Στα μέσα Ιουλίου, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ μετέβη στο Μουσκάτ, την πρωτεύουσα του Ομάν, όπου και υπέγραψε με τον ομόλογό του τού σουλτανάτου μνημόνιο συνεργασίας των δύο χωρών για επενδύσεις, ανάπτυξη και εκμετάλλευση σε σχέδια ενέργειας. Αφορά όλο το φάσμα της ενέργειας, από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μέχρι το πράσινο υδρογόνο και τις τεχνολογίες εγκλωβισμού του άνθρακα, και θα καλύπτει την εκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου, το εμπόριο υγροποιημένου φυσικού αερίου, την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών και τη μεταφορά πράσινου υδρογόνου.
Η συμφωνία με το σουλτανάτο, που σύμφωνα με τον κ. Μπαϊρακτάρ «θα ανοίξει τεράστιες ευκαιρίες στον τομέα της παραγωγής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και στην απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας», είναι η τελευταία του είδους που έκλεισε η Τουρκία με χώρες από όλες τις ηπείρους, από τις ΗΠΑ μέχρι το Κέρας της Αφρικής και το Πακιστάν. Εντάσσεται σε μια συστηματική αναζήτηση πηγών ενέργειας στην οποία έχει αποδυθεί η Αγκυρα τα τελευταία χρόνια σε μια προσπάθεια να διασφαλίσει ενεργειακούς πόρους και να δρομολογήσει μεγαλύτερη ενεργειακή αυτάρκεια. Δεν είναι η μόνη χώρα που αναζητάει ενεργειακούς πόρους, αλλά οι ανάγκες της είναι επιτακτικές: τα τελευταία στοιχεία φέρουν την Τουρκία να εισάγει 31,4 εκατ. μετρικούς τόνους αργού πετρελαίου και 17,6 εκατ. μετρικούς τόνους πετρελαιοειδών το 2023, όταν η εγχώρια παραγωγή της δεν υπερβαίνει τα 4,1 εκατ. μετρικούς τόνους αργού. Είναι άλλωστε σαφές πως τα μνημόνια συνεργασίας του είδους αποτελούν παράλληλα όχημα για την επέκταση της διπλωματικής και πολιτικής επιρροής της Αγκυρας ανά τον κόσμο. Οπως χαρακτηριστικά σχολίασε σε πρόσφατη συνέντευξή της η Ντεφίν Αρσλάν, διευθυντικό στέλεχος στο Atlantic Council στην Τουρκία, «η Τουρκία προωθεί την ενεργειακή της διπλωματία σε συνδυασμό με μεγαλύτερους πολιτικούς στόχους της, που είναι να ενισχύσει τη θέση της ως περιφερειακή δύναμη».
Οι συμφωνίες αποτελούν παράλληλα όχημα για την επέκταση της διπλωματικής και πολιτικής επιρροής της Αγκυρας ανά τον κόσμο.
Το ίδιο ισχύει για τη συμφωνία που υπέγραψε τον Απρίλιο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν με τον Πακιστανό ομόλογό του Μουχαμάντ Ισάκ Νταρ, που επιτρέπει στις τουρκικές εταιρείες να προβούν σε έρευνες για εντοπισμό και εκμετάλλευση πετρελαίου στις ακτές του Πακιστάν. Παράλληλα, η συμφωνία θέτει τις βάσεις για περαιτέρω συνεργασία των δύο χωρών σε τομείς όπως οι εξορύξεις φυσικού αερίου, πετρελαίου αλλά και σπάνιων γαιών, καθώς και στους τομείς της άμυνας και των υποδομών. Στα τέλη του ίδιου μήνα δημοσιοποιήθηκε και υποβλήθηκε στο τουρκικό κοινοβούλιο συμφωνία που είχε υπογράψει λίγο καιρό πριν ο κ. Μπαϊρακτάρ με τον υπουργό Πετρελαίου της Σομαλίας, Αμπντιριζάκ Ομάρ Μοχαμέντ, και η οποία δίνει στην Τουρκία πρόσβαση και δικαιώματα κυριολεκτικά στο 90% των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου της αφρικανικής χώρας. Στο υπέδαφος της Σομαλίας, μιας από κάθε άλλη άποψη πάμπτωχης χώρας, εκτιμάται ότι υπάρχουν 6 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και τουλάχιστον 30 δισ. βαρέλια πετρελαίου ή άλλων υδρογονανθράκων. Ετσι, σε λίγες εβδομάδες, τον Σεπτέμβριο, αναμένεται πως το γνωστό σε όλους μας «Ορούτς Ρέις», συνοδευόμενο από τουρκικά πολεμικά πλοία, θα αρχίσει να δραστηριοποιείται στα νερά της Σομαλίας.
