Ελαφρύνσεις στη φορολογία με αναπτυξιακό πρόσημο, με επίκεντρο τους εργαζομένους, προτάσσει ο νέος επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού Μιχάλης Αργυρού, ενόψει των εξαγγελιών για το 2026 στη ΔΕΘ. Εχοντας παρακολουθήσει στενά την οικονομική πολιτική από το 2019 από τη θέση του προέδρου του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, ο κ. Αργυρού υπογραμμίζει στη συνέντευξή του την ανάγκη συνετών επιλογών, ώστε να μην ξαναγυρίσουμε στα λάθη που μας έφεραν στα μνημόνια είτε με δημοσιονομικές υπερβάσεις είτε με υπερβολικές αυξήσεις μισθών. Περιγράφει το πλαίσιο για την αύξηση της προσφοράς κατοικίας, αποκαλύπτοντας ότι θα είναι ένας από τους τρεις πυλώνες (μαζί με την ενέργεια και την άμυνα) επενδύσεων του νεοσύστατου Εθνικού Επενδυτικού Ταμείου.
«Κάναμε το πρώτο μισό του δρόμου», λέει σχετικά με το αν αλλάξαμε παραγωγικό πρότυπο. Eκτιμά ακόμη ότι σε πέντε χρόνια μπορούμε να καλύψουμε το επενδυτικό κενό με την Ε.Ε.
– Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεψε μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα από την κυβέρνηση, συγκεκριμένα 3,8% του ΑΕΠ έναντι 3,4% της επικαιροποίησης του Μεσοπρόθεσμου, σχεδόν 1 δισ. υψηλότερο. Θα υπάρξουν πρόσθετες παροχές για φέτος, εφόσον επιβεβαιωθεί η Κομισιόν;
– Η διαφορά οφείλεται στο ότι η Κομισιόν προβλέπει μεγαλύτερη αύξηση στην κατανάλωση, άρα μεγαλύτερα έσοδα από ΦΠΑ και χαμηλότερη ανεργία, άρα επιπλέον έσοδα από τις ασφαλιστικές εισφορές. Επίσης, προβλέπει ελαφρώς υψηλότερο πληθωρισμό. Ολα αυτά δικαιολογούν τη διαφορά στην πρόβλεψη για το πρωτογενές πλεόνασμα. Πάντως, ακόμη κι αν επιβεβαιωθεί η Κομισιόν και έχουμε μεγαλύτερο πλεόνασμα, με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες δεν μπορούμε να το ξοδέψουμε. Δεν μπορείς να κάνεις πρόσθετες παροχές. Αυτή είναι η όλη φιλοσοφία του νέου δημοσιονομικού πλαισίου της Ε.Ε.: ότι στις περιόδους που έχεις καλύτερες επιδόσεις αποταμιεύεις τη διαφορά, ούτως ώστε να μη χρειαστεί να κόβεις δαπάνες ή να αυξάνεις φόρους, όταν ο οικονομικός κύκλος γυρίσει σε καθοδική πορεία. Και η φιλοσοφία αυτή είναι σωστή.
Για το 2026 έχουμε έναν δημοσιονομικό χώρο 1,4 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεχθεί ότι το 2025 είχαμε περισσότερα έσοδα επειδή πήραμε μέτρα μόνιμου χαρακτήρα, όπως ήταν π.χ. το 2024 η εισαγωγή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, μπορεί να αναγνωριστεί ένας πρόσθετος χώρος. Αλλά σε αυτό το στάδιο δεν μπορώ να πω κάτι τέτοιο.
– Σε κάθε περίπτωση, αυτό θα αφορά το 2026. Για το 2025 δεν έχουμε κάτι άλλο να περιμένουμε;
– Οχι, αυτό σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους έχει κλείσει, όταν ανακοινώσαμε μέτρα 1,1 δισ., τα οποία ήταν στη βάση της καλύτερης απόδοσης του 2024 (φορολόγηση ελευθέρων επαγγελματιών, μείωση της φοροδιαφυγής και ψηφιακή κάρτα εργασίας).
