Την ώρα που η ευρωπαϊκή βιομηχανία πλήττεται συνολικά από το αυξημένο –συγκριτικά με άλλες περιοχές του πλανήτη– κόστος παραγωγής και οι δασμοί επικρέμονται ως δαμόκλεια σπάθη πάνω από το κεφάλι της, η ελληνική βιομηχανία αισθάνεται ακόμη μεγαλύτερη την πίεση του ανταγωνισμού.
Με το ενεργειακό κόστος να παραμένει στην Ευρώπη δύο και τρεις φορές πάνω από την Κίνα και τις ΗΠΑ και να είναι εκ των βασικών ενόχων του ελλείμματος ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, σύμφωνα με την έκθεση Ντράγκι, το ένα μετά το άλλο τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. παίρνουν πρωτοβουλίες για τη στήριξη της βιομηχανίας τους, παρακάμπτοντας τους ευρωπαϊκούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες της χώρας που επιβαρύνονται με το υψηλότερο κόστος ενέργειας στην Ευρώπη και τα δυσανάλογα κόστη από τις παθογένειες της δημόσιας διοίκησης, η απουσία αντίστοιχης εθνικής πρωτοβουλίας απειλεί να διευρύνει το χάσμα ανταγωνιστικότητας που τις χωρίζει, όχι μόνο με τους ανταγωνιστές τους σε τρίτες χώρες αλλά και τους Ευρωπαίους, εξέλιξη εξαιρετικά ανησυχητική, τη στιγμή που η χώρα έχει ανάγκη από ένα ανθεκτικό παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης.
Ο χρόνος κυλάει αμείλικτα
«Βλέπουμε χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ιταλία να εφαρμόζουν παρεμβάσεις μέσω απευθείας κρατικών επιδοτήσεων, η Γερμανία να δρομολογεί αντίστοιχες λύσεις και η Γαλλία να επανακρατικοποιεί την EDF, η οποία ανακοίνωσε πρόσφατα το πρώτο μακροχρόνιο βιομηχανικό συμβόλαιο με το εργοστάσιο αλουμινίου της Δουνκέρκης. Η ελληνική κυβέρνηση τα γνωρίζει όλα αυτά και δεν έχω κανένα λόγο να αμφισβητώ τις καλές προθέσεις της ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όμως o χρόνος κυλάει αμείλικτα για την ελληνική ενεργοβόρο βιομηχανία», δηλώνει στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της Metlen και πρόεδρος της Eurometaux Ευάγγελος Μυτιληναίος. Η έλλειψη αποφασιστικότητας, η ακραία αδιαφορία αλλά και η στείρα απορριπτική στάση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχουν οδηγήσει τα κράτη-μέλη στην ανάγκη να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, ουσιαστικά αδιαφορώντας για τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, παρατηρεί ο κ. Μυτιληναίος σε σχέση με το ενεργειακό κόστος, που, όπως σημειώνει, «αποτελεί κυρίως από το δεύτερο μισό του 2021 μακράν το μεγαλύτερο πρόβλημα της εγχώριας και ευρωπαϊκής βιομηχανίας».
Ενδεικτική του δυσβάσταχτου ενεργειακού κόστους για τις εγχώριες ενεργοβόρες επιχειρήσεις που δοκιμάζονται στον διεθνή ανταγωνισμό είναι η δήλωση στην «Κ» του προέδρου της τσιμεντοβιομηχανίας Τιτάν και πρώην προέδρου του ΣΕΒ Δημήτρη Παπαλεξόπουλου.
«Από όλες τις χώρες στις οποίες ο Τιτάνας έχει παραγωγική δραστηριότητα, το υψηλότερο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας το πληρώνουμε στην Ελλάδα», λέει και επισημαίνει τόσο τις επιπτώσεις στις εξαγωγές όσο και στις επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση του ομίλου. «Ολο και περισσότερο το κόστος ενέργειας αποτελεί ανασχετικό παράγοντα στην ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών μας, αλλά και στις επενδύσεις μείωσης του ανθρακικού μας αποτυπώματος, οι οποίες απαιτούν επιπλέον ηλεκτρική ενέργεια, κατά το δυνατόν πράσινη», αναφέρει. Ο κ. Παπαλεξόπουλος τοποθετεί τα μέτρα που παίρνονται από τα κράτη-μέλη στο πλαίσιο της συζήτησης που, όπως σημειώνει, γίνεται τόσο σε επίπεδο Ε.Ε. όσο και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες «για την αναγκαιότητα διαμόρφωσης βιομηχανικής πολιτικής, με βάση τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα». Σε αυτό το πλαίσιο, τονίζει, «βλέπουμε πλέον συχνότερα την υιοθέτηση μέτρων μείωσης του ενεργειακού κόστους για τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις που είναι εκτεθειμένες στον διεθνή ανταγωνισμό».
