακινήτων.
Και ενώ τα επιτελεία των αλυσίδων σταθμίζουν τα δεδομένα αναζητώντας την κατάλληλη στρατηγική, οι αλλαγές που προωθούνται σε θεσμικό επίπεδο με την τροποποίηση του νόμου που απαγορεύει τις πωλήσεις κάτω του τιμολογιακού κόστους, πιθανότατα θα επιταχύνουν τις εξελίξεις στο εσωτερικό πεδίο του κλάδου. O πρόεδρος του ΣΕΣΜΕ κ. Π. Παντελιάδης πολλές φορές το τελευταίο διάστημα έχει πει ότι οι σχεδιαζόμενες δράσεις θα φέρουν σε δυσμενέστερη θέση τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου, ενώ θα δημιουργήσουν το κατάλληλο έδαφος για ένα νέο πόλεμο τιμών που η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν ευνοεί κανέναν, αλλά ενισχύει τις τάσεις συγκέντρωσης.