– Το 1,4 δισ. ευρώ του 2026 έχετε πει ότι θα το διαθέσετε κυρίως για φορολογικές ελαφρύνσεις για τη μεσαία τάξη. Αλλες ελαφρύνσεις συζητάτε, π.χ. ΕΝΦΙΑ;
– Η στήριξη της μεσαίας τάξης είναι η κατεύθυνση. Ο ΕΝΦΙΑ, όπως είπε πρόσφατα και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, δεν είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Εχουν γίνει ήδη σημαντικές ελαφρύνσεις 35% και δόθηκε και επιπλέον κίνητρο μέσω της ασφάλισης. Προτεραιότητα έχει η ελάφρυνση της φορολογίας με αναπτυξιακό πρόσημο, σε συνδυασμό με την κοινωνική διάσταση. Δηλαδή, η μείωση της φορολογίας των εργαζομένων, οι οποίοι την περίοδο της κρίσης σήκωσαν μεγάλο βάρος της προσαρμογής της οικονομίας. Επιπλέον, όταν μειώνεις τη φορολογία εισοδήματος δίνεις κίνητρο για εργασία κι αυτό έχει αναπτυξιακή διάσταση, ιδίως σε μια χώρα όπου η συμμετοχή στην αγορά εργασίας αυξάνεται μεν, αλλά είναι χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Επίσης, υπάρχει προτεραιότητα στις δημόσιες επενδύσεις, γιατί μείναμε πίσω την περασμένη δεκαετία. Υπάρχουν ανάγκες στο κοινωνικό κράτος, υγεία και εκπαίδευση, στις υποδομές, στα ψηφιακά, στην περιφερειακή ανάπτυξη.
– Βλέπετε θετικά και στήριξη του εισοδήματος μέσω της αύξησης των συλλογικών συμβάσεων; Υπολειπόμαστε έναντι του στόχου της Ε.Ε.
– Ναι, ο στόχος είναι 80% και εμείς είμαστε στην περιοχή του 30%. Εως το τέλος του έτους όλες οι χώρες της Ε.Ε. θα καταθέσουν σχέδιο για το πώς θα προσεγγίσουν τον στόχο, που πάντως δεν είναι δεσμευτικός. Η προσέγγιση εδώ πρέπει να είναι ισορροπημένη. Σαφέστατα μπορούν εργοδότες και εργαζόμενοι να κάνουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας, πρόσφατα συμφώνησαν στον τουρισμό για αυξήσεις το 2025 και 2026. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επανέλθουμε στο καθεστώς που υπήρχε πριν από την κρίση. Τότε είχαμε τη δεύτερη μεγαλύτερη ανεργία στην Ε.Ε. και δόθηκαν υπερβολικές αυξήσεις σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα, που αποτέλεσαν τη βάση για το μεγάλο εξωτερικό έλλειμμα, τη μία από τις δύο πηγές της μεγάλης κρίσης της περασμένης δεκαετίας.
– Διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας δείχνουν να επιμένουν. Μεταξύ άλλων έχουμε το υψηλότερο έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στην Ε.Ε. –ένα από τα δίδυμα ελλείμματα που μας οδήγησαν στα μνημόνια– και αρνητική αποταμίευση νοικοκυριών. Πού οφείλεται αυτό και μπορούμε να το αλλάξουμε;
– Σίγουρα ένα έλλειμμα ισοζυγίου, όπως το 6,4% του ΑΕΠ που είχαμε το 2024, μας απασχολεί. Από το 2020 συνέβησαν μια σειρά από εξελίξεις που οδήγησαν σε μεγάλη αλλά προσωρινή αύξηση του ελλείμματος. Το 2020 και το 2021 είχαμε τον κορωνοϊό, το 2022 την ενεργειακή κρίση. Ασφαλώς, τώρα δεν συμβαίνει ό,τι συνέβαινε τη δεκαετία του 2000, όταν η Ελλάδα έχανε ανταγωνιστικότητα και ταυτόχρονα αυξάνονταν υπερβολικά οι μισθοί, με αποτέλεσμα να υπάρχει αντίστοιχα υπερβολική ζήτηση στην οικονομία. Και σίγουρα παίζει ρόλο ότι η Ελλάδα καλύπτει το επενδυτικό κενό, οπότε εισάγει περισσότερα κεφαλαιουχικά αγαθά.
