Η απώλεια επιστημόνων και επαγγελματιών που έφυγαν στο εξωτερικό αναζητώντας κάτι καλύτερο, το λεγόμενο brain drain, έχει καταγραφεί μία από τις μεγαλύτερες πληγές της οικονομικής κρίσης που αντιμετώπισε η χώρα. Ο επαναπατρισμός αυτού του σημαντικού για την ελληνική επιχειρηματικότητα και οικονομία ανθρώπινου κεφαλαίου, το brain gain, αποτελεί σήμερα ένα μεγάλο εθνικό στοίχημα.
Η επιστροφή καταξιωμένων στελεχών από το εξωτερικό εξελίσσεται αθόρυβα τα τελευταία χρόνια, με πρωταγωνιστές σε αυτή την εθνική προσπάθεια μεγάλους ελληνικούς επιχειρηματικούς και βιομηχανικούς ομίλους, που μπορούν να προσφέρουν ό,τι και οι κορυφαίες αγορές εργασίας του εξωτερικού. Δηλαδή σταθερότητα, ανάπτυξη, σύγχρονο επαγγελματικό περιβάλλον, ανταγωνιστικές απολαβές, παροχές, κίνητρα και προοπτικές εξέλιξης. Ολο και πιο συχνά νέοι επιστήμονες που κάποτε αποχαιρέτησαν τη χώρα με μια βαλίτσα γεμάτη όνειρα και πτυχία, σήμερα επιστρέφουν με εμπειρία, τεχνογνωσία και φιλοδοξίες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, από τους 660.000 Ελληνες που έφυγαν στο εξωτερικό στα χρόνια της κρίσης, έχουν ήδη επιστρέψει περισσότεροι από 400.000.
Η διπλή διαδρομή
Η «Κ» συνομίλησε με τέσσερα επαγγελματικά στελέχη που ακολούθησαν αυτή τη διπλή διαδρομή, από brain drain στο brain gain, που εργάζονται στις εταιρείες της Viohalco, μερικές ημέρες αφότου οι Cenergy Holdings και ElvalHalcor βραβεύτηκαν ως «πρωταθλητές προσλήψεων Ελλήνων από το εξωτερικό», στο πλαίσιο της ετήσιας εκδήλωσης του οργανισμού BrainReGain με τίτλο «Powering Greece Forward». Η προσέλκυση Ελλήνων στελεχών από το εξωτερικό αποτελεί στρατηγική επιλογή τόσο των δύο βιομηχανιών της Viohalco όσο και των άλλων εταιρειών της, την οποία υποστηρίζουν με εξειδικευμένα προγράμματα, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα στοχευμένες πρωτοβουλίες – και φαίνεται να αποδίδει. Τα τελευταία τρία χρόνια στις εταιρείες της Viohalco έχουν προσληφθεί πάνω από 70 Ελληνες επαγγελματίες με σταδιοδρομία σε 13 διαφορετικές χώρες – από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, έως τη Δομινικανή Δημοκρατία.
Συνομιλητές μας ήταν οι Γιώργος Παύλου, που εργάζεται ως Quality Assurance Senior Manager στη Halcor (τομέα διέλασης χαλκού και κραμάτων της ElvalHalcor), Θεόδωρος Τσιμογιάννης, Product Sales Manager στην Elval (τομέα έλασης αλουμινίου της ElvalHalcor), Αμαλία Χαλβατσιώτη, Associate Legal Counsel στη Hellenic Cables (κλάδο καλωδίων της Cenergy Holdings) και Θοδωρής Χατζής, Commercial Project Manager στη Σωληνουργεία Κορίνθου (κλάδο σωλήνων χάλυβα της Cenergy Holdings).
Για τον καθένα η διαδρομή ήταν διαφορετική. Το κοινό στοιχείο είναι ότι επέστρεψαν αφού είδαν ότι μπορούν να έχουν μια αντίστοιχη επαγγελματική πορεία με αυτή του εξωτερικού και τις γενικότερες αλλαγές στη χώρα που άφησαν φεύγοντας. «Ρεαλισμό» και «σωστή αξιολόγηση επαγγελματικών ευκαιριών» συνιστούν μέσω της «Κ» σε όσους σκέφτονται να πάρουν τον δρόμο της επιστροφής με την ενθάρρυνση «αξίζει να το προσπαθήσετε».
Ο Θεόδωρος Τσιμογιάννης, χημικός μηχανικός του ΕΜΠ με μεταπτυχιακές σπουδές στο αντικείμενο Energy Economics and Management (IFP School/ESSEC), εργάστηκε στο Παρίσι και το Βερολίνο στις Saudi Aramco και Total Energies.
