Για πολλούς από εμάς, η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εξελικτικές τομές της σύγχρονης εποχής· μια δύναμη που υπόσχεται εκδημοκρατισμό της γνώσης, ενδυνάμωση των πολιτών και ταχεία μετατροπή της ανθρώπινης πρόθεσης σε περιεχόμενο, υπηρεσίες και λειτουργικά συστήματα χωρίς την ανάγκη εξειδικευμένων τεχνικών γνώσεων. Η Τ.Ν. δεν μεταβάλλει μόνο τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε ή επικοινωνούμε· μετασχηματίζει θεμελιωδώς τις προϋποθέσεις οικονομικής προόδου, κοινωνικής οργάνωσης και κρατικής ισχύος.
Η επίδρασή της, όμως, ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια της τεχνολογίας. Εχει ήδη καταστεί η σημαντικότερη γεωπολιτική παράμετρος του 21ου αιώνα. Οι μεγάλες δυνάμεις δεν ανταγωνίζονται πλέον μόνο στην οικονομία, στο στρατιωτικό οπλοστάσιο ή στους ενεργειακούς πόρους, αλλά στην ικανότητά τους να παράγουν, να διατηρούν και να ελέγχουν τεχνολογίες Τ.Ν., τα δεδομένα που τις τροφοδοτούν, τα υπολογιστικά συστήματα που τις στηρίζουν και το ανθρώπινο δυναμικό που τις αναπτύσσει. Ως αποτέλεσμα, το σύνολο των μεγάλων οικονομιών αναθεωρεί τον στρατηγικό του προσανατολισμό με κεντρικό άξονα την αυτονομία στην ΑΙ. Οι κινεζικές πολιτικές Made in China 2025 και China’s Industrial AI, οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για τους ημιαγωγούς και τις κρίσιμες πρώτες ύλες και το αμερικανικό AI Action Plan αποτελούν ενδείξεις μιας νέας εποχής επιθετικής τεχνολογικής αυτονόμησης.
Τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και οι επιχειρήσεις της Ελλάδας έχουν επίγνωση ότι η εξοικείωση με τις σύγχρονες τεχνολογίες και η αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων δεν είναι απλώς μια επαγγελματική υποχρέωση αλλά μια εξελικτική αναγκαιότητα. Η πρόοδος, όμως, δεν επιτυγχάνεται μεμονωμένα· απαιτεί συνεργατικά οικοσυστήματα, διαμοιρασμό γνώσης, κοινές υποδομές και αμοιβαίες δεσμεύσεις. Η ακαδημαϊκή γνώση αποκτά πραγματικό βάρος μόνο όταν μετατρέπεται σε απτό κοινωνικό και οικονομικό αποτέλεσμα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η χώρα μας οφείλει να διαμορφώσει μια συνεκτική στρατηγική που θα στηρίζεται σε τρεις βασικές αρχές: αξιοποίηση των δεδομένων, ενίσχυση της έρευνας και ενδυνάμωση της συνεργασίας Ακαδημίας και Βιομηχανίας. Η δημιουργία εθνικών συνόλων δεδομένων «χρυσού προτύπου» αποτελεί το πρώτο θεμέλιο. Χρειαζόμαστε ανοικτά, ανωνυμοποιημένα και διαλειτουργικά δεδομένα στους τομείς όπου διαθέτουμε συγκριτικό πλεονέκτημα όπως στην υγεία, στον τουρισμό, στην αγροδιατροφή, στη ναυτιλία, στη βιομηχανία, στον πολιτισμό. Παράλληλα, η Ελλάδα έχει αποδείξει με την εξαιρετική της επίδοση στα προγράμματα Horizon Europe, ότι όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, η συνεργασία πανεπιστημίων και βιομηχανίας μπορεί να παράγει έργα υψηλής ποιότητας και διεθνούς αναγνώρισης.
Αυτό που χρειάζεται δεν είναι μόνο περισσότερη χρηματοδότηση, αλλά μια νέα κουλτούρα αξιολόγησης, διαφάνειας, παρακολούθησης και απόδοσης, με έμφαση στα αποτελέσματα που οδηγούν σε εφαρμοσμένες λύσεις και τεχνολογίες υψηλής ωριμότητας.
*Ο κ. Αριστείδης Σάμιτας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικής, αντιπρύτανης Οικονομικών και Ανάπτυξης στο ΕΚΠΑ. Ο κ. Διονύσης Ξενάκης είναι επίκ. καθηγητής Πληροφορικής στο ΕΚΠΑ.
