Καλύτερη κερδοφορία και πωλήσεις που μάλλον μετά βίας θα αγγίξουν διψήφιο ποσοστό προβλέπονται για τον κλάδο των σούπερ μάρκετ, ο οποίος εδώ και δύο χρόνια περίπου έχει αρχίσει να «εισπράττει» την κρίση στο πορτοφόλι του καταναλωτή. Ωθηση για άλλη μια φορά στα έσοδα του κλάδου, όπως αναφέρεται, θα δώσουν τα νέα καταστήματα που δημιουργήθηκαν στη διάρκεια της χρονιάς, καθώς οι πωλήσεις σε αυτά που έχουν συμπληρώσει δωδεκάμηνη λειτουργία στην καλύτερη περίπτωση θα αυξηθούν έως 6-7%. Στην ακολουθητέα τα τελευταία χρόνια στρατηγική με στόχο την «εξυγίανση των εργασιών» τους, φαίνεται ότι πηγάζει η αισιοδοξία για βελτιωμένη σε σχέση με πέρυσι κερδοφορία. Βέβαια, στο σύνολο των κερδών που θα εμφανίσει ο κλάδος καθοριστικές θα είναι οι επιδόσεις της ηγέτιδας δύναμης, της Carrefour. Πέρυσι η εν λόγω εταιρεία πέρασε από ζημίες σε κέρδη, ανεβάζοντας σημαντικά τα αποτελέσματα του κλάδου. Το 2002 οι οκτώ μεγάλοι παίκτες στο λιανεμπόριο (Αλφα Βήτα Βασιλόπουλος, Ατλάντικ, Αφοί Βερόπουλοι, Carrefour, Μασούτης, Μετρό, Πέντε, Σκλαβενίτης) είχαν πωλήσεις μεγαλύτερες των 5 δισ. ευρώ και κέρδη υπερδιπλάσια σε σχέση με το 2001, που άγγιξαν τα 92,6 εκατ. ευρώ. Το 2003 είναι η τρίτη κατά σειρά καλή χρονιά που βιώνει ο κλάδος των σούπερ μάρκετ, αφού απουσίαζαν διατροφικές κρίσεις ή άλλα γεγονότα που θα μπορούσαν έστω και για περιορισμένη περίοδο να ανακόψουν την πορεία των εργασιών τους. Μόνος «εχθρός» θα μπορούσε κανείς να πει είναι η ύφεση η οποία έγινε πιο έντονη και επεκτάθηκε σε αρκετές κατηγορίες προϊόντων, αφήνοντας ωστόσο εκτός τον κύριο όγκο των εργασιών τους που είναι φυσικά τα τρόφιμα. Αρχικά η οικονομική δυσχέρεια των καταναλωτών επηρέασε κατηγορίες προϊόντων, όπως π.χ. υαλικά, ηλεκτρικά είδη ή είδη δώρων, που σχεδόν όλες οι αλυσίδες φιλοξενούσαν στα ράφια τους. Και είδη που πλέον οι περισσότερες έχουν περιορίσει ή καταργήσει εντελώς. Στη συνέχεια έγινε πιότερο εμφανής σε προϊόντα όπως απορρυπαντικά και καλλυντικά, γεγονός που προβληματίζει και τις εταιρείες -πολυεθνικές κατά βάση- που τα παράγουν ή τα διακινούν. Η ανάγκη οδήγησε τους διαφορετικής φιλοσοφίας, σε σχέση με άλλους Ευρωπαίους, Ελληνες καταναλωτές να ορθολογικοποιήσουν τις αγορές τους.
