Εάν υπάρξει σύντομα μια συμφωνία για τους δασμούς μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ, οι χρηματοπιστωτικές αγορές παραμείνουν ήρεμες και η ανάπτυξη της Ευρωζώνης διατηρηθεί ανθεκτική, ο κύκλος μείωσης των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μπορεί να έχει ήδη τελειώσει και η επόμενη κίνηση να είναι η αύξηση των επιτοκίων. Οπως δήλωσε χαρακτηριστικά και η Κριστίν Λαγκάρντ κατά τη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε την τελευταία συνεδρίαση της ΕΚΤ πριν από τις διακοπές του καλοκαιριού, «δεν αποκλείεται τίποτα»…
Η ΕΚΤ άφησε αμετάβλητα τα βασικά επιτόκια στο 2%, έπειτα από οκτώ μειώσεις ύψους 200 μονάδων βάσης, σε αυτή που χαρακτηρίστηκε ως η πιο επιθετική εκστρατεία μείωσης των επιτοκίων από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. «Ουσιαστικά έχουμε κλείσει αυτόν τον κύκλο αποπληθωρισμού που αντιμετωπίσαμε τους τελευταίους μήνες και ο οποίος μας οδήγησε να περάσουμε από τα επιτόκια ύψους 4% στο 2% με οκτώ μειώσεις σε εννέα συνεδριάσεις. Επομένως, βρισκόμαστε σε καλή θέση τώρα για να περιμένουμε και να παρακολουθήσουμε πώς θα εξελιχθούν οι κίνδυνοι κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών», δήλωσε η Λαγκάρντ την Πέμπτη.
Οι πιθανότητες, συνεπώς, η απόφαση του Ιουλίου να μην είναι απλά μια παύση στις μειώσεις, αλλά η αρχή μιας μακράς περιόδου όπου η ΕΚΤ παραμένει σε στάση αναμονής είναι πλέον πολύ υψηλές. Ετσι, η συνεδρίαση του Ιουλίου μπορεί κάλλιστα να σηματοδότησε το τέλος του κύκλου χαλάρωσης στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα μάλιστα με αναφορές, το βασικό σενάριο εντός του διοικητικού συμβουλίου της Κεντρικής Τράπεζας για τη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου είναι η διατήρηση των επιτοκίων στα τρέχοντα επίπεδα, τη στιγμή που οι αγορές έχουν μειώσει σημαντικά τα «στοιχήματά» τους για νέα μείωση μετά το καλοκαίρι. Και σύμφωνα με πηγές του Bloomberg, oι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που υποστηρίζουν πρόσθετες μειώσεις επιτοκίων αντιμετωπίζουν αντίσταση εντός του Δ.Σ. και θα χρειαστεί να δώσουν μάχη για να δικαιολογήσουν τη θέση τους στην επόμενη συνεδρίαση.
«Ουσιαστικά έχουμε κλείσει αυτόν τον κύκλο αποπληθωρισμού που αντιμετωπίσαμε τους τελευταίους μήνες και ο οποίος μας οδήγησε να περάσουμε από τα επιτόκια ύψους 4% στο 2% με οκτώ μειώσεις σε εννέα συνεδριάσεις. Επομένως, βρισκόμαστε σε καλή θέση τώρα για να περιμένουμε και να παρακολουθήσουμε πώς θα εξελιχθούν οι κίνδυνοι κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών», δήλωσε η Λαγκάρντ την Πέμπτη.
Οπως δείχνουν τα πράγματα τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, θα χρειαστεί να υπάρξει σημαντική επιδείνωση στο μέτωπο της ανάπτυξης και του πληθωρισμού καθώς και στις προβλέψεις των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ τον Σεπτέμβριο, για να υπάρξει νέα μείωση επιτοκίων, όχι μόνο τον Σεπτέμβριο αλλά και τους μήνες που θα ακολουθήσουν. Οπως δήλωσε και ο Λετονός κεντρικός τραπεζίτης, Μάρτινς Κάζακς, «δεν υπάρχει λόγος για πρόσθετες μειώσεις των επιτοκίων, εκτός εάν η οικονομία αντιμετωπίσει σημαντική επιδείνωση». Με λίγα λόγια, η ανακοίνωση και μόνο του επιπέδου των δασμών που θα εφαρμοστούν για την Ε.Ε. δεν είναι αρκετή ώστε να ωθήσει την ΕΚΤ να δράσει.
