Ιστορίες γραφειοκρατικής τρέλας, αντιδράσεων και δικαστικών προσφυγών συνοδεύουν την πορεία υλοποίησης κρίσιμων και πολυδάπανων έργων για την ασφαλή ηλεκτροδότηση της χώρας. Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της διασύνδεσης της Πελοποννήσου με την Αττική, με γραμμή υψηλής τάσης 400 KV, που σχεδιάστηκε από το 2006, λόγω αντιδράσεων άρχισε να κατασκευάζεται το 2018 και λίγο πριν από την ολοκλήρωσή της το 2020 «πάγωσε» για δύο χρόνια και χρειάστηκε να επανασχεδιαστεί για να προχωρήσει και να τεθεί σε λειτουργία το 2023. Το έργο είχε ολοκληρωθεί σε ποσοστό 98%, όταν πέντε καλόγριες της Μονής Καλαβρύτων προσέφυγαν δικαστικά για την «οπτική όχληση» και τη «διατάραξη της προσευχής» και δικαιώθηκαν. Το έργο «ξεκόλλησε» με πρωτοβουλία του τότε υπουργού Ενέργειας Κώστα Σκρέκα και την αλλαγή όδευσης από τον ΑΔΜΗΕ. Η καθυστέρηση αυτού του έργου, πέραν του ότι καθιστούσε ευάλωτο το σύστημα της Πελοποννήσου σε διακοπές ρεύματος, είχε καταδικάσει για πολλά χρόνια τη μονάδα φυσικού αερίου της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη, ισχύος 811 MW, να δουλεύει στο ήμισυ της δυναμικότητάς της. Δεν υπήρχε επαρκής χώρος στο ηλεκτρικό σύστημα για να μπορεί να διοχετεύσει την ποσότητα ενέργειας για την οποία σχεδιάστηκε με αρχικό προϋπολογισμό 500 εκατ.
Η ματαίωση του Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) Αργυρούπολης, λόγω δικαστικών προσφυγών, έχει αφήσει ανοχύρωτη ηλεκτρικά την Αττική. Πολύ πρόσφατα και με αφορμή το μπλακ άουτ της Ισπανίας, ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης επεσήμανε τους σοβαρούς κινδύνους που εγείρει για την Αττική η ματαίωση του έργου.
Στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, όπως είπε, θα έπρεπε να λειτουργούν πέντε ΚΥΤ, ούτως ώστε το ηλεκτρικό σύστημα να είναι απολύτως ασφαλές. «Εχουμε τέσσερα ΚΥΤ γιατί ποτέ δεν υλοποιήσαμε το πέμπτο. Το έργο έχει ματαιωθεί. Πρέπει να ξαναξεκινήσει η συζήτηση με την τοπική κοινωνία και την πολιτεία, προκειμένου να έχουμε και το 5ο Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης που χρειάζεται η Αττική, διότι με το Ελληνικό και το cold ironing (σ.σ. εξηλεκτρισμού των λιμανιών) η ζήτηση θα ανέβει». Ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ αναφέρθηκε σε τρεις ακόμη κρίσιμες διασυνδέσεις, που όπως είπε «θα πρέπει να προχωρήσουν, καθώς η καθυστέρησή τους θα αυξήσει τις πιθανότητες τοπικών διακοπών ή, ανάλογα με τις συνθήκες, και ολικού μπλακ άουτ».
Στα έργα αυτά περιλαμβάνεται η διασύνδεση Κορίνθου – Αττικής, όπου ήδη έχουν ξεκινήσει αντιδράσεις που αφορούν την όδευση της γραμμής και κάποια οικόπεδα. «Αν δεν έχουμε τη διασύνδεση με την Κόρινθο, η Πελοπόννησος δεν θα παραμείνει ενεργειακά ασφαλής», σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ. Αντίστοιχης κρισιμότητας είναι και τα έργα διασύνδεσης Λάρυμνας – Αλιβερίου και Χανίων – Δαμάστας. Το τελευταίο αυτό έργο κρίθηκε απαραίτητο για την αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου της Κρήτης, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στην ενέργεια που θα πρέπει να υποδεχθεί μέσω του καλωδίου το οποίο θα συνδέει την Κρήτη με την Αττική. Προβλέπει την κατασκευή 269 πυλώνων, ύψους 35 μέτρων στον ορεινό όγκο από τα Χανιά μέχρι το Ανατολικό Ρέθυμνο. Η γραμμή αρχικά είναι υπόγεια σε μήκος 4,5 χλμ. και συνεχίζει εναέρια για μήκος 96,8 χλμ., όπου θα τοποθετηθούν οι 269 πυλώνες για τους οποίους έχει ξεσηκωθεί ολόκληρη η περιοχή, απαιτώντας από τον ΑΔΜΗΕ την πλήρη υπογειοποίηση του έργου.
