Αν κάποιος έλεγε πριν από λίγα χρόνια ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η Τράπεζα της Αγγλίας θα έβγαιναν δημοσίως για να ζητήσουν περισσότερους μετανάστες ώστε να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα στις μεγάλες δυτικές οικονομίες, μάλλον θα τον περνούσαμε για αιρετικό. Και όμως, αυτό ακούστηκε στο φετινό Jackson Hole, εκεί όπου κάθε Αύγουστο συγκεντρώνονται οι κεντρικοί τραπεζίτες του κόσμου για να χαράξουν γραμμές σκέψης.
Γενικώς η εποχή Τραμπ, με τις πολλές της ανορθογραφίες και τις παραδοξότητές της, έχει κάνει ένα καλό: έχει κινητοποιήσει τους πάντες στο να λύσουν προβλήματα που κρύβουν για χρόνια κάτω από το «χαλί».
Δεν χρειάζεται πολλή σκέψη για να αντιληφθεί κανείς ότι χωρίς επιπλέον εργατικό δυναμικό, όλοι εμείς οι «δυτικοί» θα παράγουμε συνεχώς λιγότερα και ακριβότερα προϊόντα, παρά την τεράστια τεχνολογική πρόοδο που συντελείται σε όλα τα επίπεδα.
Χωρίς επιπλέον εργατικό δυναμικό, όλοι εμείς οι «Δυτικοί» θα παράγουμε συνεχώς λιγότερα και ακριβότερα προϊόντα.
Ας το πούμε καθαρά: Χωρίς μετανάστες, ούτε οι συντάξεις θα βγαίνουν, ούτε η ανάπτυξη μπορεί να συνεχιστεί, ούτε το βιοτικό μας επίπεδο θα διατηρηθεί. Το αν θα το αποδεχτούμε, είναι άλλο θέμα. Μπορεί να συνεχίσουμε να χαϊδεύουμε τα αυτιά της κοινωνίας με το «όχι στη μετανάστευση», χωρίς να εξαιρούμε την οργανωμένη εισαγωγή εργατικού δυναμικού. Αλλά η αριθμητική είναι αμείλικτη – και αργά ή γρήγορα θα μας προσγειώσει.
Η ενίσχυση της οικογένειας, που θα αποτελεί βασικό συστατικό των εξαγγελιών της ΔΕΘ, είναι μια σημαντική παράμετρος εξομάλυνσης του δημογραφικού, διόλου αμελητέα, δεδομένου του υψηλού κόστους ανατροφής ενός παιδιού. Αλλά θα χρειαστούν και πολλές άλλες πολιτικές που να τη συνοδεύουν.
Στην ίδια κατηγορία των προβλημάτων που κρύβονται για χρόνια κάτω από το «χαλί» ανήκει και το θέμα του ιδιωτικού χρέους. Πιστεύει κανείς ότι τυχαία συναντιούνται σήμερα αυγουστιάτικα ένα πλήθος τραπεζιτών και υπουργών της κυβέρνησης για να δουν πώς θα ξεκολλήσει όχι μόνον η οικονομία αλλά όλη η χώρα, από τα συσσωρευμένα χρέη της προηγούμενης δεκαετίας;
Για να γίνει αντιληπτή η σημασία του ζητήματος. Πέραν αυτής καθαυτήν της αντιμετώπισης της υπερχρέωσης με ό,τι αυτό σημαίνει για τις προοπτικές των υπερχρεωμένων, συνδέεται με το στεγαστικό (κλειστά δεσμευμένα ακίνητα από servicers) μέχρι και με τις τιτλοποιήσεις του σχεδίου «Ηρακλής» για τις οποίες έχει εγγυηθεί το ελληνικό Δημόσιο, δηλαδή ο Ελληνας φορολογούμενος. Σημαντικό οπότε να υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι, που θα κάνουν όσο γίνεται πιο μεγάλο το «πακέτο της ΔΕΘ», αλλά στην πράξη φαίνεται ότι δεν αρκούν από μόνοι τους για να λύσουν προβλήματα που επί χρόνια κάνουμε ότι δεν υπάρχουν.