Οι προβλέψεις
Εάν μάλιστα θεωρηθεί ότι η Ερευνα Επαγγελματικών Προβλέψεων της ΕΚΤ, η οποία δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, μπορεί να αποτελεί ένα «σήμα», τότε φαίνεται ότι αναμένεται χαμηλότερος και εντός του στόχου πληθωρισμός και ισχυρότερη ανάπτυξη φέτος. Ειδικότερα, όπως έδειξε η έρευνα, οι αναλυτές αναμένουν πως ο ονομαστικός πληθωρισμός θα διαμορφωθεί στο 2% για το 2025 (έναντι 2,2% στην αντίστοιχη έρευνα προ τριμήνου), στο 1,8% για το 2026 (από 2% προηγουμένως) και στο 2% από το 2027 και μετά. Η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να διαμορφωθεί στο 1,1% φέτος, από 0,9% πριν, στο 1,1% (από 1,3%) το 2026 και στο 1,4% το 2027.
Το βασικό σενάριο εντός του διοικητικού συμβουλίου της Κεντρικής Τράπεζας για τη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου είναι η διατήρηση των επιτοκίων στα τρέχοντα επίπεδα, τη στιγμή που οι αγορές έχουν μειώσει σημαντικά τα «στοιχήματά» τους για νέα μείωση μετά το καλοκαίρι. Και σύμφωνα με πηγές του Bloomberg, oι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που υποστηρίζουν πρόσθετες μειώσεις επιτοκίων αντιμετωπίζουν αντίσταση εντός του Δ.Σ.
Η Κριστίν Λαγκάρντ εμφανίστηκε αρκετά αισιόδοξη για τις προοπτικές της οικονομίας κατά τη συνέντευξη Τύπου της Πέμπτης, κάτι που λίγοι ανέμεναν, με τις δηλώσεις της να χαρακτηρίζονται hawkish (επιθετικές) από πολλούς αναλυτές. «Εχουμε δει την ανάπτυξη να εξελίσσεται με σχετικά ευνοϊκό τρόπο. Αν κοιτάξουμε τα στοιχεία που έχουμε, το πρώτο τρίμηνο η ανάπτυξη αποτέλεσε έκπληξη στο 0,6%, εν μέρει λόγω της Ιρλανδίας, εν μέρει λόγω της εμπροσθοβαρούς κίνησης των εταιρειών (εν αναμονή των δασμών), αλλά και λόγω της αυξημένης κατανάλωσης και των αυξανόμενων επενδύσεων», σημείωσε η επικεφαλής της ΕΚΤ. Οσον αφορά τον πληθωρισμό, η Λαγκάρντ υπογράμμισε την εστίαση της ΕΚΤ στις μεσοπρόθεσμες προβλέψεις (έναντι των βραχυπρόθεσμων αποκλίσεων από τον στόχο) και υποστήριξε ότι «βρισκόμαστε σε καλό σημείο, επειδή ο πληθωρισμός βρίσκεται στο 2%. Οι προβλέψεις μας δείχνουν σταθεροποίηση του πληθωρισμού στο 2% μεσοπρόθεσμα». Επίσης, υποβάθμισε τον αποπληθωριστικό αντίκτυπο των εμπορικών εντάσεων, σημειώνοντας ότι θα έχουν τόσο πληθωριστικές όσο και αποπληθωριστικές επιπτώσεις. Οσον αφορά τις προοπτικές για μια συμφωνία ΗΠΑ – Ε.Ε. για τους δασμούς, η Λαγκάρντ σημείωσε ότι «εάν οι εμπορικές εντάσεις επιλυθούν σύντομα, θα ξεκαθαρίσει μέρος της αβεβαιότητας που επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων». Οσον αφορά την πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί για τα επιτόκια πολιτικής, ο τόνος της Λαγκάρντ φάνηκε να υποδηλώνει μικρή επείγουσα ανάγκη για περαιτέρω προσαρμογές. Από αυτή την άποψη, δήλωσε ότι η ΕΚΤ βρίσκεται σε «κατάσταση αναμονής», με την ανάγκη να παρακολουθεί προσεκτικά «τις εξελίξεις τους επόμενους μήνες». Στη συνέχεια, διευκρίνισε ότι «βρισκόμαστε σε καλή θέση τώρα για να περιμένουμε και να παρακολουθήσουμε πώς θα εξελιχθούν αυτοί οι κίνδυνοι τους επόμενους μήνες». Σε αυτό το σημείο, η Λαγκάρντ τόνισε συγκεκριμένα τις συνεδριάσεις του Σεπτεμβρίου, του Οκτωβρίου και του Δεκεμβρίου ως ευκαιρίες για επαναξιολόγηση των μακροοικονομικών προοπτικών (υποβαθμίζοντας ουσιαστικά τη σημασία της συνεδρίασης του Σεπτεμβρίου).
