Η κλιμάκωση των εντάσεων στη Μέση Ανατολή, έπειτα από την ισραηλινή επίθεση στο Ιράν, φέρνει ξανά στο προσκήνιο τους φόβους ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε, στο πλαίσιο των αντιποίνων της, να στοχεύσει σε μια από τις πιο κρίσιμες πετρελαϊκές αρτηρίες του κόσμου, στα Στενά του Ορμούζ.
Από τα Στενά του Ορμούζ, που συνδέουν τον Περσικό Κόλπο με την Αραβική Θάλασσα, περνούν περίπου 20 εκατ. βαρέλια πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου την ημέρα, δηλαδή σχεδόν το ένα πέμπτο του πετρελαίου που διακινείται στον κόσμο. Οποιαδήποτε κίνηση για τον αποκλεισμό του σημείου θα έπληττε τις αγορές ενέργειας.
Ωστόσο, αναλυτές της αγοράς χαρακτηρίζουν απίθανο –έως και φυσικά αδύνατο- το κλείσιμο της πλωτής διόδου.
Το Ιράν δεν έχει πραγματικά κανένα ουσιαστικό όφελος από την παρεμπόδιση της διέλευσης πετρελαίου μέσω των Στενών του Ορμούζ, ειδικά καθώς οι πετρελαϊκές υποδομές του δεν έχουν στοχοποιηθεί άμεσα, λέει στο CNBC η Ελεν Ουόλντ, συνιδρύτρια της Washington Ivy Advisors. Οπως σημειώνει η Ουόλντ, οποιαδήποτε σημαντική αύξηση των τιμών του πετρελαίου ως αποτέλεσμα κάποιου αποκλεισμού του Ορμούζ θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις από τον μεγαλύτερο πελάτη για το πετρέλαιο του Ιράν: την Κίνα.
«Η Κίνα δεν θέλει να διαταραχθεί με κανέναν τρόπο η ροή πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο και δεν θέλει να αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου. Ετσι θα ασκήσει όλο το βάρος της οικονομικής της δύναμης στο Ιράν», εξηγεί η ειδικός.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ιρανικού πετρελαίου, καθώς πιστεύεται ότι απορροφά περίπου τα τρία τέταρτα των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο είναι επίσης ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν.
Μια σημαντική αύξηση των τιμών πετρελαίου ως αποτέλεσμα κάποιου αποκλεισμού του Ορμούζ θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις από την Κίνα, τον μεγαλύτερο πελάτη του Ιράν.
«Οι φίλοι τους θα υποφέρουν περισσότερο από τους εχθρούς τους… Επομένως είναι πολύ δύσκολο να το δούμε να συμβαίνει αυτό», συμφωνεί ο Ανάς Αλχάτζι της Energy Outlook Advisors, προσθέτοντας ότι ο αποκλεισμός των Στενών θα μπορούσε να είναι περισσότερο καταστροφή παρά ευλογία για την Τεχεράνη.
Το 2018 το Ιράν απείλησε να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ όταν οι εντάσεις κορυφώθηκαν μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία και την επαναφορά των κυρώσεων. Είχαν προηγηθεί σημαντικές απειλές το 2011 και το 2012, όταν Ιρανοί αξιωματούχοι προειδοποίησαν για αντίποινα εάν η Δύση επέβαλλε περαιτέρω κυρώσεις στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου λόγω του πυρηνικού προγράμματος.
Επομένως, η ιδέα του κλεισίματος της πλωτής οδού του Ορμούζ δεν είναι νέα, αλλά η σχετική απειλή του Ιράν ουδέποτε υλοποιήθηκε.
Τα Στενά του Ορμούζ έχουν πλάτος 55 έως 95 χιλιομέτρων και όπως εξηγεί ο Αλχάτζι πρόκειται για ένα αρκετά φαρδύ πέρασμα για να το κλείσουν οι Ιρανοί. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος τους βρίσκεται στο Ομάν, όχι στο Ιράν. Ομοίως, η Ουόλντ της Washington Ivy Advisors σημειώνει πως παρότι πολλά πλοία διέρχονται από τα ιρανικά ύδατα, εάν χρειαστεί, μπορούν να ακολουθήσουν εναλλακτικές διαδρομές μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ομάν.
«Οποιοσδήποτε αποκλεισμός των Στενών του Ορμούζ θα είναι η έσχατη λύση για το Ιράν και πιθανότατα θα εξαρτηθεί από μια στρατιωτική εμπλοκή μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν», πιστεύει ο Βίβεκ Νταρ, αναλυτής της Commonwealth Bank of Australia.
Η Χελίμα Κροφτ της RBC Capital Markets εκτιμά ότι ενώ θα μπορούσε να υπάρξει κάποια αναστάτωση, ένας πλήρης αποκλεισμός είναι απίθανος. «Καταλαβαίνουμε ότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για το Ιράν να κλείσει τα Στενά για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεδομένης της παρουσίας του Πέμπτου Στόλου των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν. Παρ’ όλα αυτά, το Ιράν θα μπορούσε να εξαπολύσει επιθέσεις σε δεξαμενόπλοια και να ναρκοθετήσει τα Στενά για να διαταράξει τη θαλάσσια κυκλοφορία», σημειώνει.
Στο πλαίσιο αυτό, η ανησυχία είναι έκδηλη στην αγορά πετρελαίου, με τις τιμές να αυξάνονται έως και 13% μετά την έναρξη των αεροπορικών επιδρομών του Ισραήλ εναντίον του Ιράν, νωρίς το πρωί της Παρασκευής.