Είναι σημαντικό, επίσης, ότι σε μεγάλο βαθμό το έλλειμμα αυτό χρηματοδοτείται από τις άμεσες ξένες επενδύσεις, που είναι πλέον 2,5% του ΑΕΠ κατά μέσον όρο. Μεταξύ 2019-2024 η χώρα έχει εισπράξει από άμεσες ξένες επενδύσεις 31 δισ. ευρώ. Το 2002-2018 είχαμε συνολικά εισπράξει 30 δισ. ευρώ.
Τρεις πυλώνες για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης
– Πώς θα αντιμετωπίσετε το στεγαστικό πρόβλημα, με αύξηση της προσφοράς ή ενίσχυση των ενοικιαστών και αγοραστών, όπως έχετε κάνει μέχρι στιγμής;
– Η Ελλάδα έχει σαφέστατα πρόβλημα προσφοράς για τρεις λόγους. Κατέρρευσαν οι επενδύσεις στις κατοικίες την περίοδο της κρίσης, ένα μέρος μετετράπη σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, που φέρνει έσοδα στην οικονομία αλλά επηρεάζει και την προσφορά ακινήτων, και τέλος, δεν υπάρχει ακόμη επαρκής ιδιωτική χρηματοδότηση, για να μην πω ότι ακόμη και χωρίς αυτά, δεν υπάρχει επαρκές εργατικό δυναμικό για κατασκευή νέων κατοικιών και ανακαινίσεις. Θα πάρει χρόνο για να λυθεί το πρόβλημα της προσφοράς.
Στην κατεύθυνση αυτή, είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε εργαλεία που θα στηρίξουν ομάδες που είναι ευάλωτες στο θέμα της στέγασης (εξ ου και τα προγράμματα «Σπίτι μου» και η στήριξη των ενοικιαστών), και θα συμβάλουν στην ανακαίνιση των κατοικιών. Θα μπορούσαμε να σκεφθούμε και άλλα. Επίσης, υπάρχει και η κοινωνική αντιπαροχή, που έχει να κάνει με την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, όπου σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα δίνεις το κίνητρο να ανεγερθούν κατοικίες σε δημόσια γη, με την προϋπόθεση ότι ένα κομμάτι θα ενοικιαστεί με προνομιακούς όρους.
– Τι άλλο περιλαμβάνει η αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου, που έχετε θέσει ως προτεραιότητα;
– Υπάρχει ένα σχέδιο αξιοποίησης της περιουσίας της ΕΤΑΔ, σ’ αυτό το στάδιο καταγράφουμε την περιουσία της και στη συνέχεια θα δημιουργηθούν χαρτοφυλάκια ακινήτων τα οποία μια εταιρεία θα διαθέτει προς πώληση στους ιδιώτες. Επίσης, δημιουργούμε το νέο Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο, του οποίου η βασική αποστολή θα είναι η χρηματοδότηση, σε συνδυασμό με τον ιδιωτικό τομέα, έργων σε περιοχές που δεν παίρνουν χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα στον βαθμό που θα θέλαμε. Εκεί θα στοχεύσουμε π.χ. σε επενδύσεις στην κοινωνική κατοικία, στην άμυνα ή στα ενεργειακά για να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις στην πράσινη μετάβαση. Αυτοί είναι οι τρεις πυλώνες.
– Τι περιλαμβάνουν τα σχέδιά σας για αύξηση των Αμεσων Ξένων Επενδύσεων; Νέο θεσμικό πλαίσιο;
– Υπάρχει ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Ελλάδα, γιατί είμαστε ακόμη ανταγωνιστικοί σε κόστος, χαμηλό ρίσκο, πολιτική σταθερότητα, καθησυχαστικό γεωπολιτικό προσανατολισμό και εισρέουν επενδυτικοί πόροι από την Ε.Ε. Εχουμε σημαντικά βελτιωμένες επιδόσεις, σίγουρα θα μπορούσαμε να πάμε καλύτερα αν γίνουν κάποια πράγματα, όπως μας μεταφέρεται, π.χ. απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου, πιο ελαφριές διαδικασίες και μικρότεροι χρόνοι.
– Θα το κάνετε αυτό;
– Προφανώς. Επίσης, για τις Αμεσες Ξένες Επενδύσεις πρέπει να ενισχύσουμε τη θεσμική μας υποδομή για να βελτιωθούν η πληροφόρηση και η καθοδήγηση.
