Υπήρξε μια εποχή, όχι τόσο μακρινή, που οι πληρωμές ήταν χειροπιαστές. Οι συναλλαγές γίνονταν με μετρητά, με ψιλά, με χαρτονομίσματα σε δραχμές, δολάρια, λίρες, ό,τι τύχαινε να υπάρχει στην τσέπη, καθώς οι άνθρωποι ταξίδευαν με φυσικό χρήμα, το μετρούσαν, το φύλαγαν και το αντάλλασσαν πρόχειρα, χωρίς εφαρμογές, χωρίς κωδικούς, χωρίς επιβεβαιώσεις sms. Το φυσικό χρήμα ήταν τότε ένα εργαλείο καθημερινής ζωής, με την αμεσότητα της επαφής και το ρίσκο της απώλειας.
Ενας παραθεριστής στη Σαντορίνη στις αρχές της δεκαετίας του 1980, για παράδειγμα, πλήρωνε τη βενζίνη του στο μοναδικό βενζινάδικο του νησιού με μετρητά, αν υπήρχε βενζίνη. Συχνά γινόταν παραγγελία με μπιτόνια και περίμενε την εβδομαδιαία προμήθεια. Δεν υπήρχαν κάρτες, κάποιες φορές δεν υπήρχαν αποδείξεις, δεν υπήρχε ούτε ο χρόνος ούτε η τεχνολογία για διασταυρώσεις.
Στην παραλία του Περιβόλου, στη μοναδική τότε καντίνα του Κώστα και της Ζωής, η πληρωμή γινόταν με ψιλά. Αν ο πελάτης δεν ήταν Ελληνας, μπορεί να έβγαζε από την τσέπη του λίρες Αγγλίας ή γερμανικά μάρκα. Κανείς δεν παραπονιόταν, η ισοτιμία ήταν εμπειρική και η πράξη της πληρωμής ανθρώπινη, πρόχειρη, γεμάτη ιστορίες.
Αν περνούσες από τα σοκάκια των Φηρών συναντούσες την κυρία Μαρία. Ενα σπιτικό που είχε ανοίξει την πόρτα του στους περαστικούς. Δεν υπήρχε ταμπέλα, αν έμπαινες μέσα σε καλωσόριζε με ένα πιάτο αυγά τηγανητά. Δεν υπήρχε τιμοκατάλογος και αρκετές φορές δεν υπήρχε καν χρέωση, καθώς ήταν κάποια μορφή φιλοξενίας.
Ομως, όλα αυτά έχουν αλλάξει ή καλύτερα έχουν μετασχηματιστεί. Οχι μόνο στη Σαντορίνη, παντού. Οι πληρωμές δεν είναι πλέον πράξη ανταλλαγής φυσικού χρήματος, αλλά διαδικασία ψηφιακής διακίνησης. Το χρήμα δεν περνάει από χέρι σε χέρι, αλλά μέσα από το έξυπνο κινητό.
Το ίδιο βενζινάδικο που κάποτε κρατούσε τεφτέρι με βερεσέ, σήμερα εξυπηρετεί το 95% των πελατών με κάρτα. Μάλιστα, οι περισσότεροι πληρώνουν μέσω του κινητού τους.
Το mobile banking έχει αλλάξει τη σχέση του ανθρώπου με το τραπεζικό σύστημα. Δεν χρειάζεται πια ο καταναλωτής να επισκεφθεί κατάστημα ούτε να σηκώσει χρήματα. Δεν χρειάζεται πορτοφόλι, το μόνο που χρειάζεται είναι σήμα και κωδικός. Το χρήμα εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά δεν φαίνεται. Και το να σε πληρώσω δεν συνοδεύεται πια από το άνοιγμα της παλάμης, αλλά από το ηχητικό μπιπ της επιβεβαίωσης στην οθόνη της συσκευής που είναι στην τσέπη σου.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις, τον Μάρτιο του 2025 οι ενεργοί χρήστες του mobile banking ξεπέρασαν τα 6,7 εκατ. και στο internet banking τα 3,6 εκατ. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025 ο συνολικός αριθμός εγχρήματων συναλλαγών που πραγματοποιήθηκε μέσω internet banking έφθασε σε αριθμό τα 55 εκατ., με την αξία τους να ξεπερνάει τα 145 δισ. ευρώ. Μέσω mobile banking πραγματοποιήθηκαν σε αριθμό πάνω από 76 εκατ. εγχρήματες συναλλαγές, με συνολική αξία που προσεγγίζει τα 18 δισ. ευρώ.
Παγκοσμίως οι πληρωμές μέσω κινητού ξεπέρασαν τα 7,3 τρισ. δολάρια το 2023. Ψηφιακά πορτοφόλια, QR, NFC και instant transfers συνθέτουν μια νέα εποχή στις συναλλαγές, όπου ο χρόνος είναι μετρήσιμος σε δευτερόλεπτα και οι κινήσεις σου αφήνουν άμεσο αποτύπωμα στο cloud.
Και κάπως έτσι, η Σαντορίνη γίνεται απλώς ένα παράδειγμα αυτής της μετάβασης προς τις ψηφιακές συναλλαγές. Το ίδιο βενζινάδικο που κάποτε κρατούσε τεφτέρι με βερεσέ, σήμερα εξυπηρετεί το 95% των πελατών με κάρτα, από τους οποίους οι περισσότεροι χρησιμοποιούν το κινητό τους αντί για φυσική κάρτα. Ο Περίβολος δεν έχει πια μια καντίνα, αλλά δεκάδες beach bars, εστιατόρια και μονάδες που δέχονται μόνο ηλεκτρονικές πληρωμές. Η κυρία Μαρία, που κάποτε μαγείρευε αυγά τηγανητά για όποιον χτυπούσε την πόρτα, πιθανότατα δεν μαγειρεύει πια, αλλά το σπιτικό της έγινε μνήμη μιας εποχής όπου η προσφορά δεν είχε τιμή.
Σ’ αυτό το τοπίο το χρήμα είναι ταχύτητα, ευκολία και ασφάλεια. Οι επαγγελματίες οργανώθηκαν, οι εισπράξεις καταγράφονται αυτόματα. Οι ξενοδόχοι στέλνουν επιστροφές προκαταβολών με ένα κλικ. Οι εποχές του βερεσέ έχουν περάσει, καθώς το χρήμα μεταφέρεται ψηφιακά. Αυτή η μετάβαση δείχνει ότι η εμπιστοσύνη, κάποτε προσωπική και χειροπιαστή, σήμερα περνάει μέσα από τον ψηφιακό κόσμο. Η τεχνολογία έγινε το νέο πρόσωπο της αξιοπιστίας. Και η Σαντορίνη, όπως και κάθε νησί, με τα κύματα τουρισμού και των δεδομένων, έγινε το πεδίο αυτής της σιωπηρής επανάστασης.
