Μέχρι αρκετά πρόσφατα, το να δανείζονται οι χώρες της περιφέρειας –οι άλλοτε αδύναμοι κρίκοι που συγκλόνισαν την Ευρωζώνη και έθεσαν υπό απειλή το ευρωπαϊκό οικοδόμημα– με επιτόκια πολύ κοντά σε αυτά της Γερμανίας ήταν κάτι αδιανόητο. Ομως, έπειτα από μια επίπονη διαδρομή, βρήκαν τον δρόμο και τη συνταγή της επιτυχίας. Ποια είναι αυτή; Δημοσιονομική πειθαρχία, ανάπτυξη και πολιτική βούληση.
Το story της υπεραπόδοσης των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου δεν είναι καινούργιο. Και έχει αποδείξει με τον πλέον ηχηρό τρόπο πως η κρίση αποτελεί πολλές φορές και ευκαιρία. Ξεκίνησε από το ξέσπασμα της πανδημίας, διατηρήθηκε εν μέσω της ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης και έχει καταφέρει να ξεχωρίσει εν μέσω και του «σεισμού» που προκάλεσε ο Ντόναλντ Τραμπ από τον περασμένο Απρίλιο όταν, με τα όποια μπρος-πίσω, πυροδότησε την έναρξη της εμπορικής κρίσης με τη δασμολογική πολιτική του.
Οι οικονομίες του Νότου αποτελούν τα τελευταία χρόνια τη «μηχανή» της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη, κάτι που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην ισχυρή αύξηση των επενδύσεων, στο πρόγραμμα NextGenEU και στη στήριξη που παρείχε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αντίθετα όμως με αυτό που πολλοί πίστευαν ότι θα ήταν ένα προσωρινό story, τείνει να αποτελέσει νέα κανονικότητα. Αυτό υπογραμμίστηκε και από την ανθεκτικότητα των ομολόγων τους στο πρόσφατο ισχυρό sell-off που προκάλεσε η εκτόξευση των ανησυχιών για τα δημοσιονομικά των μεγάλων «δυνάμεων» της παγκόσμιας οικονομίας, όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Γερμανία, λόγω των σχεδίων τους για τις δαπάνες που θα αυξήσουν το χρέος τους.
Σε άλλες… εποχές και σε στιγμές δημοσιονομικών ανησυχιών όπως αυτές που ζούμε, τα ομόλογα χωρών όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, οι οποίες βρέθηκαν στη δίνη του κυκλώνα κατά την περίοδο της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης, θα είχαν μπει στο επίκεντρο των «τιμωρών» της αγοράς. Αντίθετα όμως αποτελούν τους μεγάλους νικητές και ένα ασφαλές καταφύγιο στην «καταιγίδα».
Η διαφορά της απόδοσης των 10ετών ομολόγων τους σε σχέση με τα παραδοσιακά «ασφαλή» γερμανικά 10ετή ομόλογα έχει υποχωρήσει κάτω από το 1%, όταν πριν από 10 χρόνια περίπου κινούνταν κοντά στο 6% με 7%. Το ελληνικό spread κινείται σήμερα στις 75 μονάδες βάσης και σε επίπεδα πριν από την κρίση χρέους, το ιταλικό στις 95 μ.β., το ισπανικό στις 62 μ.β. και το πορτογαλικό στις 52 μ.β. Παράλληλα, η απόδοση του ελληνικού 10ετούς η οποία διαμορφώνεται στο 3,25% είναι σχεδόν ίση με αυτή του γαλλικού 10ετούς στο 3,22%, ενώ Ισπανία και Πορτογαλία εδώ και καιρό δανείζονται πολύ φθηνότερα από το Παρίσι, και η Ιταλία, με το 10ετές της στο 3,45%, πλησιάζει επίσης.
Σύμφωνα με αναλυτές, η σύγκλιση του κόστους δανεισμού της περιφέρειας με τις χώρες του πυρήνα και κυρίως τη Γερμανία, είναι μια τάση που θα συνεχιστεί, χάρη σε παράγοντες όπως η δημοσιονομική πειθαρχία και η ισχυρή ανάπτυξη.
Η διαφορά της απόδοσης των 10ετών ομολόγων τους σε σχέση με τα «ασφαλή» γερμανικά 10ετή έχει υποχωρήσει κάτω από το 1%, όταν πριν από 10 χρόνια περίπου κινούνταν κοντά στο 6% με 7%.
Η ανάπτυξη της Ισπανίας ξεπερνάει αυτή των μεγάλων οικονομιών της Ευρωζώνης, η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία αποδείχθηκε πιο προσεκτική και σταθερή από ό,τι ανέμεναν οι επενδυτές, και η Ελλάδα απολαμβάνει μια μακροχρόνια ανάκαμψη από την κρίση χρέους που οδήγησε στην επιστροφή της στο γκρουπ της επενδυτικής βαθμίδας. Οπως σημειώνει στην «Κ» ο Γενς Πίτερ Σόρενσεν, επικεφαλής αναλυτής της Danske Bank, «οι χώρες της περιφέρειας είναι πλέον οι “σταθερές χώρες” στην Ευρωζώνη, τόσο από δημοσιονομικής άποψης (η Ελλάδα και η Πορτογαλία είναι οι ισχυρότερες) αλλά και από πολιτικής άποψης υπάρχει πολύ λιγότερη πολιτική αβεβαιότητα σε σύγκριση με χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Αυστρία».