Προς έκπληξη πολλών, η Λαγκάρντ, σε σχετική ερώτηση κατά τη συνέντευξη Τύπου, δεν απέκλεισε η επόμενη κίνηση της ΕΚΤ να είναι μία αύξηση των επιτοκίων. Θα μπορούσε (το αποτέλεσμα των δασμών) να μας οδηγήσει σε διαφορετικές κινήσεις; Το μέλλον θα δείξει. Η δουλειά μας θα δείξει. Δεν θα απέκλεια τίποτα με βεβαιότητα», όπως είπε.
Goldman Sachs
Οι δηλώσεις και η στάση που τήρησε η επικεφαλής της ΕΚΤ οδήγησε πολλούς οίκους να αλλάξουν τις εκτιμήσεις τους. Η Goldman Sachs σημείωσε πως δεν αναμένει πλέον ότι η ΕΚΤ θα μειώσει τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο. «Πιστεύουμε ότι ο κύκλος μειώσεων έχει ολοκληρωθεί και αυξάνουμε την πρόβλεψή μας για το επιτόκιο καταθέσεων φέτος στο 2% (από 1,75% προηγουμένως)». Η BNP Paribas προβλέπει και αυτή ότι οι μειώσεις τελείωσαν, ενώ εκτιμά ότι η πρώτη αύξηση θα γίνει στο δ΄ τρίμηνο του 2026.
S&P
Οπως σχολιάζει ο επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη της S&P Global Ratings, Σίλβεν Μπρόιερ, το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ βρίσκεται άνετα εντός του εκτιμώμενου ουδέτερου εύρους και ουσιαστικά είναι μηδενικό σε πραγματικούς όρους. Η αγορά εργασίας εξακολουθεί να είναι σφιχτή και η ΕΚΤ πιστεύει σε μια σχέση τύπου Phillips μεταξύ ανεργίας και πληθωρισμού (ο χαμηλότερος πληθωρισμός σχετίζεται με υψηλότερη ανεργία και αντίστροφα).
Επιπλέον, η Γερμανία πρόκειται να ξεκινήσει μια τεράστια αναθέρμανση της οικονομίας της, η οποία θα έχει θετικές επιπτώσεις στην υπόλοιπη Ευρωζώνη και πέραν αυτής.
«Ισως η επόμενη κίνηση της ΕΚΤ να μην είναι μία μείωση των επιτοκίων, όπως πιστεύουν οι αγορές, αλλά η παύση μπορεί να διαρκέσει και η επόμενη κίνηση να είναι μία αύξηση των επιτοκίων», όπως εκτιμά ο οικονομολόγος.
Deutsche Bank
Για το τέλος του κύκλου μείωσης των επιτοκίων κάνει λόγο και η Deutsche Bank, με τον επικεφαλής οικονομολόγο της Μαρκ Γουόλ να σημειώνει ότι η πρώτη αύξηση των επιτοκίων μπορεί να έρθει πολύ νωρίτερα από το 2027 που οι περισσότεροι υποθέτουν. Ειδικότερα, ο Γουόλ επισημαίνει τα εξής σημεία:
1. Η ΕΚΤ μπορεί να σηματοδότησε μια παρατεταμένη παύση στις μειώσεις καθώς, όπως είπε η Λαγκάρντ, η νομισματική πολιτική βρίσκεται σε «καλή θέση για να περιμένει και να παρακολουθεί τις εξελίξεις».