Ωστόσο, τη χρονιά που φεύγει, ο κλάδος γνώρισε ίσως για πρώτη φορά τις τελευταίες δύο δεκαετίες το λουκέτο. Μια μικρομεσαία αλυσίδα, η Αντωνόπουλοι Α.Ε., διέκοψε τη λειτουργία της αφού προηγουμένως μάταια είχε αναζητήσει αγοραστή. Οι λόγοι; Ο χορός του οξύτατου ανταγωνισμού που σέρνουν οι ισχυροί του κλάδου, οι οποίοι προς χάριν ακόμη μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς υιοθετούν πρακτικές που οι περιορισμένων κεφαλαίων μικρομεσαίες επιχειρήσεις αδυνατούν να ακολουθήσουν, καθώς και η ταχύτατη ανάπτυξη που γνωρίζουν οι αλυσίδες discount σε όλη τη χώρα. Για τους ίδιους λόγους σε δύσκολη θέση βρίσκεται σχεδόν το σύνολο των μικρομεσαίων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, πολλές από τις οποίες έχουν προσπαθήσει τα τελευταία δύο χρόνια να ενσωματωθούν σε μεγαλύτερους επιχειρηματικούς σχηματισμούς, πλην όμως χωρίς αποτέλεσμα. Το εμπόδιο ήταν και εξακολουθεί να είναι τα υπερβολικά σε σχέση με το μέγεθος και τη δυναμική τους τιμήματα που ζητούσαν, ειδικά όσες είχαν καταστήματα σε στρατηγικά σημεία.
Ενα απο τα σοβαρά προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι μεγάλες αλυσίδες είναι η περιορισμένη πλέον προσφορά ακινήτων κυρίως στην περιοχή της Αττικής, αλλά και τα πανάκριβα μισθώματα που ζητούνται. Τούτη είναι και η κυριότερη αιτία που ο ρυθμός ανάπτυξης νέων καταστημάτων την τελευταία τριετία έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τη δυναμική του κλάδου. Ξεφεύγοντας και από τη λογική «ανάπτυξη για την ανάπτυξη» έχουν γίνει πιο συντηρητικές σε ό,τι αφορά τη δημιουργία νέων σημείων πώλησης, ενώ μάλιστα δεν διστάζουν να κλείσουν όποιο κατάστημα κρίνουν ότι δεν είναι αποδοτικό. Κάτι τέτοιο θεωρούνταν αδιανόητο να συμβεί στο παρελθόν, από φόβο μην τυχόν και δημιουργηθεί αρνητική εικόνα στην αγορά ή απωλέσουν έστω και ελάχιστο μερίδιο αγοράς.
Ωστόσο, οι συνθήκες της αγοράς, αλλά και η ένταση του ανταγωνισμού οδήγησαν στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ όχι μόνον να αλλάξουν σημεία της ακολουθούμενης στρατηγικής, αλλά κυριολεκτικά να την αναμορφώσουν πλήρως. Ακόμα και οι σχέσεις με τους προμηθευτές, πέρα από κάποιες συγκυριακές εντάσεις, έχουν ομαλοποιηθεί τα τελευταία χρόνια και έχουν περιορισθεί σημαντικά πρακτικές όπως οι πωλήσεις κάτω του κόστους που κατά κανόνα δημιουργούσαν έντονες αντιπαραθέσεις. H διαφοροποίηση των προσφερόμενων υπηρεσιών προς τον καταναλωτή, η επιλογή των πλέον αποδοτικών -όπου αυτό είναι δυνατόν- κωδικών προϊόντων, η ανάπτυξη των ιδιωτικής ετικέτας προϊόντων, η δημιουργία και ενίσχυση τμημάτων όπως τα φρέσκα προϊόντα, bake off, αλλά και η υποστήριξη τοπικών προϊόντων, αποτελούν κατά κανόνα τη νέα πολιτική που ακολουθεί σχεδόν το σύνολο των αλυσίδων. Και όπως δηλώνεται έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς. Είναι χαρακτηριστικό, όπως έλεγε σε πρόσφατη εκδήλωση στέλεχος της Αλφα Βήτα Βασιλόπουλος, ότι τα τοπικά γάλατα που διαθέτει έχουν αποσπάσει μερίδιο της τάξης 15% των συνολικών πωλήσεων της κατηγορίας μέσα από την αλυσίδα και οι προοπτικές είναι εξαιρετικά καλές.