Και όπως σχολίασαν διεθνή ΜΜΕ όταν ανακοίνωσαν τη συμφωνία, οι όροι της είναι συντριπτικά άνισοι υπέρ των τουρκικών συμφερόντων. Απαλλάσσει την Τουρκία από την υποχρέωση οποιασδήποτε προκαταβολής ως πληρωμής για τα δικαιώματα εκμετάλλευσης, αποκλίνοντας από τη συνήθη πρακτική σε τέτοιου είδους διακρατικές συμφωνίες, ενώ επιτρέπει στην τουρκική εταιρεία εξορύξεων Turkish Petroleum Corporation (ΤΡΑΟ) ή σε οποιαδήποτε άλλη τουρκική προεπιλεγμένη τουρκική εταιρεία να μεταβιβάσει τα συμφέροντά της σε τρίτες πλευρές χωρίς την υποχρέωση να εγκαθιδρύσει εταιρεία ή γραφεία στη Σομαλία. Οι όροι αυτοί, που προσφέρουν τη μερίδα του λέοντος στις τουρκικές εταιρείες, προδίδουν πως η Τουρκία μάλλον πήρε παράδειγμα από την Κίνα και επελαύνει στους υδρογονάνθρακες και στις πρώτες ύλες χωρών της Ασίας και της Αφρικής. Λίγους μήνες πριν υπογράψει με τη Σομαλία, η Αγκυρα είχε κλείσει αντίστοιχη συμφωνία με την επίσης φτωχή Σενεγάλη για συνεργασία στους τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, που θα επιτρέψει στις τουρκικές επιχειρήσεις να συμμετάσχουν σύντομα σε σεισμικές έρευνες στα νερά της Σενεγάλης και στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στρατηγικής σημασίας μετάλλων και σπάνιων γαιών.
Τον Σεπτέμβριο το «Ορούτς Ρέις», συνοδευόμενο από τουρκικά πολεμικά πλοία, θα αρχίσει να δραστηριοποιείται στα νερά της Σομαλίας.
Παρόμοιες συμφωνίες έχουν κλείσει από τα τέλη του περασμένου έτους μέχρι και πριν από 10 ημέρες με τον Νίγηρα, τη Λιβύη, το Αζερμπαϊτζάν αλλά και την Ουγγαρία και παράλληλα είναι σε εξέλιξη συνομιλίες ανάμεσα σε εκπροσώπους της τουρκικής κυβέρνησης και επίσημες αρχές και επιχειρήσεις σε Ανγκόλα, Μαλαισία, Ινδονησία, Νίγηρα, Τουρκμενιστάν, Ιράκ και Βουλγαρία. Αυτή την εκστρατεία επιθετικής αναζήτησης υδρογονανθράκων ο Αχμέτ Τούρκογλου, επικεφαλής της τουρκικής εταιρείας εξορύξεων Turkiye Petrolleri AO (ΤΡΑΟ), απέδωσε σε επιτακτική ανάγκη και τόνισε πως την υπαγορεύουν οι γεωπολιτικές πραγματικότητες.
Βήμα μπροστά
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν τόνισε πως «η συμφωνία που υπέγραψαν τον Απρίλιο η τουρκική TPAO με τις πακιστανικές κρατικές εταιρείες πετρελαίου αποτελεί σημαντικό βήμα μπροστά» και πρόσθεσε πως οι δύο χώρες συμφωνούν να προωθήσουν περαιτέρω τη συνεργασία τους σε πολλούς τομείς της οικονομίας.
245
εκατ. δολ. κόστισε καθένα από τα δύο πλοία εξορύξεων που αγόρασε η τουρκική ΤΡΑΟ από τη νορβηγική Eldorado Drilling.
Επιτακτική ανάγκη
Εξηγώντας τη στρατηγική της Τουρκίας στις εξαγορές εγκαταστάσεων εξόρυξης και εκμετάλλευσης πετρελαίου και αερίου, ο Αχμέτ Τούρκογλου, επικεφαλής της τουρκικής εταιρείας εξορύξεων ΤΡΑΟ, που ήδη παράγει πετρέλαιο σε Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν και Ιράκ αλλά και εντός της Τουρκίας, χαρακτήρισε αυτή τη στρατηγική επιτακτική ανάγκη.
31,4
εκατ. μετρικούς τόνους πετρελαίου και 17,6 εκατ. μετρικούς τόνους πετρελαιοειδών εισήγαγε η Τουρκία το 2023.
Κρίσιμο τεστ
Σχολιάζοντας την προσέγγιση της Τουρκίας στη Σομαλία, ο Ομάρ Μαχμούντ, αναλυτής θεμάτων Ανατολικής Αφρικής στη μη κυβερνητική οργάνωση International Crisis Group, τόνισε πως «η προσέγγιση των δύο χωρών θα είναι μια χρήσιμη δοκιμή για τη στρατηγική της Τουρκίας που επιδιώκει να εμβαθύνει τις σχέσεις της με την Αφρική».
