Η ανάγκη για επαναπροσδιορισμό του ελληνικού τουρισμού, με κεντρικό άξονα τη βιωσιμότητα ως ευκαιρία ανάπτυξης, κυριάρχησε στη συζήτηση με τίτλο «Οι Βιώσιμες Πολιτικές στον Τουρισμό ως Ευκαιρία Ανάπτυξης», στο πλαίσιο του συνεδρίου «REIMAGINE TOURISM 2025» της εφημερίδας «Καθημερινή».
Στο πάνελ συμμετείχαν η Αγάπη Σμπώκου, αντιπρόεδρος του ΣΕΤΕ (Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων), και ο Δημήτρης Σακίπης, Partner στο Τμήμα Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της PwC Ελλάδας, με συντονιστή τον δημοσιογράφο Ηλία Μπέλλο.
Η κυρία Σμπώκου υπογράμμισε την εξαιρετική πορεία του ελληνικού τουρισμού, την αναβάθμιση των υπηρεσιών και των υποδομών, και τη βελτίωση της εμπειρίας του πελάτη. Ωστόσο, τόνισε ότι η επιτυχία αυτή γεννά την ευθύνη για ένα νέο βήμα: «Το re-imagine να γίνει re-define». Η πολιτική αυτή πρέπει να έχει νόημα για τον μεγάλο, αλλά και τον μικρό επιχειρηματία (που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού τουρισμού), τον εργαζόμενο (καριέρας ή νεοεισερχόμενο), και ολόκληρη την κοινωνία. Οπως ανέφερε «προϋπόθεση για κάθε σχεδιασμό είναι το re-commit, δηλαδή μια ισχυρή συναίνεση της ελληνικής κοινωνίας γύρω από τη θετική προοπτική του τουρισμού».
Περιέγραψε τη βιωσιμότητα στην τουριστική επιχείρηση ως ένα «λειτουργικό σύστημα» που της επιτρέπει να είναι ανθεκτικότερη και πιο ανταγωνιστική, δημιουργώντας έτσι αξία. Στα κρίσιμα θέματα για τον τουρισμό περιλαμβάνονται τα εργασιακά (συνθήκες, εύρεση ταλέντων, εξέλιξη) και το governance (συνέχεια επιχείρησης, αξιοκρατία).
Ο κ. Σακίπης προχώρησε στον ορισμό της βιωσιμότητας, επισημαίνοντας ότι δεν περιορίζεται μόνο στο περιβάλλον (πρασίνισμα, ενέργεια, αποκαρβονοποίηση), αλλά περιλαμβάνει την κοινωνία (Social) και τη διακυβέρνηση (Governance).
Σημαντική κατά την άποψη του είναι η επίδραση της επιχείρησης στο εξωτερικό περιβάλλον και την κοινωνία, π.χ., περιβαλλοντικό αποτύπωμα (ενεργειακή κατανάλωση, νερό, απόβλητα) και κοινωνικό (απασχόληση, εύρεση και διατήρηση ταλέντων, συνεργασία με τοπικούς προμηθευτές). Χαρακτηριστικά αναφέρθηκαν οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή (π.χ., φυσικές καταστροφές, λειψυδρία), που οδηγούν σε αυξημένα ασφάλιστρα και δυσκολία εύρεσης χρηματοδότησης για ευάλωτες επιχειρήσεις. Επίσης, τα θέματα διακυβέρνησης (ηθική, δωροδοκίες, διαφθορά) αποτελούν σημαντικούς κινδύνους και ευκαιρίες.
Ο κ. Σακίπης αναγνώρισε την ύπαρξη ενός «push-back» σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το οποίο όμως εστιάζει κυρίως στο κόστος της γραφειοκρατίας για τη συλλογή και δημοσίευση των στοιχείων βιώσιμης ανάπτυξης (reporting). Η Ευρώπη, ανταποκρινόμενη, προχωρά σε οδηγία απλούστευσης (Omnibus Package). Τόνισε ωστόσο ότι η απλούστευση πρέπει να αφορά το reporting, ώστε οι πόροι να απελευθερωθούν για πραγματικές επενδύσεις σε θέματα βιωσιμότητας, καθώς το reporting είναι το τελευταίο βήμα ενός ταξιδιού.