2. Μια ακόμη μείωση των επιτοκίων είναι πιθανή, αλλά ο πήχυς είναι πλέον πολύ ψηλά, και εάν συμβεί, μπορεί να μην είναι άμεση.
3. Οι ανανεωμένες εμπορικές εντάσεις δεν θα μεταφραστούν αυτόματα σε μείωση των επιτοκίων. Η συνεχιζόμενη έμφαση της Λαγκάρντ στην ασαφή επίδραση των δασμών στον πληθωρισμό σημαίνει ότι η αδυναμία επίτευξης εμπορικής συμφωνίας δεν πρέπει να θεωρηθεί εδραίωση της υπόθεσης για μια μείωση.
4. Η πρόβλεψη για τελικό επιτόκιο 1,50% θα χρειαστεί, πλέον, ένα νέο αντιπληθωριστικό σοκ για να υλοποιηθεί, και
5. Η πρώτη αύξηση θα μπορούσε να γίνει νωρίτερα από ό,τι υποθέτουν οι περισσότεροι. Η Λαγκάρντ δεν απέκλεισε την προοπτική μιας αύξησης, ενώ εάν η εμπορική αβεβαιότητα διαλυθεί, η εστίαση θα στραφεί γρήγορα στη δημοσιονομική χαλάρωση και στους κινδύνους που αυτή θέτει για τον πληθωρισμό μεσοπρόθεσμα.
ING
Από την πλευρά του και ο επικεφαλής οικονομολόγος της ING, Κάρστεν Μπρζέσκι, δεν αποκλείει σύντομα η συζήτηση για τις μειώσεις επιτοκίων να δώσει τη θέση της στη συζήτηση για αυξήσεις. «Οσο ο δομικός πληθωρισμός και ο πληθωρισμός υπηρεσιών παραμένουν πάνω από 2% και η ιστορία των δημοσιονομικών κινήτρων στη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρωζώνη παραμένει άθικτη, υπάρχουν ελάχιστοι λόγοι να εγκαταλείψει η ΕΚΤ την “καλή θέση” στην οποία βρίσκεται και να μειώσει κι άλλο τα επιτόκια.
Ωστόσο, εάν οι εμπορικές εντάσεις επιλυθούν γρήγορα και η άρση της αβεβαιότητας αυξήσει την ανθεκτικότητα της οικονομίας της Ευρωζώνης, η συζήτηση στην ΕΚΤ θα μπορούσε γρήγορα να μετατοπιστεί: Από το εάν χρειάζονται ή όχι περισσότερες μειώσεις επιτοκίων στο πότε θα πρέπει να αυξηθούν τα επιτόκια προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι πληθωριστικές πιέσεις που προκύπτουν από τα δημοσιονομικά κίνητρα».
Αξίζει να σημειωθεί πως η έρευνα αναλυτών νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ που είχε δημοσιευθεί τον προηγούμενο μήνα, προέβλεψε ότι η πρώτη αύξηση επιτοκίων θα γίνει στο α΄ τρίμηνο του 2027. Εάν η μείωση των επιτοκίων τον Ιούνιο ήταν η τελευταία αυτού του κύκλου χαλάρωσης, αυτό θα σήμαινε 18 μήνες μεταξύ της τελευταίας μείωσης και της πρώτης αύξησης.
Οι χρόνοι αλλαγής στάσης της ΕΚΤ όμως ήταν πολύ μικρότεροι στο παρελθόν, ιδιαίτερα πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Και το περιβάλλον πληθωρισμού που βρίσκεται μπροστά μας είναι αναμφισβήτητα περισσότερο παρόμοιο με την περίοδο πριν από την κρίση παρά την περίοδο μετά από αυτήν. Και η ΕΚΤ έχει υιοθετήσει πλέον μια ευέλικτη στρατηγική νομισματικής πολιτικής για έναν λόγο: για να μπορεί να μεταβαίνει από μειώσεις σε αυξήσεις (και αντίστροφα) γρήγορα, εάν χρειαστεί.
