Σε μια συμβολική αλλά και στρατηγικής σημασίας κίνηση στις αρχές της εβδομάδας ανακοινώθηκε η μετονομασία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, προσθέτοντας στον τίτλο του τον όρο «Τεχνητή Νοημοσύνη». Το νέο όνομα σηματοδοτεί την πρόθεση της χώρας να αναβαθμίσει τη θέση της στο ευρωπαϊκό και διεθνές οικοσύστημα καινοτομίας, αλλά και να οργανώσει κεντρικά την ενσωμάτωση των εφαρμογών Τ.Ν. στον δημόσιο τομέα. Με αυτή την αφορμή, η «Κ» έθεσε τρία ερωτήματα στον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Τεχνητής Νοημοσύνης Δημήτρη Παπαστεργίου για τον στρατηγικό σχέδιο σε αυτόν τον τομέα.
– Τι σημαίνει στην πράξη αυτή η προσθήκη; Ποιος θα είναι ο ρόλος της Ειδικής Γραμματείας Τεχνητής Νοημοσύνης;
– Η μετονομασία σίγουρα είναι μια κίνηση συμβολική που αναδεικνύει τη σοβαρή πρόοδο που έχουμε κάνει το τελευταίο διάστημα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και παράλληλα κάνει ξεκάθαρο τον στόχο μας. Οπως είπε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο forum του Economist, με τη μετονομασία δείχνουμε τη σημασία που αποδίδουμε σε αυτή την αναδυόμενη τεχνολογία. Θα αξιοποιήσουμε την Τ.Ν. σε κάθε τομέα δημόσιας πολιτικής, βελτιώνοντας την καθημερινότητα των πολιτών και δίνοντας νέες προοπτικές στην ανάπτυξη της χώρας. Αυτή τη στρατηγική έρχεται να υπηρετήσει και η Ειδική Γραμματεία Τ.Ν. και διακυβέρνησης δεδομένων, η οποία θα έχει κεντρικό ρόλο στον συντονισμό και στην υλοποίηση πολιτικών και έργων Τ.Ν. στο Δημόσιο και η οποία θα υποστηρίζει την Επιτροπή Τ.Ν. που λειτουργεί υπό την προεδρία της κυβέρνησης. Είναι αναγκαίο να υπάρχει μια τέτοια δομή, ώστε με ταχύτητα αλλά και ασφάλεια να εκμεταλλευόμαστε κάθε ευκαιρία που μας δίνει η Τ.Ν. προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων, να χρησιμοποιούμε υπεύθυνα τα δεδομένα, να προχωρούμε περαιτέρω τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους με διαφάνεια και αποδοτικότητα. Νέο όνομα λοιπόν, νέα ειδική γραμματεία, ίδια όρεξη να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο της ψηφιακής μετάβασης.
– Πρόσφατα υποβλήθηκε η πρόταση για την επέκταση του Ai Factory «Pharos» στη Δυτική Μακεδονία. Μπορείτε να μας πείτε κάποιες παραπάνω λεπτομέρειες για το συγκεκριμένο πρότζεκτ;
– Η πρόταση για την επέκταση του «εργοστασίου» Τ.Ν. «Pharos» εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική μας για τη δημιουργία ενός ισχυρού οικοσυστήματος Τ.Ν. με κοιτίδες ανάπτυξης σε ολόκληρη τη χώρα. Πέρα λοιπόν από τον «Pharos» στο Λαύριο, ο οποίος έχει αρχίσει να υλοποιείται και θα έχει ως υπολογιστικό πυρήνα τον νέο εθνικό υπερυπολογιστή «Δαίδαλο», επεκτείνουμε το AΙ Factory και στη Δυτική Μακεδονία. Τι ουσιαστικά θα κάνουν αυτά τα «εργοστάσια»; Θα παρέχουν υπολογιστική ισχύ, δεδομένα, εξειδικευμένο προσωπικό σε startups, ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, δημόσιους φορείς, ώστε να υλοποιούν εφαρμογές Τ.Ν. σε κρίσιμους τομείς. Ο «Pharos» στην υγεία, στη βιώσιμη ανάπτυξη, στην ελληνική γλώσσα και η επέκτασή του στην ενέργεια και στην αγροδιατροφή. Η επιλογή αυτή δεν είναι τυχαία, αλλά βασίζεται σε πεδία όπου υπάρχουν ήδη έντονη δραστηριότητα και πολλές ευκαιρίες. Ειδικά η επέκταση θα καταστήσει τη Βόρεια Ελλάδα περιφερειακό κόμβο καινοτομίας. Σε συνδυασμό με διεθνείς συνεργασίες με χώρες όπως η Σερβία, η Κύπρος, η Βόρεια Μακεδονία, η Μάλτα, η Ελλάδα καθιερώνεται ως σημαντικός παίκτης στον τομέα Τ.Ν. στην ευρύτερη περιοχή. Δημιουργούμε νέους δρόμους γεμάτους προοπτικές για την επιχειρηματική ανάπτυξη και τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών.
– Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει προσπάθεια για την ενσωμάτωση εφαρμογών Τ.Ν. στο Δημόσιο. Πώς έχει διευκολυνθεί η καθημερινότητα των πολιτών;
– Ως υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης εισαγάγαμε για πρώτη φορά την Τ.Ν. στο Δημόσιο με τον ψηφιακό βοηθό mAigov για ζητήματα της Δημόσιας Διοίκησης, ο οποίος έχει ξεπεράσει τα 2,5 εκατομμύρια απαντήσεις σε ερωτήσεις πολιτών. Υλοποιήσαμε για το υπουργείο Τουρισμού το mAiGreece για εξατομικευμένη πληροφόρηση των επισκεπτών της χώρας. Εντάξαμε την Τ.Ν. και στο Κτηματολόγιο για την επιτάχυνση του νομικού ελέγχου. Δημιουργήσαμε ψηφιακούς βοηθούς στον Εθνικό Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας για τη διευκόλυνση των γιατρών και των πολιτών. Ολα αυτά ως τίτλοι δεν σημαίνουν τίποτα. Αλλά αν σκεφτούμε το πλήθος των πολιτών που καθημερινά εξυπηρετούνται χωρίς να χρειάζεται να σταθούν σε ουρές, χωρίς να περιμένουν σε τηλεφωνικά κέντρα ή να αναζητούν πληροφορίες σε ιστοσελίδες, τότε καταλαβαίνουμε την πραγματική αξία αυτών των εργαλείων, καθώς και τον λόγο που οι πολίτες τα έχουν «αγκαλιάσει». Στην ίδια κατεύθυνση θα χρησιμοποιήσουμε την Τ.Ν. ώστε να αναμορφώσουμε κρίσιμους τομείς όπως η Δικαιοσύνη, όπου για παράδειγμα με εργαλεία Τ.Ν. μπορούμε να επιταχύνουμε την απονομή της. Υπογράψαμε ακόμη και με τη Βουλή των Ελλήνων μνημόνιο συνεργασίας για την επιτάχυνση με Τ.Ν. του ψηφιακού μετασχηματισμού της.
Εφαρμογές που «μιλούν» ελληνικά
Η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά μετασχηματισμού σε τεχνολογικό, καινοτομικό κόμβο παγκόσμιας εμβέλειας μέσω της δημιουργίας ενός ενοποιημένου οικοσυστήματος που περιλαμβάνει το «εργοστάσιο» AI «Pharos» στο Λαύριο, στο οποίο κατασκευάζεται ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος», καθώς και την επέκταση του «Pharos» στη Δυτική Μακεδονία. Μπορεί να μην είναι ακόμη πλήρως ορατό ή κατανοητό στο ευρύ κοινό, όμως η ένταξη της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ενωση στις πρώτες επτά, και συνολικά μόλις δεκατρείς, χώρες που φιλοξενούν εξειδικευμένα «εργοστάσια Τ.Ν.» (AI Factories) συνιστά ένα τεράστιο βήμα και στρατηγικό πλεονέκτημα στον διεθνή τεχνολογικό ανταγωνισμό. Η χώρα μας εισέρχεται σε μια τεχνολογική ελίτ, απρόσιτη για την πλειονότητα των κρατών.
