Στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, το 2005, οι ΗΠΑ άρχισαν να επιταχύνουν την παραγωγή πετρελαίου από τα σχιστολιθικά πετρώματα του Τέξας, της Βόρειας Ντακότας και άλλων περιοχών με τη μέθοδο της υδραυλικής ρηγμάτωσης. Η μέθοδος ήταν γνωστή από τα μέσα του 19ου αιώνα, αλλά οικονομικά ασύμφορη έναντι της συγκριτικά φθηνής παραγωγής πετρελαίου άλλων χωρών. Κατέστη συμφέρουσα το 2008 όταν η τιμή του πετρελαίου πλησίαζε στα 134 δολ. το βαρέλι. Ηταν η αρχή μιας επανάστασης που σύντομα θα ανέτρεπε τον ενεργειακό χάρτη καθιστώντας την υπερδύναμη πρώτη σε παραγωγή πετρελαίου στον κόσμο και υποβαθμίζοντας την επιρροή του ΟΠΕΚ. Μία δεκαετία αργότερα, το 2015, η αμερικανική ενεργειακή Exxon εντόπισε γιγάντιο κοίτασμα πετρελαίου με περισσότερα από 11 δισ. βαρέλια πετρελαίου στην έως τότε φτωχή Γουιάνα. Πρόκειται για το Στάμπροκ Μπλοκ που ήδη παράγει 650.000 βαρέλια την ημέρα και σύμφωνα με τον ενεργειακό κολοσσό το 2027 θα έχει φθάσει στο 1,3 εκατ. βαρέλια την ημέρα, καθιστώντας τη Γουιάνα ισότιμη σε παραγωγή με την Αγκόλα.
Η ανακάλυψη μετέτρεψε τη Γουιάνα στην ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στον κόσμο, με ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ πάνω από 40% το 2024, ενέπλεξε την Exxon σε δικαστική διαμάχη με τη Chevron, που επίσης διεκδικεί δικαιώματα στο άκρως προσοδοφόρο κοίτασμα, και έστρεψε το ενδιαφέρον των ενεργειακών κολοσσών στα πετρέλαια της Νότιας Αμερικής. Οι Shell, TotalEnergies και Chevron στράφηκαν στο γειτονικό, εξίσου μικρό και εξίσου φτωχό, Σουρινάμ, με επενδύσεις που εκτοξεύθηκαν από τα 348 εκατ. δολ. το 2020 στα 514 εκατ. δολ. το περασμένο έτος. Σύμφωνα με τη συμβουλευτική Rystad Energy, το 2025 και το 2026 θα γίνονται εξορύξεις σε τουλάχιστον 10 πετρελαιοπηγές του Σουρινάμ, ενώ από φέτος και μέχρι το 2027 οι επενδύσεις εκεί θα εκτοξευθούν στα 9,5 δισ. δολ. Οι Exxon και Chevron επενδύουν παράλληλα σε Βραζιλία και Αργεντινή, και εκτιμάται πως σε συνδυασμό με τη Γουιάνα οι τρεις χώρες θα αντιπροσωπεύουν σύντομα το 80% της αύξησης στην παραγωγή πετρελαίου παγκοσμίως. Παράλληλα, η κρατική πετρελαϊκή της Βραζιλίας, Petrobras, σχεδιάζει να επενδύσει 111 δισ. δολ. σε σχέδια πετρελαίου, ενώ στην Αργεντινή η παραγωγή πετρελαίου είναι στα υψηλά 20ετίας. Και το Μεξικό σχεδιάζει να αυξήσει τη δική του παραγωγή σε σχιστολιθικούς υδρογονάνθρακες με τις ευλογίες της προέδρου Κλαούντια Σέινμπαουμ, που ως περιβαλλοντολόγος θα όφειλε να έχει αντιρρήσεις, καθώς η υδραυλική ρηγμάτωση είναι επιζήμια για το περιβάλλον.
Exxon, Shell, TotalEnergies και Chevron υλοποιούν αλλά και σχεδιάζουν νέες εξορύξεις σε χώρες της περιοχής.