Η ανάπτυξη της Ισπανίας ξεπερνάει αυτήν μεγάλων οικονομιών της Ε.Ε., η ιταλική κυβέρνηση αποδείχθηκε πιο προσεκτική από ό,τι ανέμεναν οι επενδυτές, και η Ελλάδα απολαμβάνει μακροχρόνια ανάκαμψη.
Αρκετοί παράγοντες «δείχνουν» προς περαιτέρω μείωση των spreads της περιφέρειας, όπως σημειώνει στην «Κ» ο Μαξ Κίτσον, αναλυτής της αγοράς ομολόγων στην Barclays:
• Σύγκλιση ελλειμμάτων μεταξύ των περιφερειακών χωρών και της Γερμανίας.
• Ελλειψη σημαντικού πολιτικού θορύβου στην περιφέρεια: δεν βλέπουμε σημαντικούς πολιτικούς κινδύνους στην περιφέρεια (σε αντίθεση με τη Γαλλία όπου ο ακροδεξιός/ακροαριστερός λαϊκισμός αποτελεί σημαντική μεσοπρόθεσμη ανησυχία).
• Αναβαθμίσεις αξιολογήσεων σε όλη την περιφέρεια: όλα τα περιφερειακά κράτη (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα) βλέπουν τις αξιολογήσεις τους να τείνουν υψηλότερα, αντανακλώντας έναν συνδυασμό βελτίωσης των δημοσιονομικών θέσεων και σχετικής υπεραπόδοσης ανάπτυξης (το τελευταίο ισχύει περισσότερο για την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα).
Καθώς οι ΗΠΑ έχασαν την τελευταία τους βαθμολογία πιστοληπτικής ικανότητας τριπλού Α έπειτα από την υποβάθμιση της Moody’s πρόσφατα, η Ιταλία και η Ελλάδα κέρδισαν αναβαθμίσεις κατά μία βαθμίδα φέτος, καθώς περιόρισαν τα ελλείμματα και τις δαπάνες. Η Ιταλία αξιολογείται πλέον με BBB+, δύο σκαλοπάτια πάνω από την επενδυτική βαθμίδα, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται μία βαθμίδα χαμηλότερα, στο BBB. Η Ισπανία εδώ και χρόνια έχει επιστρέψει στο «Α».
Παράλληλα, όπως σημειώνει μιλώντας στην «Κ» ο Γιαν Βον Γκέριχ, επικεφαλής αναλυτής της Nordea Research, «η υψηλότερη έκδοση ομολόγων από τη Γερμανία λόγω του σχεδίου της για τις δαπάνες σε άμυνα και υποδομές δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Το πρόσφατο ράλι της περιφέρειας οφείλεται άλλωστε σε μεγάλο βαθμό και στην ανατιμολόγηση της γερμανικής καμπύλης χρέους». Οπως εξηγεί ο αναλυτής, οι δημοσιονομικές προοπτικές της Γερμανίας έχουν μεταμορφωθεί ουσιαστικά από τη μεταρρύθμιση του φρένου χρέους, τις προγραμματισμένες επενδύσεις σε υποδομές και τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες. Ενώ τέτοιες εξελίξεις είναι θετικές για ολόκληρη την οικονομία της Ευρωζώνης εν μέσω ενός αβέβαιου γεωπολιτικού περιβάλλοντος, σημαίνουν ότι η Γερμανία θα χρειαστεί να εκδώσει πολλά ομόλογα στο μέλλον, συνεπώς φαίνεται πως η σύγκλιση του κόστους δανεισμού με την περιφέρεια θα συνεχιστεί.
Σταθερά καλή επένδυση τα ελληνικά ομόλογα
Σημαντικός παράγοντας στη συρρίκνωση των spreads των ομολόγων του ευρωπαϊκού Νότου, κατά τους αναλυτές, είναι και η στροφή που έχει αρχίσει να παρατηρείται το τελευταίο διάστημα, μακριά από τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία και προς την Ευρώπη, λόγω της απώλειας εμπιστοσύνης στις ΗΠΑ. «Υπάρχουν πολλές αναφορές ότι ακόμα και οι Αμερικανοί επενδυτές αποφεύγουν τα μακροπρόθεσμα ομόλογα των ΗΠΑ, ενώ ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ έχει προειδοποιήσει για μια μη υγιή πορεία της δημοσιονομικής πολιτικής», όπως σημειώνει ο Σόρενσεν. «Οπότε το μήνυμα είναι σαφές: Μείνετε μακριά από τα αμερικανικά ομόλογα, ειδικά αυτά με μακροπρόθεσμη διάρκεια», προσθέτει.
