Το μέτρο είναι γνωστό και περιλαμβανόταν στο προεκλογικό πρόγραμμα του καγκελαρίου Μερτς στη Γερμανία. Η λογική του απλή. Το γερμανικό δημόσιο από το 2026 θα καταβάλλει κάθε μήνα 10 ευρώ για κάθε παιδί που πάει σχολείο ηλικίας 6 έως 18 ετών. Θα επενδύονται σε μακροπρόθεσμους λογαριασμούς μετοχικών ή αμοιβαίων κεφαλαίων. Προφανώς δεν θα υπάρχει η επιλογή να γίνεται καταναλωτική δαπάνη, άρα δεν μιλάμε για επίδομα. Στόχος να κλείσει το συνταξιοδοτικό χάσμα, ελαφρύνοντας το ασφαλιστικό σύστημα, αλλά και να ενθαρρυνθεί η κουλτούρα επένδυσης. Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι με αποδόσεις 6%-8% ετησίως, συνολική επιδότηση με αναπροσαρμογές περίπου 2.200 ευρώ μέχρι τα 18 έτη, συν η συνέχιση της αποταμίευσης ενός παρόμοιου ποσού από τον ενήλικο εργαζόμενο, μπορεί να συγκεντρωθεί ένα ποσό που να ξεπερνάει και τα 65.000 ευρώ. Θα εισπράττεται κάτι σαν το γνωστό εφάπαξ το οποίο δίνεται στο τέλος του εργασιακού βίου.
Οι υποστηρικτές του μέτρου αναδεικνύουν ωστόσο κάτι ακόμη πιο σημαντικό από μια απλή αποταμίευση για την περίοδο της απόσυρσης από την εργασία. Τα πραγματικά οφέλη θα προκύψουν, όπως υποστηρίζουν, από την αλλαγή συμπεριφοράς, καθώς τα παιδιά και οι γονείς τους θα εκπαιδευτούν σε αυτό που η σημερινή οικογένεια έχει ξεχάσει να κάνει, να επενδύει τα χρήματά της.
Η Γερμανία θα καταβάλλει κάθε μήνα 10 ευρώ για κάθε παιδί 6 έως 18 ετών που πάει σχολείο.
Το ερώτημα είναι αν η Ελλάδα, που αντιμετωπίζει όπως και άλλες δυτικές οικονομίες παρόμοιο πρόβλημα γήρανσης και αναπόφευκτης πίεσης στο ασφαλιστικό της σύστημα και χαρακτηρίζεται από οξύ οικονομικό αναλφαβητισμό, μπορεί να εφαρμόσει ένα παρόμοιο σύστημα. Να υπάρχει δηλαδή ένας κουμπαράς κλειδωμένος και σταθερά επενδεδυμένος, που να μην επηρεάζεται από τις αποφάσεις για το ασφαλιστικό σύστημα και να μας περιμένει για την περίοδο μαζί με τη συνταξιοδότηση.
Δημοσιονομικά μάλλον θα το αντέχαμε. Στην Ελλάδα των περίπου ενός εκατομμυρίου μαθητών, το κόστος του γερμανικού παραδείγματος, με 120 ευρώ ανά παιδί ετησίως, δεν θα ξεπερνούσε τα 120 εκατομμύρια ευρώ. Ποσό που με τις σημερινές οικονομικές δυνατότητες θα μπορούσε μάλλον εύκολα να δοθεί. Τα προβλήματα θα άρχιζαν με την εφαρμογή του. Ως γνωστόν, κρατικά οργανωμένο επενδυτικό πρόγραμμα για παιδιά, πέρα από τα ιδιωτικά, δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Αλλά και για τους μεγαλυτέρους, που έχουν ενταχθεί στην αγορά εργασίας, ο δεύτερος και ο τρίτος πυλώνας προχωρούν, αλλά με αργούς ρυθμούς. Δεν έχουμε, για παράδειγμα, δει επενδύσεις των χρημάτων που συγκεντρώνονται στους ατομικούς λογαριασμούς των νέων ασφαλισμένων. Επιλέγουμε την ασφάλεια και την εγγύηση των εισφορών.
Το παράδειγμα της προσπάθειας Τσακλόγλου είναι χαρακτηριστικό. Ως γνωστόν ο καθηγητής, ως υφυπουργός Εργασίας μέχρι πρόσφατα της κυβέρνησης, εισηγήθηκε και έθεσε τις βάσεις για ένα νέο μοντέλο που θα συνέδεε την επικουρική ασφάλιση των νέων με την ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς. Τελικά η εφαρμογή ήταν περιορισμένη. Σε μια χώρα με έντονη καχυποψία απέναντι στις αγορές, η μεταρρύθμιση δεν αγκαλιάστηκε ούτε καν από την ίδια την κυβέρνηση. Ο Τσακλόγλου βρέθηκε ουσιαστικά μόνος να υπερασπίζεται μια τομή που προϋπέθετε συναίνεση και χρόνο. Οι νέες επικουρικές λειτουργούν στη λογική, τουλάχιστον επενδυτικά, των παλαιοτέρων. Οι νέοι εξακολουθούν να βλέπουν τις εισφορές τους ως χαράτσι αντί για επένδυση στο μέλλον. Η δουλειά του κ. Τσακλόγλου και το «πείραμα» Μερτς μπορεί να μην είναι η πανάκεια για τα προβλήματα των ασφαλιστικών συστημάτων, αλλά τουλάχιστον δείχνουν ότι φέρνουν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των ασφαλιστικών συστημάτων μια νέα πνοή.