– Στη Microsoft πήρε 4 χρόνια για να ξεκινήσει.
– Εκεί υπήρχε ένα πρόβλημα με το χωροταξικό, μεταξύ άλλων, και είναι ένας τομέας που πρέπει επίσης να βελτιώσουμε, αλλά αντιλαμβάνομαι ότι υπήρξε και μια καθυστέρηση εκ μέρους της ίδιας της εταιρείας.
– Πότε θα καλύψουμε το επενδυτικό κενό με την Ε.Ε.;
– Από 11% του ΑΕΠ το 2019, είμαστε τώρα στο 15,3% έναντι 21,2% του ΑΕΠ του μέσου όρου της Ε.Ε., που κι αυτό είναι χαμηλό, αν ακούσουμε την έκθεση Ντράγκι! Θα έλεγα ότι πρέπει να το πετύχουμε μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Παρεμπιπτόντως, θα έλεγα ότι δεν μπορούμε σε ένα κράτος σαν την Ελλάδα να εφαρμόσουμε πρακτικές π.χ. κάποιων πρώην ανατολικών χωρών, που ξεκίνησαν, και σε σημαντικό βαθμό συνεχίζουν, χωρίς επαρκές δίχτυ ασφαλείας κοινωνικού κράτους. Το πάθαμε ήδη με τα μνημόνια.
Το επενδυτικό κενό, από 11% του ΑΕΠ το 2019 είναι τώρα στο 15,3%, έναντι 21,2% του μέσου όρου της Ε.Ε., που κι αυτό είναι χαμηλό, αν ακούσουμε την έκθεση Ντράγκι! Θα έλεγα ότι πρέπει να το καλύψουμε μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
– Πώς θα ενισχυθεί το εισόδημα των πολιτών, που αμείβονται πάνω από τον κατώτατο μισθό;
– Πρώτα να πω ότι αυτό συμβαίνει. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, μεταξύ 2019 και 2024, το φτωχότερο 20% είχε αύξηση διαθεσίμου εισοδήματος 28,4% σε ονομαστικούς όρους. Το δεύτερο 20% κατά 32,4%, το μεσαίο 28,5%, το τέταρτο, δηλαδή το δεύτερο πιο πλούσιο είχε αύξηση 26,8%. Την ίδια περίοδο, ο σωρευτικός πληθωρισμός ήταν 16%. Από εκεί και πέρα η ενίσχυση έχει να κάνει με τη μείωση της φορολόγησης, αλλά και με την αύξηση του ανταγωνισμού, για να πέφτουν οι τιμές – όπου παρεμπιπτόντως πετύχαμε σημαντικές επιδόσεις και βραβευτήκαμε από τον ΟΟΣΑ για τη βελτίωση του product market regulation index. Το τρίτο, και τελικά σημαντικότερο, είναι η αύξηση της παραγωγικότητας, χωρίς την οποία δεν αυξάνονται οι μισθοί. Γι’ αυτό, το πρώτο που χρειάζεσαι είναι να καλύψεις το επενδυτικό κενό και το δεύτερο να βελτιώσεις τις δεξιότητες. Στην παιδεία κάνουμε πρόοδο, αλλά έχουμε ακόμη κάποια προβλήματα.
Το σημαντικότερο για την ενίσχυση των εισοδημάτων είναι η αύξηση της παραγωγικότητας, χωρίς την οποία δεν μπορούν να αυξάνονται οι μισθοί. Γι’ αυτό, το πρώτο που χρειάζεσαι είναι να καλύψεις το επενδυτικό κενό και το δεύτερο να βελτιώσεις τις δεξιότητες. Στην παιδεία κάνουμε πρόοδο, αλλά έχουμε ακόμη κάποια προβλήματα.
– Αλλάξαμε παραγωγικό πρότυπο;
– Σίγουρα υπάρχει αλλαγή, χρειάζεται όμως επιτάχυνση. Εχουμε κάνει το πρώτο μισό του δρόμου, που είναι το πιο δύσκολο. Η μεγαλύτερη κληρονομιά αυτής της κυβέρνησης θα είναι να μην τεθούν κάποια δεδομένα σε αμφισβήτηση, π.χ. η δημοσιονομική σταθερότητα, για να μην ξαναπάρουμε τα ρίσκα που πήραμε πριν από την κρίση.
