Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι δυτικές οικονομίες για να αυξήσουν την παραγωγή τους σε σπάνιες γαίες και να διασφαλίσουν πρόσβαση στα κοιτάσματα των στρατηγικής σημασίας μετάλλων, αυτά παραμένουν σε μεγάλο βαθμό συγκεντρωμένα στα χέρια ενός παγκόσμιου ολιγοπωλίου, με την Κίνα να κυριαρχεί σε σπάνιες γαίες, λίθιο, κοβάλτιο και γραφίτη και την Ινδονησία στο νικέλιο. Δεδομένου, δε, ότι ιδιαιτέρως όσον αφορά τη βιομηχανική επεξεργασία των κρίσιμων αυτών μετάλλων η κυριαρχία της Κίνας είναι συντριπτική, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) προειδοποιεί για τον κίνδυνο «επώδυνων» ελλείψεων εξαιτίας των αυξανόμενων περιορισμών στις εξαγωγές τους.
Η ενεργειακή μετάβαση
Οπως τονίζει η ΙΕΑ, η χρήση των στρατηγικής σημασίας μετάλλων έχει εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της ενεργειακής μετάβασης, της παραγωγής ηλεκτροκίνητων οχημάτων, της αποθήκευσης μπαταριών, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των δικτύων μεταφοράς ενέργειας. Σε σχετική ανακοίνωσή του, ο επικεφαλής της ΙΕΑ Φατίχ Μπιρόλ προειδοποιεί πως «ακόμη και σε μια αγορά με άφθονους πόρους, οι εφοδιαστικές αλυσίδες των κρίσιμων μετάλλων είναι δυνητικά ιδιαιτέρως ευάλωτες σε περίπτωση διακοπής της προσφοράς, είτε αυτή οφείλεται σε ακραία καιρικά φαινόμενα είτε σε κάποια τεχνική δυσλειτουργία ή στον εμπορικό πόλεμο».
Τονίζει μάλιστα πως αν διακοπεί η προσφορά των κρίσιμων μετάλλων οι επιπτώσεις θα είναι μεγάλες, καθώς θα αυξηθούν οι τιμές για τους καταναλωτές και θα υπονομευθεί η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας.
Στο μεταξύ, και παρά τις προσπάθειες της Δύσης να αυξήσει την παραγωγή της, το ποσοστό της παγκόσμιας προσφοράς κρίσιμων μετάλλων που ελέγχουν οι τρεις κυρίαρχες χώρες του κλάδου αναμένεται να μειωθεί ελάχιστα και μέχρι το 2035 εκτιμάται πως θα έχει περιοριστεί στο 82%. Οπως τονίζει η ΙΕΑ, θα έχει δηλαδή απλώς επανέλθει στα επίπεδα στα οποία βρισκόταν το 2020.
Οι αυξανόμενοι περιορισμοί στις εξαγωγές τους θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στις οικονομίες, προειδοποιεί η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας.
Εν ολίγοις οι προσπάθειες για απεξάρτηση από την Κίνα και αυτάρκεια των δυτικών οικονομιών στα μέταλλα που είναι αναγκαία για τις σύγχρονες τεχνολογίες δεν έχουν επιφέρει παρά ισχνά αποτελέσματα. Και όπως τονίζει η ΙΕΑ, ανάλογες είναι οι τάσεις και στον κλάδο των εξορύξεων, με ελάχιστη πρόοδο να έχει σημειωθεί όσον αφορά την αύξηση της εκτός Κίνας παραγωγής χαλκού, νικελίου και κοβαλτίου. Αναμένεται, πάντως, κάποια βελτίωση στην παραγωγή λιθίου, γραφίτη και σπάνιων γαιών.
Οσον αφορά ειδικότερα το λίθιο, που είναι απολύτως αναγκαίο για την ενεργειακή μετάβαση, εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης αναμένεται πως θα υπάρξει έλλειμμα στην παγκόσμια αγορά σε περίπου πέντε χρόνια. Είναι, πάντως, καλύτερες οι προοπτικές για την ανάπτυξη νέων επενδύσεων σε λίθιο παρά σε χαλκό. Η παγκόσμια αγορά χαλκού αναμένεται να παρουσιάσει έλλειμμα 30% μέχρι το 2035.
Σημειωτέον ότι με προεδρικό διάταγμα που εξέδωσε τον περασμένο μήνα ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για έρευνες στα βάθη των ωκεανών με σκοπό την εξόρυξη των κρίσιμων μετάλλων.
Ηδη η καναδική εταιρεία The Metals Company (TMC) έχει εξορύξει μείγματα μεταλλευμάτων κάπου 4.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του Ειρηνικού Ωκεανού και φιλοδοξεί να εξορύξει νικέλιο, κοβάλτιο, χαλκό και μαγγάνιο. Εχει προκαλέσει αντιδράσεις από οργανώσεις για το περιβάλλον αλλά και από διάφορες χώρες, καθώς οι εξορύξεις σε διεθνή ύδατα απαγορεύονται από το δίκαιο των θαλασσών. Τάσσονται, ωστόσο, υπέρ τους πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων Γαλλία, Βέλγιο, Βρετανία, Ινδία και Ρωσία.
