Ο κόσμος αλλάζει, κυρίως λόγω των επιστημονικών, τεχνολογικών και γεωπολιτικών εξελίξεων. Τελευταία βέβαια συνεχίζει να αλλάζει με ρυθμούς που πριν από μερικές δεκαετίες δύσκολα θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Η γεωπολιτική σκακιέρα είναι ασταθής. Οι ισορροπίες μεταβάλλονται διαρκώς ή και ανατρέπονται. Είναι ιστορικά βεβαιωμένο ότι τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα δίνουν ευκαιρίες, αλλά φέρνουν και απειλές. Σε παγκόσμιο επίπεδο, νέες ισχυρές δυνάμεις αναδύονται, νέοι δρόμοι εμπορίου χαράσσονται, τεχνολογίες που κάποτε υπηρετούσαν τον άνθρωπο σήμερα μετατρέπονται σε όπλα.
Η Ευρώπη βρίσκεται σε πεδίο ρευστότητας και ανακατατάξεων. Αντιμετωπίζει προκλήσεις ασφάλειας και ενέργειας, που δοκιμάζουν τις οικονομίες της, το μεταναστευτικό ασκεί τεράστιες πιέσεις στις κοινωνίες της, αλλά και η κλιματική αλλαγή, η οποία δεν είναι πλέον μακρινή απειλή αλλά καθημερινή πραγματικότητα, επηρεάζει τρόφιμα, υποδομές, μετακινήσεις πληθυσμών και εν τέλει την ίδια την ποιότητα ζωής.
Στα Βαλκάνια, οι ισορροπίες είναι εύθραυστες. Ιστορικές διαφορές παραμένουν άλυτες, ενώ νέες εντάσεις εμφανίζονται. Η περιοχή εξακολουθεί να βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο, ανάμεσα στην ανάγκη σταθερότητας και στην απειλή αναζωπύρωσης παλαιών συγκρούσεων.
Παράλληλα, στην Ανατολική Μεσόγειο παρατηρείται μια διαρκής αναταραχή. Κυριαρχικά δικαιώματα αμφισβητούνται, θαλάσσιες ζώνες γίνονται πεδία αντιπαράθεσης και η ενεργειακή διάσταση προσθέτει νέες πηγές ανταγωνισμού.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη θέση. Η γεωγραφία της, η ιστορία της και οι διεθνείς εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή την καθιστούν κέντρο αναφοράς. Το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος, για εμάς, δεν είναι απλώς μια θάλασσα – είναι ζωτικός μας χώρος, είναι η ψυχή του έθνους μας.
Σ’ αυτή την περιοχή, αιώνες πριν, θέσαμε τα θεμέλια των επιστημών, της τεχνολογίας, του δημοκρατικού πολιτεύματος. Σ’ αυτή την περιοχή η Ελλάδα προσέφερε στην ανθρωπότητα παρακαταθήκες που ακόμη και σήμερα εμπνέουν.
Στον 21ο αιώνα η χώρα μας δεν μπορεί να αρκεστεί στον ρόλο του ισχνού παρατηρητή. Ως μέλος του πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ, έχει να παίξει ρόλο σταθεροποιητικό και ταυτόχρονα ηγετικό. Η θέση μας μάς υποχρεώνει να είμαστε ενεργοί, να λειτουργούμε ως πυλώνας σταθερότητας, να σχεδιάζουμε με συνέπεια την εθνική μας στρατηγική και να υπερασπιζόμαστε με ψυχραιμία, σύνεση και αυτοπεποίθηση τα δίκαια και τα δικαιώματά μας. Οι ακρογωνιαίοι λίθοι αυτής της στρατηγικής είναι πέντε.
Πρώτον, η προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο. Το Δίκαιο της Θάλασσας, τα σύνορα και οι διεθνείς συμφωνίες είναι η ασπίδα μας απέναντι σε κάθε μορφή αναθεωρητισμού. Δεν έχουμε ανάγκη από ακρότητες ούτε από αλαζονεία. Η δύναμή μας είναι η νομιμότητα και αυτή μας καθιστά αξιόπιστους διεθνώς.
Δεύτερον, η ισχυρή αποτροπή. Η Ελλάδα οφείλει να διαθέτει σύγχρονες Ενοπλες Δυνάμεις, τεχνολογίες αιχμής και στέρεες συμμαχίες. Οχι για να προκαλέσει πόλεμο, αλλά για να αποτρέψει κάθε απειλή. Οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι η ειρήνη δεν χαρίζεται. Κατακτιέται με αποφασιστικότητα και προετοιμασία.
Τρίτον, οι συμμαχίες και οι συνεργασίες. Δεν μπορούμε να μένουμε παθητικοί περιμένοντας βοήθεια. Οφείλουμε να χτίζουμε ενεργητικά σχέσεις με την Ευρώπη, με το ΝΑΤΟ, με κράτη της Μεσογείου και των Βαλκανίων, αλλά και πέρα από αυτά. Αυτό σημαίνει στρατηγικές συμφωνίες με ισχυρές χώρες, ενεργή παρουσία στα Βαλκάνια ως πρότυπο δημοκρατίας και ανάπτυξης, συμβολή στην ασφάλεια της Ευρώπης. Η Ελλάδα πρέπει να είναι δύναμη σταθερότητας, χώρα αξιόπιστη, εταίρος που εμπνέει εμπιστοσύνη.