Οι βασικές προκλήσεις για τις τουριστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, ειδικά τις μικρές (με τζίρο κάτω από 10 εκατομμύρια), καταγράφηκαν ως:
- Πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο και βαριά γραφειοκρατία.
- Δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση (ευρωπαϊκά εργαλεία), λόγω ρευστότητας, αδυναμίας εύρεσης συμβούλων ή έλλειψης γνώσης.
- Άγνοια για το πού να ξεκινήσουν.
- Το πλαίσιο στην Ελλάδα δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο για τους μικρούς επιχειρηματίες.
Το ΜΕΤΡΟΝ του ΣΕΤΕ: Αυτορρύθμιση και Αξία
Αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις, ο ΣΕΤΕ ανέλαβε την πρωτοβουλία αυτορρύθμισης με τη δημιουργία της πλατφόρμας ΜΕΤΡΟΝ, η οποία τέθηκε σε πιλοτική λειτουργία το 2024 και απευθύνεται σε πέντε τομείς (αεροπορικές, θαλάσσιες, χερσαίες μεταφορές, καταλύματα, τουριστικά γραφεία).
Η πρωτοβουλία περιλαμβάνει:
- Πλατφόρμα μέτρησης (περιβάλλον, εργασιακά, governance).
- Stewardship Board και Task Force για στρατηγική καθοδήγηση και απλοποίηση.
- Εργαλειοθήκη με best practices για να βοηθήσει τις μικρές επιχειρήσεις.
Η κυρία Σμπώκου αναφέρθηκε στη διασύνδεση του ερωτηματολογίου του ΜΕΤΡΟΝ με το αντίστοιχο των τραπεζών (μέσω του ΤΕΙΡΕΣΙΑ) ως βασικό εργαλείο απλοποίησης και πρόσβασης σε «πράσινες» χρηματοδοτήσεις για τις μικρές επιχειρήσεις.
Ο κ. Σακίπης υπογράμμισε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δημιουργεί αξία για κάθε μέγεθος επιχείρησης, καθώς διασφαλίζει οικονομικές επιδόσεις, προστασία από εξωτερικά φαινόμενα, προσέλκυση ταλέντων και θωράκιση από φαινόμενα διαφθοράς. «Επενδυτικές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι το 74% των επενδυτών συσχετίζει την οικονομική επίδοση με τη βιωσιμότητα, ενώ οι δράσεις βιωσιμότητας μπορούν να προσφέρουν 6% αύξηση στα έσοδα και multiplier 6-7% κατά την έξοδο ενός επενδυτή» όπως ανέφερε.
Κλείνοντας τη συζήτηση η κυρία Σμπώκου τόνισε ότι δεν νοείται πορεία προς τη βιωσιμότητα χωρίς τους προορισμούς και την ανάγκη για συμβόλαια προορισμών μεταξύ φορέων, επιχειρηματιών και Πολιτείας. «Η βιωσιμότητα πρέπει να γίνει πραγματική επιχειρηματική στρατηγική (business strategy) και εργαλείο διαχείρισης που ενισχύει το brand και τη θέση των επιχειρήσεων» ανέφερε. Πρότεινε την ένταξη της βιωσιμότητας σε όλα τα προγράμματα κατάρτισης.
Ο κ. Σακίπης επισήμανε ότι «ο προορισμός είναι κλειδί και η προσπάθεια χάνεται αν δεν υπάρχει συντονισμός. Η επόμενη μέρα του τουρισμού είναι παντρεμένη με τη βιωσιμότητα, καθώς μεγάλοι tour operators (π.χ. TUI) και τράπεζες (με πλάνα μετάβασης) βάζουν πλέον στόχους και κριτήρια ESG στους συνεργάτες τους».
Οι δύο ομιλητές συμφώνησαν ότι η Ελλάδα μπορεί να βγει μπροστά και να γίνει παγκόσμιο παράδειγμα και μοντέλο προς μίμηση στον τομέα της βιωσιμότητας.