Η κλίμακα του ενδιαφέροντος για τα πετρέλαια της Νότιας Αμερικής εκπλήσσει όταν έχει προηγηθεί η ανάδειξη των ΗΠΑ σε πρώτη παραγωγό πετρελαίου στον κόσμο. Αντανακλά, όμως, την αδήριτη πραγματικότητα ότι οι ανατροπές δεν τελειώνουν ποτέ. Τον Απρίλιο, μία εβδομάδα μετά την «ημέρα απελευθέρωσης» και ανακοίνωσης των δασμών του Ντόναλντ Τραμπ, επικεφαλής αμερικανικών πετρελαϊκών προανήγγειλαν κατάρρευση της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ καθώς οι χαμηλές τιμές την έχουν καταστήσει και πάλι ασύμφορη. Η ανακοίνωση των δασμών συνδυάστηκε με την απόφαση που έλαβε εκείνες τις ημέρες ο ΟΠΕΚ να αυξήσει την παραγωγή του και οι τιμές υποχώρησαν 12% μέσα σε μία εβδομάδα. «Μου θυμίζει όσα έγιναν στην πανδημία», σχολίαζε σίγουρα με κάποια υπερβολή ο Κερκ Εντουαρντς, πρόεδρος της Latigo Petroleum του Τέξας, παρομοιάζοντας την κατάσταση με την άνοιξη του 2020 και το πρώτο lockdown, όταν η κατάρρευση της ζήτησης για πετρέλαιο οδήγησε τις τιμές του μαύρου χρυσού σε αρνητικό έδαφος. Και ο Μπιλ Σμεντ, διευθύνων σύμβουλος στη Smead Capital Management, επέρριψε στον Τραμπ ότι «θέλει να μειώσει την τιμή του πετρελαίου κάτω από τα 50 δολ. και θα καταλήξει να έχει τις μισές εταιρείες από όσες υπάρχουν σήμερα στον κλάδο».
Επικεφαλής αμερικανικών εταιρειών έχουν προαναγγείλει κατάρρευση της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ.
Δεν είναι, βέβαια, οι νέοι δασμοί του Τραμπ ο καθοριστικός παράγων, καθώς οι τιμές του πετρελαίου βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα εδώ και χρόνια. Το 2008, εν μέσω της σχιστολιθικής επανάστασης, ήταν στα ύψη, αλλά άρχισαν να υποχωρούν το δεύτερο εξάμηνο. Από τα 134 δολ. το βαρέλι τον Ιούλιο καταβαραθρώθηκαν στα 41 δολ. τον Δεκέμβριο. Εκτοτε σημειώνουν παροδική ανάκαμψη, αλλά παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα εξαιτίας του πλεονάσματος που προσέφερε στην παγκόσμια αγορά το αμερικανικό πετρέλαιο. Την ίδια στιγμή παράγοντες της αμερικανικής σχιστολιθικής βιομηχανίας προειδοποιούν πως πολλά κοιτάσματα τείνουν να εξαντληθούν, ενώ σε άλλα υποβαθμίζεται σταδιακά η ποιότητα. Στο μεταξύ, οι γεωπολιτικές κρίσεις αποτελούν μείζονα πηγή ανασφάλειας και οι πόλεμοι της Ρωσίας και της Μέσης Ανατολής καλλιεργούν την αβεβαιότητα ως προς την προσφορά πετρελαίου σε σημαντικές πετρελαιοπαραγωγούς περιοχές. Και μετατρέπουν φτωχές χώρες της Νότιας Αμερικής σε νέο Ελντοράντο.
Είναι μια νέα αρχή
Επικαλούμενος τις γεωπολιτικές κρίσεις ο Μπεν Χοφ, επικεφαλής του τομέα ερευνών στη Société Générale, εξηγεί πως εξαιτίας αυτών των κρίσεων στρέφονται οι μεγάλες πετρελαϊκές στις χώρες της Νότιας Αμερικής και αυτή η κίνησή τους αποτελεί την αρχή «ενός επαναπροσανατολισμού σε πιο κλασικές γεωγραφικές περιοχές».
1 τρισ.
δολάρια υπολογίζεται πως είναι η αξία των κοιτασμάτων πετρελαίου στη Γουιάνα
Σε συναγερμό οι πετρελαϊκές
Περιγράφοντας τη στάση των αμερικανικών εταιρειών σχιστολιθικού πετρελαίου λόγω των δασμών, ο Κλέι Κάσπαρ, CEO της Devon Energy στην Οκλαχόμα, υπογραμμίζει πως ο κλάδος είναι «σε κατάσταση συναγερμού καθώς τα πάντα είναι πλέον ανοικτά, εφόσον οδεύουμε προς ένα πολύ πιο περιοριστικό και πιεσμένο περιβάλλον».
111 δισ.
δολάρια θα επενδύσει η Petrobras της Βραζιλίας σε νέα σχέδια πετρελαίου μέχρι το 2029
Γρήγορη ανάπτυξη
Αναφερόμενος στη Γουιάνα, στη «νεότερη πετρελαιοπαραγωγό χώρα» όπως χαρακτηρίστηκε προσφάτως, ο Λούιζ Χέιμ, αναλυτής της Wood Mackenzie, τόνισε πως «στη Γουιάνα πραγματοποιείται αυτή τη στιγμή μία από τις ακριβότερες επενδύσεις σε ένα από τα ακριβότερα σχέδια πετρελαίου στον κόσμο που αναπτύχθηκε εν ριπή οφθαλμού».
