Το πρόσφατο προεδρικό διάταγμα του προέδρου των ΗΠΑ για τον περιορισμό της εισόδου ξένων εργαζομένων με βίζα H-1B δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα στο διεθνές τοπίο προσέλκυσης ταλέντου. Εκατοντάδες χιλιάδες υψηλής εξειδίκευσης επιστήμονες και μηχανικοί, ιδίως στον τομέα των τεχνολογιών πληροφορικής και των STEM, θα βρεθούν αντιμέτωποι με σημαντικά εμπόδια στη δυνατότητά τους να εργαστούν ή να παραμείνουν στις ΗΠΑ. Η επιβολή πρόσθετου τέλους ύψους 100.000 δολαρίων ανά αίτηση και οι αυστηροί περιορισμοί καθιστούν το πρόγραμμα H-1B πολύ λιγότερο ελκυστικό για εργοδότες και εργαζομένους.
Για την Ελλάδα, η εξέλιξη αυτή αποτελεί μοναδική ευκαιρία. Σε μια στιγμή που η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς και ταυτόχρονα αντιμετωπίζει έλλειμμα εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, η χώρα μπορεί να τοποθετηθεί ως εναλλακτικός προορισμός για ταλαντούχους επιστήμονες, μηχανικούς και νέους αποφοίτους κορυφαίων πανεπιστημίων παγκοσμίως.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η ελληνική οικονομία καταγράφει έλλειμμα περίπου 40.000 θέσεων υψηλής εξειδίκευσης, ενώ το 82% των εργοδοτών δηλώνει δυσκολία στην κάλυψη αναγκών σε προσωπικό υψηλής ειδίκευσης. Η έλλειψη είναι ιδιαίτερα έντονη στον τομέα της τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνιών, όπου το κενό υπολογίζεται σε 56.000-59.000 έως το 2030, με την εμφάνιση της τεχνητής νοημοσύνης να εκτοξεύει περαιτέρω τη ζήτηση.
Το Ινστιτούτο Πολιτικής «Δέον», σε συνεργασία με την Endeavor Greece, έχει ήδη επεξεργαστεί μια ολοκληρωμένη πρόταση για την υλοποίηση μιας Talent Visa, εμπνευσμένης από αντίστοιχα προγράμματα του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιαπωνίας. Το πρόγραμμα αυτό θα επιτρέπει σε πρόσφατους αποφοίτους κορυφαίων πανεπιστημίων να έρθουν στη χώρα χωρίς να απαιτείται να έχουν εξασφαλίσει θέση εργασίας. Ετσι θα έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν, να διερευνήσουν επαγγελματικές ευκαιρίες και να εργαστούν τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Talent Visa θα έχει διάρκεια ενός έτους, ενώ θα υπάρχει ειδική μνεία για τα μέλη της οικογένειας των αιτούντων. Παράλληλα θα θέτει προϋποθέσεις ενσωμάτωσης, όπως γνώση αγγλικών ή ελληνικών, απόδειξη οικονομικής αυτάρκειας και ασφάλιση υγείας, ώστε οι αιτούντες να μην επιβαρύνουν το κράτος, αλλά να συμβάλλουν ουσιαστικά στην ελληνική οικονομία.
Η επιβολή πρόσθετου τέλους 100.000 δολαρίων ανά αίτηση και οι αυστηροί περιορισμοί καθιστούν το πρόγραμμα H-1B πολύ λιγότερο ελκυστικό για εργοδότες και εργαζομένους.
Η απόφαση των ΗΠΑ περιορίζει ένα από τα ισχυρότερα κίνητρα που οδηγούσε ταλαντούχους επιστήμονες στη Βόρεια Αμερική, οι οποίοι θα αναζητήσουν αναγκαστικά εναλλακτικούς προορισμούς. Η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί διπλά: από τη μια να γεφυρώσει το εγχώριο έλλειμμα δεξιοτήτων, ενισχύοντας άμεσα τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, και από την άλλη να αναβαθμίσει τη διεθνή εικόνα της ως ο μοναδικός προορισμός εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης που προσφέρει ένα τόσο ελκυστικό πρόγραμμα. Αυτό θα της επιτρέψει να προσελκύσει μη Ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι αναζητούν έναν τρόπο να εγκατασταθούν και να εργαστούν στην Ευρώπη.
Μακροπρόθεσμα, η εγκατάσταση νέων αποφοίτων στην Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει το υπόβαθρο για την ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων και διεθνών συνεργασιών, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία της χώρας. Για να αξιοποιηθεί πλήρως αυτή η ευκαιρία, η Ελλάδα οφείλει να θεσμοθετήσει άμεσα την Talent Visa και να λανσάρει μια στοχευμένη παγκόσμια καμπάνια προβολής. Η καμπάνια θα πρέπει να στοχεύσει αποφοίτους κορυφαίων πανεπιστημίων σε πόλεις με ισχυρή συγκέντρωση διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας, όπως η Βοστώνη, η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και η Σιγκαπούρη. Η ελληνική διασπορά μπορεί να λειτουργήσει ως πολύτιμος πρεσβευτής του προγράμματος, μεταφέροντας το μήνυμα σε πανεπιστήμια, ερευνητικές κοινότητες και επιχειρηματικά κέντρα. Παράλληλα, η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης ψηφιακής πλατφόρμας με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη μετεγκατάσταση, την εργασία και τη διαβίωση στην Ελλάδα θα συμβάλει στην προσέλκυση ενδιαφερομένων.
Η επιβολή περιορισμών στην αμερικανική H-1B βίζα δεν είναι μόνο πρόκληση· είναι και μια τεράστια ευκαιρία για την Ελλάδα. Με την Talent Visa η χώρα μπορεί να τοποθετηθεί στρατηγικά ως ο νέος κόμβος προσέλκυσης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, να καλύψει τα κενά της εγχώριας αγοράς και να ενισχύσει τη θέση της ως κέντρου καινοτομίας στην Ευρώπη.
*Ο κ. Πέτρος Περσελής είναι ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου Πολιτικής «Δέον» (Deon Policy Institute) με έδρα τη Βοστώνη των ΗΠΑ και μέντορας της Endeavor Greece. Εργάζεται ως αντιπρόεδρος διεθνούς υποστήριξης πελατών στην εταιρεία Hack The Box.