Θα χρησιμοποιήσουμε τη νέα τεχνολογία ώστε να αναμορφώσουμε κρίσιμους τομείς όπως η Δικαιοσύνη, όπου για παράδειγμα με εργαλεία Τ.Ν. μπορούμε να επιταχύνουμε την απονομή της.
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν δημιουργεί απλώς νέες δυνατότητες, αλλά διαμορφώνει ένα νέο ψηφιακό χάσμα, διαχωρίζοντας τον κόσμο σε χώρες που διαθέτουν την υπολογιστική ισχύ για την ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων Τ.Ν. και σε εκείνες που δεν τη διαθέτουν.
Αυτός ο διαχωρισμός μεταβάλλει τη γεωπολιτική ισορροπία και ανασχηματίζει την παγκόσμια οικονομία. Δημιουργεί νέες μορφές εξάρτησης και πυροδοτεί έναν αγώνα δρόμου, καθώς τα κράτη προσπαθούν να μη μείνουν πίσω από την τεχνολογική κούρσα που υπόσχεται να αναδιατάξει τις οικονομίες, να επιταχύνει την επιστήμη και να μεταμορφώσει τον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε.
Ο νέος υπερυπολογιστής «Δαίδαλος» που κατασκευάζεται θα αξιοποιηθεί στην υγεία, στον πολιτισμό και στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Τα έργο «Pharos» σηματοδοτεί τη συγκρότηση ενός ολοκληρωμένου οικοσυστήματος Τ.Ν. στην Ελλάδα, με ισχυρούς τομείς εφαρμογής και στρατηγικό αποτύπωμα στη ΝΑ Ευρώπη. Βασικοί άξονες εστίασης είναι η υγεία, ο πολιτισμός – γλώσσα και η βιώσιμη ανάπτυξη.
Στον τομέα της υγείας στοχεύει στη δημιουργία μεγάλων ανώνυμων βάσεων δεδομένων, όπως ηλεκτρονικά αρχεία υγείας, που με τη βοήθεια της Τ.Ν. θα επιτρέπουν την έγκαιρη διάγνωση χρόνιων παθήσεων, την εξατομικευμένη φροντίδα και καλύτερη πρόληψη. Στο μέλλον ένας αλγόριθμος θα μπορεί να προειδοποιεί εγκαίρως για καρδιακά ή μεταβολικά νοσήματα, αξιοποιώντας τα προσωπικά δεδομένα μας με ασφάλεια και σεβασμό στην ιδιωτικότητα.
Στην εκπαίδευση και στον πολιτισμό ο στόχος είναι να αναπτυχθούν εφαρμογές που «μιλούν» τη γλώσσα μας. Με τη δημιουργία ενός ελληνικού μεγάλου γλωσσικού μοντέλου (LLM), μαθητές και φοιτητές θα έχουν εργαλεία κατανόησης κειμένων, αυτόματης μετάφρασης ή βοήθειας στη συγγραφή, προσαρμοσμένα στην ελληνική γλώσσα και κουλτούρα.
Παράλληλα, η τεχνητή νοημοσύνη θα βοηθάει στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, με εικονικές ξεναγήσεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, ακόμη και σε απομακρυσμένα σχολεία.
Η πράσινη μετάβαση είναι άλλος ένας κρίσιμος τομέας. Μέσω της ανάλυσης δορυφορικών δεδομένων και μοντέλων πρόβλεψης, η Τ.Ν. θα συμβάλει στη διαχείριση φυσικών πόρων, στην πρόβλεψη πλημμυρών ή ξηρασίας και στην καλύτερη αξιοποίηση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Ο «Δαίδαλος», με ισχύ επεξεργασίας 89 petaflops, θα είναι το «μυαλό» πίσω από αυτές τις αναλύσεις.
Οι υποδομές αυτές δεν απευθύνονται μόνο σε επιστήμονες ή μεγάλες εταιρείες. Μικρομεσαίες επιχειρήσεις, startups, εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα θα έχουν πρόσβαση σε υπολογιστική ισχύ και δεδομένα μέσα από ένα «one-stop shop» με υπηρεσίες εκπαίδευσης, συμβουλευτικής και τεχνογνωσίας.