Η ενέργεια που θα διοχετεύσει στο νησί το νέο καλώδιο, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, είναι αδύνατο να υποστηριχθεί με το υφιστάμενο δίκτυο. Η νέα αυτή γραμμή, που μόλις πρόσφατα διασφάλισε ΑΕΠΟ, είναι απαραίτητη ώστε να λειτουργήσουν με τον βέλτιστο τρόπο οι διασυνδέσεις της Κρήτης, μέσω Αττικής και Πελοποννήσου. Δεν πρόκειται ωστόσο να ολοκληρωθεί πριν από το 2027, σύμφωνα με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ. Η καθυστέρηση αυτή αναμένεται να επηρεάσει τη διασύνδεση Κρήτης – Αττικής, η οποία τίθεται σε δοκιμαστική λειτουργία στα τέλη Μαΐου και σε εμπορική έως το τέλος του έτους, σύμφωνα με τον τελευταίο προγραμματισμό του ΑΔΜΗΕ.
«Φρένο» από Αίγινα στο καλώδιο Κρήτης
Το εμβληματικό και καινοτόμο από άποψη τεχνολογίας έργο της υποβρύχιας ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική, συνολικού προϋπολογισμού 1,134 δισ. ευρώ, εγκρίθηκε από τη ΡΑΑΕΥ το 2018 με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης από τον ΑΔΜΗΕ το 2021. Το έργο σχεδιάστηκε για την ενεργειακή θωράκιση του νησιού, η ζήτηση του οποίου αυξάνεται κατακόρυφα τους θερινούς μήνες λόγω τουρισμού απειλώντας την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος. Η μεσολάβηση της υγειονομικής κρίσης το 2020 και οι καθυστερήσεις που προκάλεσε στην αδειοδοτική διαδικασία και στις προμήθειες υλικών, μεταφέρουν την ολοκλήρωση του έργου τέσσερα χρόνια αργότερα.
Αυτό που δεν έχει γίνει γνωστό μέχρι σήμερα είναι ότι η διασύνδεση δεν θα λειτουργήσει στην πλήρη δυναμικότητά της μέχρι να ολοκληρωθούν τα έργα αναβάθμισης στο δίκτυο του νησιού. Το σύστημα της Κρήτης είναι ήδη διασυνδεδεμένο με το ηπειρωτικό σύστημα μέσω της Πελοποννήσου. Το όριο ασφαλείας που έχει τεθεί με τη λειτουργία και των δύο διασυνδέσεων είναι τα 800 MW. H καθυστέρηση ωστόσο των έργων αναβάθμισης στο δίκτυο της Κρήτης δεν επιτρέπει τη μεταφορά αυτής της ποσότητας ενέργειας για την οποία έχουν σχεδιαστεί οι δύο διασυνδέσεις, με αποτέλεσμα την υπολειτουργία τους. Ο ΑΔΜΗΕ σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ενημέρωσε με επιστολή του τη ΡΑΑΕΥ ότι το ασφαλές όριο για τις αντοχές του ηλεκτρικού συστήματος της Κρήτης, μέχρι την πλήρη ανάπτυξη των έργων αναβάθμισης δικτύου, είναι τα 720 MW.
Στο μεταξύ, το έργο φέρεται να αντιμετωπίζει και νέα απρόοπτα εμπόδια που μπορεί να προκαλέσουν επιπλέον καθυστερήσεις. Αίφνης και σύμφωνα με τα όσα έχουν διαρρεύσει από πλευράς του ΑΔΜΗΕ, η δημοτική αρχή της Αίγινας αρνείται να δώσει την άδεια για την ανάπτυξη χερσαίου καλωδίου και δύο κολονών για να μπορέσει να συνδεθεί με τον εξοπλισμό της διασύνδεσης που βρίσκεται στο νησάκι Σταχτοροή έξω από την Αίγινα, παρότι το έργο έλαβε όλες τις αδειοδοτήσεις. Η δημοτική αρχή φέρεται να ζήτησε από τον ΑΔΜΗΕ και τον ΔΕΔΔΗΕ για λόγους αισθητικής το καλώδιο να μη γίνει χερσαίο, αλλά να υπογειοποιηθεί. Παρά τις δεσμεύσεις και διαβεβαιώσεις των δύο διαχειριστών ότι το έργο δεν θα προκαλέσει κανένα πρόβλημα και την αποδοχή τους από τη δημοτική αρχή, μέχρι και σήμερα δεν έχει εκδώσει την απαιτούμενη άδεια.
Οι τεράστιες καθυστερήσεις στα έργα ανάπτυξης και ενίσχυσης του συστήματος αποτελούν μείζον πρόβλημα για τη διασφάλιση της ομαλής ηλεκτροδότησης της χώρας, καθώς καλείται να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες απορρόφησης της παραγωγής των ΑΠΕ αλλά και στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Το υφιστάμενο δίκτυο κατασκευάστηκε σε εποχές που επικρατούσαν άλλες συνθήκες και σε ό,τι αφορά το κλίμα αλλά και σε ό,τι αφορά το μοντέλο παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας.
Η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ είχε δρομολογήσει σχέδιο για τη θεσμοθέτηση fast track διαδικασιών για επενδύσεις στο δίκτυο ηλεκτρισμού, κάνοντας αποδεκτή σχετική εισήγηση του ΑΔΜΗΕ. Η ρύθμιση, η οποία μεταξύ άλλων προβλέπει αναγκαστικές απαλλοτριώσεις και σειρά διευκολύνσεων για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, δεν έχει προχωρήσει μέχρι σήμερα.
