Την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου ξεκινάει στο Παρίσι η εβδομάδα μόδας και αμέσως μετά οι άλλες χώρες αρχίζουν να αντιγράφουν τις εμπνεύσεις τους στην τοπική αγορά μοντέλων της κάθε περιφέρειας. Φέτος όμως τις εντυπώσεις φαίνεται να τις κερδίζει ένα μοντέλο φορολογίας του μεγάλου πλούτου, τα έσοδα από την οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα και να ελαφρύνουν τα μέτρα λιτότητας που επιμένει να περάσει ο Μακρόν.
Το μέτρο ονομάστηκε «φόρος Ζουκμάν» από τον Γάλλο καθηγητή Γκαμπριέλ Ζουκμάν που τον πρότεινε και αφορά την επιβολή ενός 2% ετησίως σε όσους έχουν περιουσία άνω των 100 εκατ. ευρώ. Ο Ζουκμάν έχει μάλιστα εντοπίσει δύο πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τη γαλλική κοινωνία: αφενός ο αριθμός των υπερπλουσίων αυξάνεται ανελλιπώς κάθε χρόνο και αφετέρου ο συνολικός πλούτος τους εκπροσωπεί ένα όλο και μεγαλύτερο μερίδιο του ΑΕΠ. Με λίγα λόγια, η ανισότητα στη Γαλλία καλπάζει τα τελευταία χρόνια και κάτι θα πρέπει να γίνει για να την καταπραΰνει.
Στην Ελλάδα, μας αρέσει να συζητάμε –και ενίοτε να αντιγράφουμε– όσα συμβαίνουν στο Παρίσι, αλλά μέχρι στιγμής καμία απόπειρα δεν έχει γίνει για το τι θα σήμαινε να εφαρμόσουμε στη χώρα μας ένα μοντέλο Ζουκμάν. Στοιχεία αναλυτικά δεν υπάρχουν όπως στη Γαλλία, αλλά χρησιμοποιώντας πηγές από το περιοδικό Forbes και μεγάλα δικηγορικά γραφεία μπορούμε να αντλήσουμε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Εχουμε και λέμε λοιπόν: Σύμφωνα με στοιχεία του 2024, στην Ελλάδα είναι εγκατεστημένα 105 άτομα με πλούτο άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία έχουν έδρα ή και κατοικία κυρίως σε Αττική, Μύκονο και Κρήτη (πηγές: LAW Machas, Αυγ. 2024).
Υπάρχουν όμως και δισεκατομμυριούχοι, οι οποίοι μάλιστα πληθύνονται. Πρόσφατα στοιχεία από το Forbes δείχνουν πως οι Ελληνες δισεκατομμυριούχοι το 2025 είναι συνολικά 16 άτομα, ενώ το 2024 είχαμε οκτώ. Δηλαδή, φέτος διπλασιάστηκε ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων και αρκετοί λόγοι υπάρχουν που θα μπορούσαν να το εξηγήσουν: μεγάλα κέρδη στις ναυτιλιακές, υπερκέρδη σε ενεργειακές εταιρείες, σε επιχειρήσεις τουρισμού και ακινήτων και φυσικά σε όσες υπερτιμολογούν και στραγγίζουν τους καταναλωτές.
Εχει πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς και το πλήθος των ενδιάμεσων εκατομμυριούχων με περιουσία από ένα έως 99 εκατ. ευρώ. Πάλι σύμφωνα με στοιχεία του Forbes (Φεβρουάριος 2025), στη χώρα είναι εγκατεστημένοι 64.700 εκατομμυριούχοι με περιουσία άνω του ενός εκατ. ευρώ. Την τελευταία δεκαετία ο αριθμός των εκατομμυριούχων στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά 14%, ενώ παράλληλα αυξάνεται και ο αριθμός των ξένων που έρχονται στην Ελλάδα για να εκμεταλλευτούν τα φορολογικά προνόμια που τους παρέχει η κυβέρνηση. Στο πλαίσιο αυτό, 1.100 ξένοι εκατομμυριούχοι μετεγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα το 2024, ενώ άλλοι 1.200 αναμένεται να το κάνουν φέτος. Ο συνολικός πλούτος που έχει μεταφερθεί μόνο από τους ξένους στην Ελλάδα υπολογίζεται στα 7,7 δισ. ευρώ, σύμφωνα με πηγές από τους Henley και Scan (αμφότερες Ιούνιος 2025). Συνήθως ο πλούτος αυτός δεν επενδύεται σε καμία παραγωγική δραστηριότητα, αλλά κυκλοφορεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα εκτοξεύοντας τη ρευστότητα και οδηγώντας σε φαινόμενα προκλητικής κατανάλωσης, όπως πολυτελή αυτοκίνητα, ακριβή διασκέδαση, υψηλά ενοίκια κ.λπ.
Ο Γάλλος καθηγητής Γκαμπριέλ Ζουκμάν πρότεινε την επιβολή φόρου 2% ετησίως σε όσους έχουν περιουσία άνω των 100 εκατ. ευρώ.
Η κυβέρνηση στέκει εν πολλοίς αδιάφορη σε αυτά τα φαινόμενα υπερπλουτισμού και υπερκατανάλωσης, διαφημίζοντας μόνο την «εμπιστοσύνη» που τάχα δείχνουν στην ελληνική οικονομία. Δεν αντιλαμβάνεται πως όταν οι κοινωνικές ανισότητες γιγαντωθούν, η γυαλιστερή επιφάνεια θα σπάσει και οι αντιθέσεις θα αναδυθούν. Αλλωστε τα πρώτα δείγματα έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται και τον χειμώνα θα εκδηλωθούν και άλλο.
Ισως λοιπόν ένας τρόπος να μειωθούν οι ανισότητες είναι να σκεφτούμε να υιοθετήσουμε τον «φόρο Ζουκμάν», με κάποιες ελληνικές προσαρμογές. Για τον πλούτο άνω των 100 εκατ. ευρώ φορολογία 2% ετησίως, όπως και στη Γαλλία, ενώ για τον πλούτο από ένα έως 99 εκατ. ευρώ φορολογία 1%. Ακόμη κι αν η φορολογία εφαρμοστεί στο κατώτερο επίπεδο κάθε κλιμακίου, τα έσοδα που θα συλλεγούν υπολογίζονται στα 534 εκατ. ευρώ.
Κατά σύμπτωση, το ποσόν αυτό είναι το κόστος από τη χορήγηση του ΕΚΑΣ σε 350.000 χαμηλοσυνταξιούχους, όπως δεσμεύτηκε πρόσφατα το ΠΑΣΟΚ. Φυσικά τα έσοδα θα είναι πολύ περισσότερα, αφού θα εφαρμοστούν στα πραγματικά επίπεδα πλούτου και όχι μόνο στα ελάχιστα. Τότε θα δούμε ότι με μία φορολογία που δεν είναι ούτε βαριά ούτε άδικη ούτε στρεβλωτική, κάμποσα θέματα θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά.
*O κ. Νίκος Χριστοδουλάκης είναι ομότιμος καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, πρώην υπουργός.
