Στα στενά περιθώρια των προκαθορισμένων ορίων αύξησης δαπανών που έχει συμφωνήσει η Ελλάδα με την Κομισιόν έως το 2028 πρέπει να «χωρούν» στο εξής οι ετήσιες παροχές της ΔΕΘ.
Αυτό για φέτος μεταφράζεται σε ένα «πακέτο» 1,5 δισ. ευρώ, που αναμένεται να εξαγγείλει ο πρωθυπουργός κυρίως για φορολογικές ελαφρύνσεις της μεσαίας τάξης. Για την επόμενη ΔΕΘ, του 2026, μέχρι στιγμής έχουν εξασφαλισθεί μόλις 600 εκατ. ευρώ για παροχές του 2027.
Πιθανότατα, τα 600 εκατ. ευρώ θα αυξηθούν, εφόσον ο φετινός προϋπολογισμός υπεραποδώσει, εξασφαλίζοντας «χώρο» για τις επόμενες χρονιές. Ωστόσο, τα περιθώρια δεν είναι απεριόριστα. Πρόσθετες δαπάνες επιτρέπονται μόνο αν εξασφαλισθούν πρόσθετα έσοδα σε μόνιμη βάση (π.χ. αν επιβληθούν νέοι φόροι ή περιοριστεί η φοροδιαφυγή) ή αν υπάρξει υποεκτέλεση δαπανών μια χρονιά, οπότε αυξάνεται το περιθώριο για τις επόμενες. Κάτι τέτοιο συνέβη φέτος. Ενδεχόμενη αύξηση εσόδων, που οφείλεται σε συγκυριακούς λόγους, πάντως, όπως π.χ. σε μια καλή τουριστική χρονιά, προορίζεται μόνο για τη μείωση του χρέους.
Τα 600 εκατ. ευρώ για το 2027 μπορεί να αυξηθούν, εφόσον ο φετινός προϋπολογισμός υπεραποδώσει, εξασφαλίζοντας «χώρο» για τις επόμενες χρονιές. Ωστόσο, τα περιθώρια δεν είναι απεριόριστα.
Οικονομικοί παράγοντες επισημαίνουν, βέβαια, ότι το βασικό ζητούμενο τώρα για την ελληνική οικονομία είναι να δοθεί έμφαση στη μεταστροφή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. «Ο πληθωρισμός και το έλλειμμα του ισοζυγίου είναι εκδηλώσεις υπερβάλλουσας ζήτησης», φέρεται να επισημαίνει σε συνομιλητές του ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, τονίζοντας ότι πρέπει να αυξηθεί και η προσφορά. Ειδικότερα, για την αύξηση της προσφοράς εργασίας, προτείνει νομιμοποίηση των μεταναστών και αύξηση της συμμετοχής των γυναικών, ενώ παράλληλα μιλάει και για την ανάγκη αύξησης των παραγωγικών μονάδων. «Είμαστε χώρα με λίγους παραγωγούς αγαθών και υπηρεσιών», σχολιάζει. Στον δημοσιονομικό τομέα, ο κ. Στουρνάρας θεωρεί πως οι επιδόσεις είναι πολύ θετικές.
Στην κυβέρνηση υπογραμμίζουν, άλλωστε, ότι τα υγιή δημοσιονομικά είναι προς όφελος της χώρας και της ευημερίας των πολιτών της. «Είναι πολύ σημαντικό να μειώσεις το χρέος», υποστηρίζει ο επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού Μιχάλης Αργυρού, «γιατί αυτό δημιουργεί έναν ενάρετο κύκλο, σου δίνει τη δυνατότητα μεγαλύτερης ανάπτυξης, αφού μειώνοντας τον πιστωτικό κίνδυνο μειώνει κανείς το κόστος δανεισμού, μειώνει τον λογαριασμό για τόκους, αυξάνει τις επενδύσεις και την απασχόληση και δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο για μείωση φόρων ή αύξηση δαπανών. Αρα, η μείωση του δημοσίου χρέους “περνάει” στην κοινωνία». Ο ίδιος θυμίζει ότι παρά τη μεγάλη βελτίωση, το χρέος της Ελλάδας παραμένει στο 153% του ΑΕΠ, κατά συνέπεια η μείωση του χρέους παραμένει σοβαρή προτεραιότητα.
Ενδεχόμενη αύξηση εσόδων που οφείλεται σε συγκυριακούς λόγους, όπως π.χ. σε μια καλή τουριστική χρονιά, δεν δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο για παροχές, αλλά προορίζεται μόνο για τη μείωση του χρέους.
Σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο σχέδιό της, η Ελλάδα δικαιούται να αυξήσει τις δαπάνες της το 2027 κατά 3,1 δισ. ευρώ. Οπως, όμως, επισημαίνει αρμόδια πηγή του οικονομικού επιτελείου, οι αυξήσεις στις λειτουργικές δαπάνες και τις συντάξεις θα απορροφήσουν από 1 δισ. ευρώ, οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων άλλα 300 εκατ. και σε άλλες δαπάνες (π.χ. clawback) περίπου 200 εκατ. Ετσι, προκύπτει το περιθώριο των 600 εκατ. ευρώ για πρόσθετες παροχές του 2027.
Η εικόνα για ενδεχόμενα πρόσθετα περιθώρια θα ξεκαθαρίσει τον Απρίλιο του 2026, με την ανακοίνωση των επίσημων στοιχείων εκτέλεσης του προϋπολογισμού του 2025. Σημειώνεται ότι η εκτέλεση του προϋπολογισμού 2024 εξασφάλισε χώρο 2 δισ. για τις επόμενες χρονιές, εκ των οποίων 1,1 δισ. δόθηκε ήδη φέτος τον Απρίλιο για τα μέτρα επιστροφής ενός ενοικίου και ενίσχυσης των χαμηλοσυνταξιούχων με 250 ευρώ ετησίως (που θα δοθούν τον Νοέμβριο). Το υπόλοιπο, εφόσον δεν απορροφηθεί φέτος, ίσως ενισχύσει το «πακέτο» της ΔΕΘ του 2026.