Χαμηλή παραγωγικότητα
Την έμμεση σύνδεση της χαμηλής παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας με το υψηλό ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας αναδεικνύει με τις δηλώσεις του στην «Κ» ο εκτελεστικός διευθυντής της Βιοχάλκο και πρόεδρος της ΕλβαλΧαλκόρ Μιχάλης Στασινόπουλος.
Από όλες τις χώρες στις οποίες ο Τιτάνας έχει δραστηριότητα, το υψηλότερο κόστος ενέργειας το πληρώνουμε στην Ελλάδα, λέει ο πρόεδρός του Δ. Παπαλεξόπουλος.
«Στην ευρωπαϊκή κατάταξη για τη συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ η Ελλάδα είναι χαμηλά, τέταρτη από το τέλος, και σε αυτό οφείλεται η αντίστοιχη θέση της χώρας μας στην παραγωγικότητα της οικονομίας της.
Στο κόστος ενέργειας για τους βιομηχανικούς καταναλωτές η κατάταξη είναι αντιστρόφως ανάλογη, είμαστε από τις πιο ακριβές χώρες μεταξύ των 27. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το ενεργειακό κόστος συνολικά στην Ευρώπη είναι 2-3 φορές υψηλότερο απ’ ό,τι στις ΗΠΑ ή στην Κίνα (βλ. έκθεση Ντράγκι), αντιλαμβανόμαστε τις συνέπειες για την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και κυρίως των εξαγωγικών», τονίζει.
Το πραγματικό ερώτημα είναι «τι μέτρα θα πάρουμε εάν θέλουμε να έχουμε ένα βιώσιμο βιομηχανικό παραγωγικό οικοσύστημα», επισημαίνει ο κ. Στασινόπουλος, σχολιάζοντας τα μέτρα που έχουν πάρει το τελευταίο διάστημα πολλές ευρωπαϊκές χώρες για τη μείωση του ενεργειακού κόστους στους ενεργοβόρους καταναλωτές, αλλά και συνολικά στη βιομηχανία τους. Ο ίδιος αναγνωρίζει ότι η Ευρώπη, επιχειρώντας να ανακόψει το κύμα αποβιομηχάνισης, έχει παρουσιάσει κάποιες προτάσεις για τη μείωση του κόστους ενέργειας στη βιομηχανία, όπως η κινητροδότηση της ευελιξίας που την έχει ούτως ή άλλως ανάγκη το ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα ή η θέσπιση τριμερών συμβάσεων (παραγωγοί ενέργειας, βιομηχανικοί καταναλωτές, κράτος) για να μην περνούν στον καταναλωτή οι συνεχείς διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς.
«Η ανταγωνιστική ενέργεια είναι για την ενεργοβόρο βιομηχανία ό,τι είναι το οξυγόνο για τον άνθρωπο: ζήτημα επιβίωσης», τονίζει ο κ. Στασινόπουλος και βάζει στη συζήτηση και την παράμετρο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας. «Μια εύρυθμη ανταγωνιστική και ισορροπημένη αγορά ενέργειας που θα διασφαλίζει τη δίκαιη τιμολόγηση και θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προς την παραγωγική ανασυγκρότηση στη χώρα μας είναι η πρώτη προϋπόθεση για να περάσουμε σε ένα οικονομικό πρότυπο πιο παραγωγικό, πιο καινοτόμο και πιο ανθεκτικό», σημειώνει.
Ποια μέτρα έχουν λάβει Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία
Η γειτονική Βουλγαρία έχει θέσει σε εφαρμογή από την 1η Ιουλίου 2024 μηχανισμό που προβλέπει αποζημίωση των ενεργοβόρων βιομηχανιών όταν η μέση μηνιαία τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος υπερβαίνει το όριο των 90 ευρώ/MWh. O σκοπός της θέσπισης αυτού του μηχανισμού, ο οποίος θα πρέπει να σημειωθεί δεν έχει κοινοποιηθεί προς έγκριση στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν, σύμφωνα με τη βουλγαρική κυβέρνηση, συνιστά ουσιώδες εργαλείο ενεργειακής πολιτικής, καθώς είναι απαραίτητος για την προστασία της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας και της οικονομίας.
Η ανταγωνιστική ενέργεια είναι για την ενεργοβόρο βιομηχανία ό,τι το οξυγόνο για τον άνθρωπο: ζήτημα επιβίωσης, τονίζει ο πρόεδρος της ΕλβαλΧαλκόρ Μ. Στασινόπουλος.