Ο Γιώργος Παύλου, μηχανολόγος μηχανικός του ΕΜΠ με εξειδίκευση/Master στη Βιομηχανική Διοίκηση εργάστηκε για σχεδόν μια δεκαετία στη Γερμανία, σε κορυφαίες αυτοκινητοβιομηχανίες.
Η Αμαλία Χαλβατσιώτη σπούδασε Νομική στο Μόναχο, όπου παράλληλα με τις σπουδές εργαζόταν σε δικηγορικά γραφεία και επενδυτικές εταιρείες, με έμφαση στο εταιρικό δίκαιο και τις συγχωνεύσεις και εξαγορές.
Ο Θοδωρής Χατζής, κάτοχος Bachelor και Masters Πολιτικών Μηχανικών, και MBA από το London Business School εργάστηκε σε πολυεθνικές στον κλάδο των κατασκευών και υποδομών σε Ηνωμένο Βασίλειο και Μέση Ανατολή.
Η έξοδος από την κρίση
Οι απαντήσεις στην ερώτηση για τους λόγους για τους οποίους αποφάσισαν να φύγουν στο εξωτερικό είναι ενδεικτικές της κατάστασης που επικρατούσε τότε στη χώρα.
«Αποφάσισα να φύγω από την Ελλάδα την περίοδο της οικονομικής κρίσης, όταν το επαγγελματικό περιβάλλον για έναν νέο πτυχιούχο δεν ανταποκρινόταν στις σπουδές και τις φιλοδοξίες μου. Η απουσία διασύνδεσης πανεπιστημίου και αγοράς, μαζί με τη γενικότερη αίσθηση στασιμότητας, με ώθησαν να αναζητήσω ένα πιο οργανωμένο και αξιοκρατικό πλαίσιο», λέει ο Θεόδωρος Τσιμογιάννης. Για την κ. Χαλβατσιώτη, η επιλογή του εξωτερικού και συγκεκριμένα της Γερμανίας ήταν κάπως αυτονόητη μετά την αποφοίτησή της από τη Γερμανική Σχολή Αθηνών. Είχε ήδη έρθει σε επαφή με τη γερμανική κουλτούρα και έτσι όταν έφτασε η στιγμή να αποφασίσει για τις ακαδημαϊκές σπουδές της, όπως λέει, «ήταν τόσο η διαφορετική προσέγγιση στη διδασκαλία όσο και η δυνατότητα να ζήσω και να εργαστώ σε ένα διεθνές περιβάλλον από νεαρή ηλικία. Ενας ακόμη ενισχυτικός παράγοντας ήταν η εξασφάλιση υποτροφίας». «Ο κλάδος του αυτοκινήτου στην Ελλάδα υπέστη σοβαρές συνέπειες κατά την οικονομική κρίση, με περιορισμένες επαγγελματικές ευκαιρίες και απολαβές. Ετσι, αποφάσισα να συνεχίσω την καριέρα μου στη Γερμανία», λέει ο κ. Παύλου.
Επιστροφή με οικογένεια
Τα κίνητρα της επιστροφής διαφοροποιούνται για τον καθένα. «Η έλευση των δύο παιδιών μου, έκανε τη διαμονή στην πατρίδα πιο σημαντική», λέει ο κ. Παύλου και προσθέτει δύο ακόμη λόγους: «Η εξαιρετική επαγγελματική ευκαιρία που μου πρόσφερε η Halcor και η δυνατότητα να ενταχθώ σε ένα πιο ευνοϊκό φορολογικό πλαίσιο για επαναπατρισθέντες επαγγελματίες».
Για τον κ. Χατζή, «ήταν μια οικογενειακή απόφαση με γνώμονα τη σύζυγο, η οποία είχε ήδη μια επαγγελματική πρόταση στον χώρο της ναυτιλίας. Αυτό, σε συνδυασμό με τη γέννηση του πρώτου μας γιου, μας έβαλε στη σκέψη και τελικά την απόφαση να επιστρέψουμε στην Ελλάδα ύστερα από χρόνια», λέει. Την κ. Χαλβατσιώτη, από την άλλη, κέρδισαν οι νέες επαγγελματικές ευκαιρίες που προσφέρει η Ελλάδα σε εξειδικευμένους επαγγελματίες.
«Το τελευταίο διάστημα έβλεπα να δημιουργούνται ουσιαστικές επαγγελματικές ευκαιρίες που απαιτούν τεχνογνωσία και διεθνή εμπειρία, ιδιαίτερα στον τομέα που έχω εξειδικευτεί. Ενιωσα ότι η χρονική συγκυρία είναι ευνοϊκή και ότι θα μπορούσα να συνεχίσω να εξελίσσομαι επαγγελματικά πάνω σε αυτό που με ενδιαφέρει», λέει.