Δεν έχουμε ανάγκη από ακρότητες ούτε από αλαζονεία. Η δύναμή μας είναι η νομιμότητα και αυτή μας καθιστά αξιόπιστους διεθνώς.
Τέταρτον, η οικονομική και ενεργειακή ισχύς. Η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται με ικανοποιητικούς ρυθμούς, υψηλότερους από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Μέσα από πολιτικές που διασφαλίζουν πρωτογενή πλεονάσματα και περιορίζουν συνεχώς και με συνέπεια το χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ, η χώρα παραμένει αξιόπιστη απέναντι σε επενδυτές και εταίρους, εξασφαλίζοντας συνθήκες για οικονομική ευημερία, στηριζόμενη στις αρχές της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Η γεωγραφία μας μάς δίνει ευκαιρίες. Βρισκόμαστε στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και μπορούμε να γίνουμε κόμβος μεταφορών, εμπορίου και ενέργειας. Η ενεργειακή ασφάλεια είναι προϋπόθεση ανεξαρτησίας. Για τον λόγο αυτό χρειάζονται επενδύσεις σε όλες τις μορφές ενέργειας, σε δίκτυα, σε υποδομές συνδεσιμότητας. Η χώρα μας μπορεί να μετατραπεί σε πυλώνα ενεργειακής σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή.
Πέμπτον, η διπλωματία αξιών. Η Ελλάδα δεν είναι απλώς γεωπολιτικός παίκτης. Εχει χρέος να είναι φωνή που μιλάει για ειρήνη, για ανθρώπινα δικαιώματα, για σεβασμό της δημοκρατίας. Αυτό μας προσφέρει ηθικό κύρος, που είναι ανεκτίμητο και κάνει τη χώρα μας σεβαστή πολύ πέρα από τα όριά της.
Η Ελλάδα, στηριζόμενη σε αυτούς τους πέντε ακρογωνιαίους λίθους, όπως πράττει η ελληνική κυβέρνηση, οφείλει να κινηθεί ταυτόχρονα προς τρεις μεγάλους στόχους:
Ο πρώτος είναι η ασφάλεια. Να είμαστε βέβαιοι ότι η πατρίδα μας είναι προστατευμένη, ότι τα σύνορά μας είναι αδιαπέραστα, ότι οι πολίτες ζουν με σιγουριά και εμπιστοσύνη στο κράτος.
Ο δεύτερος είναι η ανάπτυξη. Να μετατρέψουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα σε πραγματική δύναμη. Να αξιοποιήσουμε τον ήλιο, τον άνεμο και τη θάλασσα, να επενδύσουμε στην πράσινη ενέργεια και τη συνδεσιμότητα, να ανατάξουμε τον πρωτογενή τομέα, να ενισχύσουμε τη μεταποίηση, τη βιομηχανία, την καινοτομία.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να γίνει κόμβος που ενώνει και όχι που χωρίζει.
Ο τρίτος στόχος είναι οι αξίες. Γιατί χωρίς αξίες η ισχύς μετατρέπεται σε αλαζονεία και η ανάπτυξη σε κενό γράμμα. Οι αξίες μας είναι η ελευθερία, η δημοκρατία, το δίκαιο, η αλληλεγγύη. Αυτές μας καθοδηγούν, αυτές μας ξεχωρίζουν.
Ας φανταστούμε την Ελλάδα σε είκοσι ή τριάντα χρόνια από σήμερα. Μια Ελλάδα με πληθυσμιακό, νεανικό σφρίγος, που αναπτύσσεται, που έχει διασφαλισμένα τα σύνορά της, που λειτουργεί ως ενεργειακός κόμβος, που στηρίζει την Ευρώπη σε δύσκολες στιγμές, που εμπνέει τους γείτονες με το παράδειγμά της. Μια Ελλάδα όπου οι νέοι δεν θα αναζητούν ευκαιρίες στο εξωτερικό, αλλά θα χτίζουν εδώ το μέλλον τους. Μια χώρα ισόρροπα αποκεντρωμένη, με περισσότερους και πιο ευχαριστημένους πολίτες. Μια Ελλάδα που θα μετατρέπει τα μαθήματα της Ιστορίας σε καθημερινή πράξη.
Αυτό το μέλλον δεν είναι ουτοπία ούτε μακρινό όνειρο. Είναι επιλογή μας και είναι στο χέρι μας να το χτίσουμε. Και θα το χτίσουμε με όραμα, με σχέδιο, με εθνική ενότητα και με ισχύ.
*Ο κ. Χρήστος Σταϊκούρας είναι βουλευτής Φθιώτιδας Ν.Δ., αναπληρωτής καθηγητής ΟΠΑ, πρώην υπουργός Οικονομικών (2019-2023) και Υποδομών και Μεταφορών (2023-2025).
