Μια αποκαλυπτική εικόνα για τις αντιφάσεις του ελληνικού θαλάσσιου τουρισμού παρουσίασε ο Αιμίλιος Μελής, επικεφαλής Υπηρεσιών Στρατηγικής της PWC Greece, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου «Reimagine Greece 2025» που διοργάνωσε η «Καθημερινή».
Παρουσιάζοντας την έρευνα της εταιρείας για την αγορά του yachting, ο κ. Μελής ανέδειξε το παράδοξο μιας χώρας, που ενώ πρωταγωνιστεί σε κίνηση σκαφών στη Μεσόγειο, υστερεί δραματικά σε υποδομές και έσοδα, χάνοντας πολύτιμους πόρους λόγω απουσίας εμπορικής στρατηγικής.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, τα οποία βασίστηκαν σε δεδομένα AIS (Automatic Identification System) ολόκληρου του έτους, η Ελλάδα έχει εδραιωθεί ως υπερδύναμη στον χώρο. Συγκεκριμένα:
• Η χώρα κατατάσσεται 4η στη Μεσόγειο σε απόλυτο αριθμό σκαφών, πίσω μόνο από τις παραδοσιακές δυνάμεις (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία).
• Στην κατηγορία των super yachts (άνω των 24 μέτρων), η Ελλάδα ανεβαίνει στην 3η θέση, πίσω από Ιταλία και Γαλλία/Μονακό.
• Οσον αφορά την κυκλοφορία (traffic), η χώρα μας καταλαμβάνει τη 2η θέση, πιστοποιώντας ότι αποτελεί κορυφαίο προορισμό παγκοσμίως.
Παρά την υψηλή ζήτηση, η έρευνα της PwC χτυπά «καμπανάκι» για τις υποδομές. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση όσον αφορά την αναλογία σκαφών προς διαθέσιμα σημεία ελλιμενισμού, γεγονός που καθιστά την εξυπηρέτηση των σκαφών –ειδικά των άνω των 24 μέτρων– εξαιρετικά περίπλοκη.
Οι περιοχές με την υψηλότερη κίνηση, όπως το Ιόνιο, η Πελοπόννησος, η Αττική και τα Δωδεκάνησα, πιέζονται περισσότερο, δημιουργώντας επιτακτική ανάγκη όχι μόνο για νέες μαρίνες, αλλά και για βελτιστοποίηση της χωρητικότητας των υφιστάμενων λιμένων και αγκυροβολίων.
Το πλέον ανησυχητικό εύρημα της έρευνας αφορά το εμπορικό και τιμολογιακό κομμάτι. Η Ελλάδα φαίνεται να «χαρίζει» υπεραξία στους ανταγωνιστές της μέσω μιας απαρχαιωμένης τιμολογιακής πολιτικής.
• Χαμηλά τέλη ελλιμενισμού: Οι χρεώσεις στα ελληνικά σημεία ελλιμενισμού είναι σημαντικά χαμηλότερες από τον μέσο όρο των ανταγωνιστών, ειδικά στα σκάφη μεγάλου μήκους (άνω των 48 μέτρων).
• Οριζόντια τιμολόγηση: Σε αντίθεση με άλλες χώρες, η Ελλάδα εφαρμόζει συχνά μια σταθερή τιμολογιακή πολιτική ανεξαρτήτως γεωγραφικής περιοχής, ποιότητας υποδομών ή εποχικότητας.
• Φορολογικό πλαίσιο: Ενώ ο ονομαστικός συντελεστής ΦΠΑ είναι 13%, στην πράξη, ειδικά για τα μεγάλα σκάφη, η επιβάρυνση κυμαίνεται μεταξύ 5,2% και 6,5%.
Την ίδια ώρα, χώρες όπως η Κροατία διατηρούν το 13%, ενώ άλλοι ανταγωνιστές ξεκινούν από ονομαστικό ΦΠΑ 20-22%.
Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον κ. Μελή, είναι οι ανταγωνίστριες χώρες να εισπράττουν 2 έως 4 φορές υψηλότερα έσοδα ανά ναύλο (charter) σε σχέση με την Ελλάδα.
Για την αναστροφή της κατάστασης και την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, ο επικεφαλής στρατηγικής της PwC πρότεινε την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών (best practices) από χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία.
Μεταξύ των προτάσεων ξεχωρίζουν:
1. Οργανωμένα αγκυροβόλια («Sea Moorings»): Ακολουθώντας το παράδειγμα της Ιταλίας (Σαρδηνία, Πορτοφίνο), προτείνεται η δημιουργία χωροθετημένων σημείων ελλιμενισμού μέσα στη θάλασσα. Αυτό επιτρέπει την παροχή υπηρεσιών, τον έλεγχο της κίνησης και την είσπραξη εσόδων, προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον.
2. Χωροθέτηση και Zoning: Αυστηρός καθορισμός ζωνών όπου επιτρέπεται ή απαγορεύεται η αγκυροβολία, για την προστασία αρχαιολογικών χώρων και λουομένων.
3. Ψηφιακές Πλατφόρμες: Ανάγκη για booking platforms που θα επιτρέπουν τον προγραμματισμό, κάτι που είναι δεδομένο στο εξωτερικό αλλά λείπει από την ελληνική αγορά.
4. Winter Berthing: Ανάπτυξη του χειμερινού ελλιμενισμού ως μεγάλη ευκαιρία για την επιμήκυνση της σεζόν.
Κλείνοντας την τοποθέτησή του, ο κ. Μελής τόνισε πως το yachting δεν αφορά μόνο ένα ή δύο κοσμοπολίτικα νησιά, αλλά μπορεί να διαχύσει τον πλούτο σε όλη την επικράτεια και να ενισχύσει την περιφερειακή οικονομία. Προϋπόθεση, ωστόσο, είναι η δημιουργία ενός συνολικού πλαισίου (υποδομών, ρυθμιστικού, και εμπορικού) που θα επιτρέψει στη χώρα να διεκδικήσει το μερίδιο εσόδων που πραγματικά της αναλογεί.