Η Ιταλία εισήγε έναν καινοτόμο μηχανισμό κρατικής παρέμβασης στον ενεργειακό τομέα, με στόχο την παροχή προβλέψιμης και σταθερής τιμής ρεύματος στις ενεργοβόρες επιχειρήσεις και την επιτάχυνση της επενδυτικής δραστηριότητας στον τομέα των ΑΠΕ. Ο μηχανισμός βασίζεται στη χορήγηση «ενεργειακής προκαταβολής» για τριετή περίοδο, με σταθερή τιμή αγοράς τα 65 ευρώ/MWh, και στη μετέπειτα υποχρέωση επιστροφής της καταναλωθείσας ενέργειας μέσω της παραγωγής ισοδύναμης ηλεκτρικής ενέργειας φορτίου από νέες μονάδες ΑΠΕ. Οι δικαιούχοι, δηλαδή ενεργοβόρες επιχειρήσεις, προμηθεύονται την ενέργεια στην τιμή των 65 ευρώ/MWh με την υποχρέωση επιστροφής της σε ορίζοντα 20 ετών από έργα ΑΠΕ, στη βάση αμφίδρομων συμβάσεων διαφοράς με καθορισμένη τιμή τα 65 ευρώ/MWh. Ούτε αυτός ο μηχανισμός έχει κοινοποιηθεί προς έγκριση στην Ε.Ε.
Στη Γαλλία ο νέος διευθύνων σύμβουλος της EDF, Mπερνάρ Φοντανά, λίγες μόλις ημέρες μετά την υπόσχεση που έδωσε αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του ενώπιον των βουλευτών στα τέλη Απριλίου για ανταγωνιστικές τιμές με τις μεγάλες βιομηχανίες της χώρας, πέτυχε την πρώτη του συμφωνία. Στις 15 Μαΐου η 100% κρατική EDF και η Aluminium Dunkerque ανακοίνωσαν την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας, καθορίζοντας τις αρχές ενός δεκαετούς συμβολαίου προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Η Aluminium Dunkerque είναι το τελευταίο μεγάλο εργοστάσιο πρωτογενούς αλουμινίου που έχει εγκατασταθεί στη Γαλλία και παράγει 300.000 τόνους αλουμινίου ετησίως, απορροφώντας σχεδόν το 1% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας της Γαλλίας. Η συμφωνία με την Aluminium, που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση εδώ και 1,5 χρόνο, αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τα τέλη Ιουλίου. Η σύμβαση αυτή θα καλύψει έως και το 70% των ετήσιων αναγκών της Aluminium Dunkerque σε ηλεκτρική ενέργεια.
«Υποστηρίζοντας την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών, η EDF επαναβεβαιώνει τη δέσμευσή της υπέρ της βιομηχανικής και ενεργειακής κυριαρχίας της Γαλλίας», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας κ. Φοντανά, κάνοντας σαφές ότι για τη Γαλλία η στήριξη της ενεργοβόρου βιομηχανίας αποτελεί κρατική υπόθεση.
Το Βερολίνο σχεδιάζει να δαπανήσει 10 δισ. ευρώ από τα κρατικά ταμεία έως το 2030 προκειμένου να επιδοτήσει απευθείας την τιμή της κιλοβατώρας για τη βιομηχανία του.
Ο Μπερνάρ Φοντανά, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Les Echos ανακοίνωσε επίσης μια σειρά αλλαγών για τις επιχειρήσεις έντασης ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 8% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στη Γαλλία, όπως για παράδειγμα τη δυνατότητα «χρονικής κατανομής» της πληρωμής της προκαταβολής τους, η οποία μπορεί να ανέλθει σε αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. H Γερμανία, ύστερα από σειρά μέτρων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους στη βιομηχανία που έλαβε από το 2023 (μείωση φορολογίας, παράταση επιδοτήσεων κ.λπ.), ετοιμάζεται να δαπανήσει 10 δισ. ευρώ από τα κρατικά ταμεία έως το 2030 προκειμένου να επιδοτήσει απευθείας την τιμή της κιλοβατώρας για τη βιομηχανία της, με αιχμή τη βιομηχανία αλουμινίου, την υαλουργία και τη χημική βιομηχανία. Παράλληλα, προσανατολίζεται στο να θέσει και οριζόντιο πλαφόν για να μειωθεί το κόστος για τη βιομηχανία στα πέντε λεπτά/κιλοβατώρα. Πρόκειται για το σημαντικότερο μέτρο στο κυβερνητικό πρόγραμμα της νέας κυβέρνησης, το οποίο έχουν συμφωνήσει Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, με τον καγκελάριο Mερτς να φέρεται αποφασισμένος να το υλοποιήσει για να δώσει «φιλί ζωής» στη γερμανική βιομηχανία, παρότι παραβιάζει κατάφωρα τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς περί κρατικών ενισχύσεων.
