Θα ξανακάνει κανείς τόσο μεγάλες δωρεές; Οταν ο Μπιλ και η Μελίντα Φρεντς Γκέιτς ίδρυσαν το ομώνυμο ίδρυμα το 2000, θα μπορούσε να πει κανείς ότι σηματοδότησε την κορύφωση μιας εποχής αισιοδοξίας μεταξύ της παγκόσμιας ελίτ. Αυτόν τον μήνα, όταν ο Γκέιτς γιόρτασε την 25η επέτειο του ιδρύματος, ανακοινώνοντας ότι οδεύει προς το κλείσιμο, δεσμεύθηκε ότι θα συνεισφέρει ακόμη πιο επιθετικά, διανέμοντας το 99% του αστρονομικού πλούτου του σε μόλις δύο δεκαετίες. Αλλά η ανακοίνωση έμοιαζε παρ’ όλα αυτά με αλλαγή σελίδας. Αυτή η εποχή της φιλανθρωπίας ορίστηκε από νέα επίπεδα ακραίου πλούτου, τεχνοκρατική εμπιστοσύνη στην ανθρώπινη ικανότητα να μεταμορφώσει τον κόσμο και ένα κάπως θαυματουργό –και συχνά υποτιμημένο– κύμα βελτιώσεων στις ζωές των λιγότερο εύπορων.
Η περίοδος αυτή έφερε επίσης τεράστιες βελτιώσεις στην ακραία φτώχεια παγκοσμίως, καθώς και στα ποσοστά μητρικής θνησιμότητας. Ακόμη όμως και όταν η ακραία φτώχεια μειώθηκε κατά 75% στις λεγόμενες θαυματουργές δεκαετίες του 1990 και του 2000, το χάσμα μεταξύ των φτωχότερων και των πλουσιότερων δεν μειώθηκε. Διογκώθηκε, με τα κέρδη εισοδήματος να πλημμυρίζουν το κορυφαίο 10% του πλανήτη εκατοντάδες φορές περισσότερο από εκείνα που πηγαίνουν στο κατώτερο 10%. Οπως επισημαίνουν οι σκεπτικιστές της ξένης βοήθειας, το μέσο εισόδημα στην υποσαχάρια Αφρική έχει αυξηθεί ελάχιστα από το 1970, ενώ για να βγουν όλοι οι άνθρωποι του κόσμου από τη φτώχεια, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά πως θα χρειαστεί τουλάχιστον ένας αιώνας. Σήμερα, είναι λιγότερο σαφές πόσο ενδιαφέρονται οι πλουσιότεροι του κόσμου να κάνουν φιλανθρωπίες. Μέσα σε λίγους μόνο μήνες, η επίθεση της κυβέρνησης Τραμπ στην εξωτερική βοήθεια των ΗΠΑ έχει ήδη κατηγορηθεί, από ορισμένους, για τους άσκοπους θανάτους 200.000 ανθρώπων στο εξωτερικό.
Οι ΗΠΑ ήταν υπεύθυνες για το 1/3 όλης της χρηματοδότησης για την παγκόσμια υγεία. Επί δεκαετίες, τα χρήματα έρρεαν από τους πλούσιους στους φτωχούς, εν μέρει για να καλύψουν θεμελιώδεις ανάγκες που δεν μπορούσαν να καλυφθούν τοπικά, και η εκρηκτική κρίση χρέους στον κόσμο έχει κάνει το πρόβλημα ακόμη πιο οξύ: Το 40% του πλανήτη ζει σε μέρη που ξοδεύουν περισσότερα χρήματα πληρώνοντας τόκους για τα χρέη τους παρά για την υγεία ή την εκπαίδευση. Ο αριθμός των αφρικανικών χωρών όπου τα χρέη έχουν ξεπεράσει το 60% του ΑΕΠ έχει διπλασιαστεί σε μια δεκαετία. Και το κόστος δανεισμού νοτίως της Μεσογείου είναι περίπου 10 φορές υψηλότερο από ό,τι βορείως των Αλπεων. Η βία και ο πόλεμος έχουν αυξηθεί παγκοσμίως και, ως εκ τούτου, υπάρχουν τώρα σχεδόν 200 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι που ζουν σε επισιτιστική ανασφάλεια από ό,τι προ πανδημίας.