Οπως, άλλωστε, επισήμανε πρόσφατα και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανατρέπουν τους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου στην προσπάθειά τους να μειώσουν δραστικά τις εισαγωγές τους μέσω της επιβολής δασμών, και αυτό κλονίζει την εμπιστοσύνη των επενδυτών σε ένα ήδη εύθραυστο και ευμετάβλητο επενδυτικό κλίμα και υπονομεύει τη σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών. Στην Ευρώπη ωστόσο η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική. «Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ζώνης του Ευρώ είναι προσηλωμένοι στη σταθερότητα, στις ελεύθερες αγορές, στη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου. Το ευρώ υποστηρίζεται από μια πολιτικά ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έχει πρωταρχικό σκοπό τη σταθερότητα των τιμών και έχει αποδείξει την αξιοπιστία της υπό δυσμενείς συνθήκες και εξωτερικούς κλυδωνισμούς», σημείωσε κ. Στουρνάρας.
Οπως επισημαίνει μιλώντας στην «Κ» ο Φάμπιο Μπαλμπόνι, επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC, «δεδομένης της αυξανόμενης αβεβαιότητας της αγοράς σχετικά με τις ΗΠΑ και τα αμερικανικά assets, η όρεξη των επενδυτών για ευρωπαϊκά assets έχει αυξηθεί, ωφελώντας επίσης τα ομόλογα της περιφέρειας». Περαιτέρω αναβαθμίσεις των αξιολογήσεων θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις επιδόσεις τους, κατά τον αναλυτή, προσελκύοντας επίσης περισσότερες εισροές από Ασιάτες επενδυτές που υπόκεινται σε περιορισμούς στις αξιολογήσεις.
Λόγω της αυξανόμενης αβεβαιότητας της αγοράς σχετικά με τις ΗΠΑ, η όρεξη των επενδυτών για ευρωπαϊκά assets έχει αυξηθεί, ωφελώντας επίσης χώρες της περιφέρειας, λένε αναλυτές.
«Οι παγκόσμιοι επενδυτές αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στα αμερικανικά ομόλογα, καθώς η δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ παραμένει σε μια τελικά μη βιώσιμη τροχιά και ο Τραμπ κλονίζει την παγκόσμια εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ ως ασφαλές καταφύγιο. Μέρος αυτών των χρημάτων φαίνεται να ρέει προς την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των αγορών που προσφέρουν αύξηση των αποδόσεων έναντι των γερμανικών ομολόγων», όπως σημειώνει στην «Κ» και ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg.
Σύμφωνα μάλιστα με τον Μπαλμπόνι, τα ελληνικά ομόλογα αναμένεται να επωφεληθούν από τη στροφή των επενδυτών προς την Ευρώπη αν συνεχιστούν, όπως και αναμένει, οι αναβαθμίσεις της αξιολόγησης της Ελλάδας. «Το απόλυτο επίπεδο της αξιολόγησης της Ελλάδας περιορίζει ακόμη κάπως την εισροή κεφαλαίων από ορισμένους μεγάλους Ευρωπαίους επενδυτές και ασιατικούς λογαριασμούς που υπόκεινται σε περιορισμούς στις αξιολογήσεις».
Ωστόσο, όπως προσθέτει, «η σημαντική δημοσιονομική υπεραπόδοση σε συνδυασμό με το ακόμη ισχυρό αναπτυξιακό περιβάλλον (αναμένουμε ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα υπερβεί το 2% φέτος και του χρόνου, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης) θα επιτρέψουν στο χρέος να παραμείνει σε σταθερή καθοδική τροχιά και να ευνοήσει πιθανή περαιτέρω αναβάθμιση των αξιολογήσεων».
Κατά την Berenberg άλλωστε, τα ελληνικά ομόλογα αποτελούν εδώ και χρόνια μία σταθερά καλή επένδυση. «Οι πρώην χώρες της κρίσης παραμένουν σε σταθερή τροχιά ανάπτυξης, υποστηριζόμενες –ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ελλάδας– από την πολιτική σταθερότητα και τις συνεχιζόμενες φιλοαναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις, ενώ τα πιο σφιχτά spreads αντικατοπτρίζουν εν μέρει και το πρόσθετο γερμανικό χρέος που θα προκύψει μετά τη μεταρρύθμιση του μηχανισμού μείωσης του χρέους», τονίζει ο Σμίντινγκ. «Η ταχύτητα και η έκταση της μείωσης των spreads μας έχει εκπλήξει, αλλά το γεγονός ότι τα ελληνικά ομόλογα αποτελούν μια καλή επένδυση δεν μας εκπλήσσει καθόλου. Το υποστηρίζουμε αυτό εδώ και πάνω από 10 χρόνια», συμπληρώνει ο οικονομολόγος.
