Η συζήτηση για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της Ελλάδας πρέπει να ξεκινάει από μια θεμελιώδη παραδοχή: η πραγματική «βαριά βιομηχανία» της χώρας, το πολυτιμότερο κεφάλαιό της, είναι οι άνθρωποί της. Είναι το υψηλού επιπέδου επιστημονικό και ερευνητικό δυναμικό, που διαπρέπει εντός και εκτός συνόρων.
Οταν διαβάζω σε δημοσιεύματα για τα ποσοστά Ελλήνων επιστημόνων που ηγούνται ερευνητικών ομάδων σε κορυφαία πανεπιστήμια και εταιρείες του εξωτερικού, νιώθω εθνική υπερηφάνεια. Ταυτόχρονα, όμως, συνειδητοποιώ τη βαριά ευθύνη που έχουμε όλοι μας: να δημιουργήσουμε επιτέλους το κατάλληλο περιβάλλον και να αναπτύξουμε τις συνέργειες, ώστε αυτά τα υπέροχα ελληνικά μυαλά, όχι μόνο να επιστρέψουν, αλλά κυρίως να μη χρειαστεί να φύγουν άλλα. Πρέπει να δράσουμε πριν να είναι πολύ αργά. Αυτή είναι η μόνη «καθυστέρηση» που πραγματικά με ανησυχεί. Γι’ αυτό, όταν με ρωτούν για την πρόοδο του Thess INTEC, στο μυαλό μου δεν είναι οι μήνες που απαιτήθηκαν για την αδειοδότηση του έργου, αλλά οι δεκαετίες που έχει ήδη χάσει η Ελλάδα μη αξιοποιώντας τον πιο πολύτιμο πόρο της: τον ανθρώπινο.
Αυτή η ευθύνη είναι ο λόγος ύπαρξης του Thess INTEC. Είναι η απτή μας απάντηση σε αυτή την εθνική πρόκληση, με στόχο τη δημιουργία ενός κόμβου καινοτομίας που θα παρέχει τις υποδομές, το πλαίσιο και τις ευκαιρίες για να ευδοκιμήσει το ταλέντο εδώ, στην πατρίδα του.
Ας αρχίσουμε λοιπόν από το ανθρώπινο δυναμικό του οικοσυστήματος της Βόρειας Ελλάδας: τα πέντε πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα της Μακεδονίας και της Θράκης συγκεντρώνουν σχεδόν 200.000 φοιτητές και ένα ερευνητικό δυναμικό 13.000 ατόμων. Παράλληλα η περιοχή έχει σημαντικό επιχειρηματικό δυναμικό – ενδεικτικά αναφέρω ότι δύο φορείς, o Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) και Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ) απευθύνονται σε περισσότερες από 1.000, κυρίως εξωστρεφείς επιχειρήσεις, που το μέλλον τους είναι άμεσα συνδεδεμένο με την αύξηση των εξαγωγών τους. Ολα αυτά, μαζί με τη στρατηγική γεωπολιτική της θέση, την ιστορία, τον πολιτισμό και τον τρόπο ζωής της, καθιστούν τη Θεσσαλονίκη έναν «μαγνήτη» για τη διεθνή επιχειρηματική κοινότητα, που ήδη έχει διακρίνει την κρίσιμη μάζα επιστημόνων, τις νέες ευκαιρίες και τα ταλέντα που μπορούν να αξιοποιηθούν προς αμοιβαίο όφελος. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στην πόλη μας εγκαταστάθηκαν και αναπτύσσονται ραγδαία διεθνείς εταιρείες, όπως η Pfizer, η Chubb, η Deloitte, η Deutsche Telecom, η Altair και άλλες, ενώ ο αριθμός και η αξία των εγκατεστημένων στη Θεσσαλονίκη startups και spin off εταιρειών έχει ξεπεράσει το 30% του συνόλου στην Ελλάδα.
Υπάρχουν σοβαρές εκτιμήσεις ότι στα επόμενα δέκα χρόνια η συμμετοχή του ελληνικού οικοσυστήματος τεχνολογίας στο ΑΕΠ της χώρας θα ξεπεράσει το 10%, όταν μόλις πριν από 10 χρόνια ήταν σχεδόν ανύπαρκτο!
Τα πέντε πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα της Μακεδονίας και της Θράκης συγκεντρώνουν σχεδόν 200.000 φοιτητές και ένα ερευνητικό δυναμικό 13.000 ατόμων.
