H εκτόξευση των γεωπολιτικών εντάσεων με την έναρξη της σύγκρουσης Ισραήλ – Ιράν στις 12 Ιουνίου προσθέτει επιπλέον βαθμούς αβεβαιότητας, σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία είναι ήδη επιβαρυμένη από την απρόβλεπτη και εσωστρεφή πολιτική του προέδρου Τραμπ σχετικά με τους δασμούς, τη σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας, αλλά και την αρχιτεκτονική της διακυβέρνησης του πλανήτη.
Εφόσον η σύγκρουση με το Ιράν δεν κλιμακωθεί, οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία είναι περιορισμένες. Αφορούν κυρίως τους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού και της ναυτιλίας.
Η ενέργεια επιβαρύνεται περισσότερο από τους άλλους κλάδους, αλλά όχι σημαντικά. Παρά την άνοδο της διεθνούς τιμής του πετρελαίου κατά 20% στα 78 δολάρια το βαρέλι από την έναρξη της σύγκρουσης, οι τιμές του πετρελαίου εξακολουθούν να είναι χαμηλότερες σε σύγκριση με πέρυσι (84 δολάρια το βαρέλι πέρυσι τέτοια εποχή). Λόγω των προηγούμενων διεθνών κυρώσεων στο Ιράν, η συμβολή του έχει ήδη περιοριστεί στο 3% της παγκόσμιας παραγωγής. Ετσι, το έλλειμμα του Ιράν θα μπορούσε να καλυφθεί σχετικά εύκολα από άλλες χώρες παραγωγούς (π.χ. Σαουδική Αραβία) αλλά και μέσω διαφοροποίησης του ενεργειακού μείγματος των καταναλωτών.
Στον τουρισμό, το κλείσιμο της πολλά υποσχόμενης αγοράς του Ισραήλ μειώνει τις αφίξεις και εισπράξεις στην Ελλάδα κατά περίπου 2%. Στη ναυτιλία οι επιπτώσεις είναι ακόμη μικρότερες.
Στην περίπτωση, όμως, που η σύγκρουση κλιμακωθεί και καταστεί ανεξέλεγκτη, η επίπτωση στην οικονομία θα είναι μεγάλη, ιδίως αν κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων διέρχονται περίπου το 30% εξαγωγικής δραστηριότητας πετρελαίου και το 20% της αντίστοιχης του φυσικού αερίου. Η άνοδος των τιμών της ενέργειας σε μόνιμη βάση θα αποτελέσει ένα ακόμη ισχυρό πληθωριστικό σοκ προσφοράς, που θα πιέσει και την οικονομική δραστηριότητα στην Ευρωζώνη, και κυρίως μπορεί να πλήξει το επενδυτικό κλίμα και τις άμεσες ξένες επενδύσεις που προέρχονται από τη Μέση Ανατολή. Ετσι και στην Ελλάδα ο ρυθμός ανάπτυξης θα περιοριστεί σημαντικά σε σχέση με τις σημερινές προβλέψεις του 2,2%, ενώ ο πληθωρισμός θα αυξηθεί πολύ υψηλότερα του 3%.
Οσον αφορά τον καταναλωτή, σε περίπτωση ενεργειακής κρίσης, με δεδομένη την προηγούμενη εμπειρία του 2022-23, η Ευρώπη έχει έτοιμες πολιτικές περιορισμού της μεταφοράς των ακραίων τιμών στο κόστος ηλεκτρικού ρεύματος. Και η Ελλάδα, με όπλο την ισχυρή δημοσιονομική θέση της, την πολιτική σταθερότητα, καθώς και το πλεονέκτημα της πρόσβασής της στα κονδύλια του RRF, έχει περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στην αντίδρασή της.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι κεντρικές τράπεζες παραμένουν σε αναμονή των εξελίξεων και τείνουν να αναβάλλουν τη λήψη σημαντικών αποφάσεων.
*Ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης είναι πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας και της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών.