Ανέλιξη και προσφορά
Ο κ. Τσιμογιάννης θέλησε να συνδυάσει την προσωπική του ανέλιξη με την προσφορά στην πατρίδα: «Είχα το κίνητρο να αξιοποιήσω όσα έμαθα στο εξωτερικό, όχι μόνο για τη δική μου εξέλιξη, αλλά και για να προσφέρω κάτι ουσιαστικό στη χώρα μου. Ηθελα να είμαι μέρος της αλλαγής. Παράλληλα, όσο ζούσα εκτός συνειδητοποίησα ότι το εξωτερικό δεν είναι τόσο εξιδανικευμένο όσο πιστεύουμε. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα άλλαζε: έβλεπα περισσότερη όρεξη, κινητικότητα και αισιοδοξία. Επέλεξα λοιπόν να επιστρέψω σε ένα οικείο περιβάλλον που θα το βοηθήσω όσο μπορώ να εξελιχθεί και θα με βοηθήσει και εκείνο με τη σειρά του να κάνω μια νέα αρχή», τονίζει.
Στην ερώτηση για το πώς βρήκαν την επιστροφή τους κι αν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες τους η κατάσταση στην Ελλάδα, οι τέσσερις συνομιλητές μας συνέδεσαν απόλυτα τη θετική τους εμπειρία με τη νέα επαγγελματική τους στέγη, αναδεικνύοντας ειδικότερα τα μεγέθη των ομίλων όπου πλέον εργάζονται, τον εξαγωγικό τους προσανατολισμό και τη σύγχρονη εταιρική τους λειτουργία.
«Η Σωληνουργεία Κορίνθου είναι μέλος της Cenergy Holdings, μιας εταιρείας με αρκετά μεγάλο πελατολόγιο εντός και εκτός Ελλάδος, κάτι που έκανε τη μετάβαση αλλά και την προσαρμογή ευκολότερη» λέει ο κ. Χατζής.
Επαγγελματική κουλτούρα
«Στη Halcor βρήκα ένα περιβάλλον εργασίας που πληροί διεθνή πρότυπα, με ισχυρή επαγγελματική κουλτούρα που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από αντίστοιχες εταιρείες του εξωτερικού. Παρόλο που το μικρότερο μέγεθος της αγοράς περιορίζει κάποιες δυνατότητες σε σχέση με χώρες όπως η Γερμανία, οι ευέλικτες και δημιουργικές προσεγγίσεις της ελληνικής επιχειρηματικότητας το εξισορροπούν», λέει ο κ. Παύλου. Στη σταδιακή εξίσωση Ελλάδας και εξωτερικού συμφωνεί και η κ. Χαλβατσιώτη. «Η Hellenic Cables έχει δυναμική παρουσία στο εξωτερικό και συμμετέχει σε μεγάλα ενεργειακά έργα. Ετσι, έχω τη δυνατότητα να αξιοποιήσω τη μέχρι τώρα εμπειρία μου χωρίς να αισθάνομαι ότι κάνω ένα βήμα πίσω – αντίθετα, νιώθω ότι μπορώ να εξελιχθώ περαιτέρω. Ο επαναπατρισμός βέβαια συνοδεύεται και από αρκετές προκλήσεις. Παρ’ όλα αυτά, βλέπω πως η ελληνική αγορά δείχνει σημάδια εξέλιξης», τονίζει.
«H επιστροφή μου υπήρξε ομαλή, καθώς στην Elval συνάντησα ένα δυναμικό και οργανωμένο περιβάλλον που επενδύει σε νέους και φερέλπιδες εργαζομένους. Εχοντας εργαστεί στην Elval αλλά και σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες στο εξωτερικό, διαπιστώνω πως σε αυτό το υψηλό επίπεδο υπάρχουν περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές. Βέβαια υπάρχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, και αναφέρομαι στο πιο ανθρώπινο και κοινωνικό εργασιακό περιβάλλον», λέει ο κ. Τσιμογιάννης.
Υπάρχει προοπτική
Ρεαλισμό και καλή προετοιμασία συνιστούν τα στελέχη σε όσες και όσους Ελληνες του εξωτερικού σκέφτονται να επαναπατρισθούν. Να εξετάσουν προσεκτικά ποιες είναι οι προσωπικές και επαγγελματικές τους προτεραιότητες, ιδανικά να έχουν ήδη εξασφαλίσει μια θέση εργασίας πριν από την επιστροφή στη χώρα, αναφέρουν μεταξύ άλλων. «Η Ελλάδα έχει αλλάξει αρκετά ώστε να μπορεί κάποιος να βρει δημιουργικό χώρο και προοπτικές εξέλιξης. Αν έχει αποκτήσει εμπειρίες έξω και θέλει να τις μεταφέρει και να τις αξιοποιήσει στην Ελλάδα, αξίζει να το προσπαθήσει», είναι το μήνυμα που στέλνουν τα στελέχη της Viohalco.