Ολο αυτό το ανθρώπινο δυναμικό στα πανεπιστήμια, στα ερευνητικά κέντρα και στις επιχειρήσεις είχε ανάγκη από μια καλύτερη μεταξύ του σύνδεση για την ανάπτυξη συνεργασιών σε ένα περιβάλλον συγκατοίκησης (co location), που οι ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας ήδη το ξεπερνούν! Γίνεται πλέον φανερό ότι οι συνεργασίες είναι πολύ πιο αποτελεσματικές και πιο οικονομικές όταν αναπτύσσονται μέσα σε ένα περιβάλλον συνδημιουργίας (co-creation) μεταξύ όλων των επιστημόνων του τριπλού ή και τετραπλού έλικα, με οριζόντιο στόχο την από κοινού δημιουργία νέων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών για την παγκόσμια αγορά. Το Thess INTEC είναι το πρώτο στην Ελλάδα οργανωμένο, μεγάλης κλίμακας κέντρο καινοτομίας, που σχεδιάστηκε ειδικά για να υπηρετήσει αυτή τη νέα προσέγγιση για ένα συνδημιουργικό περιβάλλον εργασίας. Δεν αποτελεί ένα κερδοσκοπικό εγχείρημα real estate που προσπαθεί να βρει ενοικιαστές ή να προσελκύσει μεγάλα κέντρα λιανικού εμπορίου ή τουριστικές επιχειρήσεις κ.ά. Είναι σχεδιασμένο για να ενισχύσει και να επιταχύνει συγκεκριμένες ανάγκες της βιομηχανίας και των υπηρεσιών (Industry based innovation) που έχουν διαπιστωμένη ανάγκη σύνδεσης με τους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς πυλώνες που αποτελούν ήδη μετόχους του Thess INTEC και έχουν αποφασίσει να αναπτύξουν μέρος των εγκαταστάσεων και της δραστηριότητάς τους μέσα στην έκταση του κέντρου. Ενα πρώτο τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το ΕΚΕΤΑ, που κατασκευάζει υποδομές για πέντε ινστιτούτα του μέσα στο Thess INTEC για να εξυπηρετήσει ήδη υφιστάμενες συνεργασίες του με επιχειρήσεις και την αγορά. Είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν παρόμοιες πρωτοβουλίες και από πανεπιστήμια, εντός ή και εκτός Ελλάδας, με τα οποία το Thess INTEC έχει υπογεγραμμένα ΜοU και προχωρημένες συζητήσεις για την ωρίμανση συνεργασιών, ακόμη και σε διασυνοριακό επίπεδο, με διεθνείς στόχους.
Είναι καλό να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι ένα απλό made in Greece θα είναι σύντομα ανεπαρκές για τη χώρα μας. Εχουμε, όντως, σπουδαίο ανθρώπινο κεφάλαιο, έχουμε τόλμη και όρεξη να πετύχουμε, είμαστε όμως μια σχετικά μικρή αγορά σε πληθυσμό και επενδυτικά κεφάλαια. Η στρατηγική μας, επομένως, πρέπει να είναι μία: ό,τι κάνουμε να το κάνουμε πολύ καλά. Οσο ο κόσμος εκτός συνόρων καταλαβαίνει ότι αυτά που εξάγει η Ελλάδα μπορεί να μην είναι πολλά, είναι όμως «made VERY WELL in Greece» η χώρα θα ενισχύει και την οικονομία της και τη διεθνή της ισχύ. Αυτό συνθέτει ένα νέο όραμα για τη Θεσσαλονίκη, αλλά και για ολόκληρη την Ελλάδα. Είναι βέβαια και η αρχή που υπηρετεί το κέντρο καινοτομίας Thess INTEC.
Κρίνω σκόπιμο να ολοκληρώσω αυτό το άρθρο μου με μια προτροπή προς την υπεύθυνη εκτελεστική εξουσία της χώρας μας, να ακολουθήσει τα πρότυπα όλων σχεδόν των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και της γειτονικής μας Τουρκίας ή του Ισραήλ, όσον αφορά την κατανομή των εθνικών πόρων που διατίθενται για την ανάπτυξη έρευνας και τεχνολογίας στη δική μας χώρα: Βασική στρατηγική πρέπει να αποτελέσει η σημαντική αύξηση των συνολικών εθνικών πόρων που διοχετεύονται σε δημόσια και ιδιωτικά (κατά προτίμηση κοινά) έργα εφαρμοσμένης έρευνας και ανάπτυξης. Προτεραιότητα, με υψηλότερο ποσοστό ενίσχυσης, πρέπει να έχουν τα σχήματα που αποδεικνύουν τη σύμπραξη του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, έχουν συγκεκριμένα business plan και τελικό παραδοτέο ένα διεθνώς ανταγωνιστικό προϊόν ή υπηρεσία, με υψηλή προστιθέμενη αξία για την ελληνική εθνική οικονομία. Είναι πια καιρός να ξεφύγουμε από τα παλαιά ιδεολογήματα. Δημόσιο και ιδιώτες δεν είναι εχθροί, είναι ιστορικοί σύμμαχοι και, κυρίως, μελλοντικοί συνεταίροι.
*Ο κ. Νίκος Ευθυμιάδης είναι πρόεδρος και CEO του Κέντρου Καινοτομίας Thess INTEC.
