Εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία και εν μέσω του παγκόσμιου προβληματισμού για την κλιματική αλλαγή και τη συντονισμένη προσπάθεια για στροφή στην καθαρή ενέργεια, πολλοί έσπευσαν να προεξοφλήσουν τον θάνατο του πετρελαίου. Κάποιοι έφτασαν στο σημείο να προβλέπουν κάπως παράτολμα πως σε λίγα χρόνια κανείς δεν θα μιλάει πια για τον «μαύρο χρυσό» καθώς θα έχουν κυριαρχήσει οι καθαρές μορφές ενέργειας. Μεσολάβησε ο αιφνιδιασμός της πανδημίας με την αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας και της βιομηχανικής παραγωγής που προκάλεσε πρωτοφανή μείωση της ζήτησης για πετρέλαιο και μια αδιανόητη υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου σε αρνητικό πρόσημο. Και καθώς η κλιματική αλλαγή επέβαλε τις δικές της προτεραιότητες, οι πετρελαϊκοί κολοσσοί επένδυαν σε καθαρή ενέργεια, ενώ ακόμη και η Σαουδική Αραβία δρομολογούσε την απεξάρτηση της οικονομίας της από τον «μαύρο χρυσό».
Ολα αυτά έμοιαζαν μέχρι προσφάτως να προοιωνίζονται το τέλος του πετρελαίου. Ομως ο κόσμος επιστρέφει δυναμικά στο πετρέλαιο με τις ενεργειακές να αυξάνουν τις επενδύσεις τους στον «μαύρο χρυσό» και γενικότερα στους υδρογονάνθρακες και τις κυβερνήσεις να αναθεωρούν τους φιλόδοξους στόχους τους. Και ο λόγος δεν είναι μόνον η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο με την πολιτική του «εξορύξτε, εξορύξτε» και τη στήριξη που παρέχει στις αμερικανικές πετρελαϊκές. Την κατάσταση ανέτρεψε η έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης και των ενεργοβόρων κέντρων δεδομένων που πολλαπλασιάζουν με γεωμετρικούς ρυθμούς τη ζήτηση για ενέργεια, επιτείνοντας έτσι μια ήδη προβληματική πραγματικότητα: την αστάθεια και την αβεβαιότητα γύρω από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που εξαρτώνται από την ηλιοφάνεια και την επάρκεια ανέμων. Την αλλαγή κατέστησε σαφή πριν από λίγες ημέρες η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) όταν αναθεώρησε την προηγούμενη πρόβλεψή της πως η ζήτηση για πετρέλαιο κορυφώνεται άμεσα, μέχρι το τέλος της δεκαετίας δηλαδή και στη συνέχεια θα αρχίσει να μειώνεται. Η νέα εκτίμηση της ΙΕΑ τώρα είναι ότι ο κόσμος θα χρειάζεται και θα καταναλώνει όλο και περισσότερο πετρέλαιο τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του αιώνα. Και βέβαια δεν είναι η μόνη, καθώς και η συμβουλευτική Wood Mackenzie εκτιμά πως στα μέσα της δεκαετίας του 2030 ο κόσμος θα χρειάζεται περίπου 5% περισσότερο πετρέλαιο από όσο είχε αρχικά εκτιμηθεί.
Την κατάσταση ανέτρεψε η έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης και των ενεργοβόρων κέντρων δεδομένων που πολλαπλασιάζουν με γεωμετρικούς ρυθμούς τη ζήτηση για ενέργεια.
Η νέα πραγματικότητα αποτυπώνεται στις επιλογές των ενεργειακών κολοσσών όπως η γαλλική TotalEnergies που αν και έχει αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό τόσο την ηλιακή όσο και την αιολική ενέργεια, ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι θα δαπανήσει 5,1 δισ. ευρώ για την αγορά του 50% διαφόρων μονάδων κυρίως φυσικού αερίου σε πολλές χώρες της Ευρώπης – σε Βρετανία, Ιταλία, Ολλανδία, Ιρλανδία και Γαλλία. Εξακολουθεί, άλλωστε, να αναζητά νέα κοιτάσματα και σύμφωνα με τον Πατρίκ Πουγιανέ, διευθύνοντα σύμβουλο της TotalEnergies, έχει ήδη διασφαλίσει τις απαιτούμενες άδειες για εξορύξεις στις ΗΠΑ, στη Μαλαισία, στην Ινδονησία και στην Αλγερία. Εχει προηγηθεί η στροφή της ΒΡ που μολονότι είχε επενδύσει 15 δισ. δολ. στην ανάπτυξη της στρατηγικής καθαρής ενέργειας, έχει ανακοινώσει από τον Φεβρουάριο ότι θα αυξήσει επιθετικά τις επενδύσεις της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Σχεδιάζει να προχωρήσει σε εξορύξεις σε 40 πετρελαιοπηγές μέσα στην επόμενη τριετία και προσφάτως εντόπισε μεγάλο κοίτασμα πετρελαίου στις ακτές της Βραζιλίας.
