Μετά τον σάλο που προκάλεσε η πρόσφατη απόφαση της Τραπέζης Πειραιώς να πουλήσει το δίκτυο ΑΤΜ (έχει πολύ ενδιαφέρον η ελληνική μετάφραση που είναι «Αυτόματες Ταμειολογιστικές Μηχανές») και να αρχίσει να χρεώνει προμήθειες ανάληψης στους πελάτες της, το υπουργείο Οικονομικών αποφάσισε να περιορίσει ή να απαγορεύσει νομοθετικά τις σχετικές χρεώσεις.
Το περιστατικό είναι ενδεικτικό των βαθιών παθογενειών του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά και της μάλλον σοβιετικής αντίληψης της αγοράς που έχει η κυβέρνηση.
Στις ανοικτές οικονομίες η τιμολογιακή πολιτική μιας εταιρείας και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει τους πελάτες της εξαρτώνται απόλυτα από τον ανταγωνισμό και τις επικρατούσες συνθήκες προσφοράς και ζήτησης. Στην περίπτωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος η τρόικα είχε επανειλημμένα εκφράσει την ανησυχία της για την έλλειψη ανταγωνισμού. Στη διαβούλευση του άρθρου 4 το 2013 το ΔΝΤ έγραφε ότι «το ελληνικό τραπεζικό σύστημα παρουσιάζει μεγάλη συγκέντρωση, με τις τέσσερις συστημικές τράπεζες να αντιπροσωπεύουν το 90% του ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος. Αυτή η συγκέντρωση μειώνει τις ανταγωνιστικές πιέσεις στο σύστημα, ιδιαίτερα στην τιμολόγηση των δανείων και των καταθέσεων». Επίσης αναφέρει ότι «υπάρχει περιορισμένη πίεση στα περιθώρια, κάτι που συνεπάγεται αδύναμα κίνητρα ανταγωνισμού στα επιτόκια δανεισμού και στις προμήθειες». Κρίνοντας από τη διαφορά σήμερα στα επιτόκια καταθέσεων (πολύ χαμηλότερα του μέσου όρου) και πιστοδοτήσεων (πολύ υψηλότερα) μεταξύ της Ελλάδας και της Ευρωζώνης, αλλά και την αύξηση των εσόδων από προμήθειες με ρυθμό πολύ υψηλότερο του πληθωρισμού και της μεγέθυνσης του ΑΕΠ, θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα πράγματα είναι χειρότερα. Σ’ αυτό δεν βοήθησε η «μάχη κατά της φοροδιαφυγής», που κατέστησε τις τράπεζες μοναδικό, αποκλειστικό και υποχρεωτικό μεσάζοντα σε όλες σχεδόν τις εμπορικές συναλλαγές εξαιτίας των cash payment limits, της υποχρεωτικότητας των POS, αλλά και της (αδιανόητης για την ιδιωτικότητα και την καθημερινότητα του πολίτη) υποχρέωσης ηλεκτρονικής πληρωμής των ενοικίων από την 1.1.2026. Ούτε το γεγονός ότι όταν οι τράπεζες συνελήφθησαν το 2023 in flagrante delicto να συνεννοούνται για την τιμολογιακή πολιτική των προμηθειών στα ΑΤΜ, η Επιτροπή Ανταγωνισμού επέβαλε πρόστιμο ύψους 41.756.180,10 ευρώ. Ποσό αμελητέο και χωρίς αποτρεπτική ισχύ, μια που αντιπροσώπευε μόλις το 0,011% των ετήσιων κερδών τους (3,645 δισ. ευρώ).
Ετσι, στο πλαίσιο της γενικότερης έλλειψης ανταγωνισμού αλλά και σωφρονισμού, η συμπεριφορά της Τραπέζης Πειραιώς δεν προκαλεί καμία έκπληξη. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μόνοι που διατήρησαν την πρακτική της εξυπηρέτησης με ραντεβού μετά το πέρας της πανδημίας ήταν οι τράπεζες και το Δημόσιο (και τα κομμωτήρια, αλλά σε αυτά προϋπήρχε).
Οι τράπεζες εξυπηρετούν ελάχιστες ώρες ημερησίως σε όλο και λιγότερα καταστήματα, προσαρμόζοντας τον πελάτη στα μέτρα τους και μεταβιβάζοντας το κόστος σ’ αυτόν.
Εδώ και χρόνια οι τράπεζες εξυπηρετούν ελάχιστες ώρες ημερησίως σε όλο και λιγότερα καταστήματα, προσαρμόζοντας τον πελάτη στα μέτρα τους και μεταβιβάζοντας το κόστος σε αυτόν, όπως συμβαίνει άλλωστε σε κάθε ολιγοπώλιο.
Αυτό το βαθύ συστημικό πρόβλημα δεν λύνεται με νομοθετικές παρεμβάσεις που θυμίζουν την αλήστου μνήμης διατίμηση, αλλά με μέτρα τόνωσης του ανταγωνισμού και καλύτερη εποπτεία.
*Ο κ. Βασίλης Μασσέλος είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πλεκτικής και Ετοίμου Ενδύματος.