Παράλληλα, η Chevron μέσα στο καλοκαίρι ανακοίνωσε ότι αλλάζει τακτική, αφού επί χρόνια έθετε σε προτεραιότητα τη μείωση του κόστους και τις επενδύσεις σε σχιστολιθικούς υδρογονάνθρακες, με αποτέλεσμα να μειωθούν το περασμένο έτος τα αποθέματά της σε πετρέλαιο στα 9,8 δισ. βαρέλια, καταγράφοντας το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τουλάχιστον 10 ετών. Η ExxonMobil υπέγραψε στην Αθήνα συμφωνία για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και αερίου σε θαλάσσια περιοχή της Ελλάδας, ενώ προ καιρού υπέγραψε συμφωνία με τη Λιβύη για έρευνες σε τέσσερα θαλάσσια οικόπεδα. Και αφού τα τελευταία χρόνια εκμεταλλεύτηκε τα 11 δισ. βαρέλια πετρελαίου που εντόπισε στη Γουιάνα, σχεδιάζει τώρα να αρχίσει εξορύξεις στο Τρινιδάδ και Τομπάγκο. Σε ό,τι αφορά τη Shell, τη μεγαλύτερη ενεργειακή της Ευρώπης, είχε ευθύς εξαρχής πιο επιφυλακτική στάση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς προεξοφλούσε πως δεν θα είναι προσοδοφόρες οι επενδύσεις της στον κλάδο.
Η ΒΡ σχεδιάζει εξορύξεις σε 40 πετρελαιοπηγές, η TotalEnergies θα δαπανήσει 5,1 δισ. κυρίως σε μονάδες αερίου, η ExxonMobil υπογράφει συμφωνίες εκμετάλλευσης κοιτασμάτων.
Την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις αλλάζουν διστακτικά τη στάση τους αν και η Ευρώπη δύσκολα θα ακολουθήσει πιστά τον δρόμο του Ντόναλντ Τραμπ. Η Ιταλία έχει ήδη χαλαρώσει κάπως τη νομοθεσία της για τις εξορύξεις και σχεδιάζει νομοσχέδιο για την επίσπευση σχεδίων φυσικού αερίου. Και η Γερμανία κατασκευάζει μονάδες παραγωγής ενέργειας που θα λειτουργούν με φυσικό αέριο.
Η νέα κατεύθυνση
Εξηγώντας την αστάθεια των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ανάγκη να συμπληρώνονται από ορυκτά καύσιμα, ο επικεφαλής της TotalEnergies, Πατρίκ Πουγιανέ, τόνισε πως «θα είναι κατά το μάλλον ή ήττον ένα σύστημα 50% με 50%, θα μοιράζεται δηλαδή η παραγωγή σε ανανεώσιμες και σε ορυκτά καύσιμα».
111 δισ.
δολ. θα επενδύσει έως το 2029 η Petrobras, ενεργειακή της Βραζιλίας, σε σχέδια εξόρυξης και εκμετάλλευσης πετρελαίου.
Συνδυασμός κινδύνων
Παράλληλα με τη νέα πρόβλεψη της ΙΕΑ ότι η ζήτηση για πετρέλαιο θα αυξάνεται μέχρι το 2050, ο Φατίχ Μπιρόλ, γενικός διευθυντής της διεθνούς υπηρεσίας, τόνισε πως «η ασφάλεια ως προς την προσφορά ενέργειας αντιμετωπίζει έναν άνευ προηγουμένου συνδυασμό κινδύνων κατά τρόπο που δεν έχουμε δει ποτέ ξανά».
53 δισ.
δολ. κατέβαλε προσφάτως η αμερικανική Chevron για την εξαγορά της ανταγωνίστριάς της Hess για να ενισχύσει τη θέση της.
Το μήνυμα των αγορών
«Αν κοιτάξετε στα κέρδη των μετόχων θα δείτε ότι η αγορά στέλνει σαφές μήνυμα πως οι ενεργειακές εταιρείες πρέπει να στραφούν στις κυρίως δραστηριότητές τους που κάνουν καλά», σχολιάζει ο Μαρκ Βιβιάνο, διευθυντικό στέλεχος της συμβουλευτικής επί θεμάτων ενέργειας Kimmeridge.
