Η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ όσες δυσκολίες κι αν προκαλεί στις άλλες χώρες, συμμάχους και ανταγωνιστές των ΗΠΑ, ταυτοχρόνως τείνει να δημιουργεί και ευκαιρίες.
Από τις πλέον απρόβλεπτες επιλογές του, η δραστική μείωση των κονδυλίων για την έρευνα και γενικότερα για τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα έχει οδηγήσει πολλούς ερευνητές να αναζητούν εναλλακτικές και να διερευνούν τις δυνατότητές τους να μεταναστεύσουν.
Πολλοί εξ αυτών είναι Αμερικανοί αλλά και πολλοί προέρχονται από άλλες χώρες, τους έχουν προσελκύσει όμως στις ΗΠΑ οι παραδοσιακά γενναίες δαπάνες της υπερδύναμης για την επιστημονική έρευνα και την ανάπτυξη. Στη διάρκεια του περασμένου έτους οι δαπάνες αυτές άγγιξαν το 1 τρισ. δολ., αντίστοιχες πλέον με το 3,5% του ΑΕΠ των ΗΠΑ, και το 40% εξ αυτών βρίσκεται πίσω από τα τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα της αμερικανικής ερευνητικής κοινότητας.
Οι γενναίες αυτές δαπάνες είναι εδώ και πολλά χρόνια ο λόγος που όχι μόνον οι αναπτυσσόμενες οικονομίες αλλά και πολλές άλλες προηγμένες χώρες βλέπουν τα καλύτερα μυαλά να τις εγκαταλείπουν. Τώρα, όμως, η πολιτική Τραμπ έχει δώσει μια μεγάλη ευκαιρία σε πολλές από αυτές τις χώρες να αντιστρέψουν την κατάσταση και να πάρουν πίσω όσους μπορούν για να συνδράμουν καθοριστικά στη δική τους επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο.
Ετσι, οι προηγμένες χώρες προσπαθούν να προσελκύσουν τους δυσαρεστημένους ερευνητές της Αμερικής, ανακοινώνοντας τα κονδύλια που θα διαθέσουν για να χρηματοδοτήσουν την έρευνά τους. Και βέβαια ανάμεσα στις πιο δελεαστικές προσφορές είναι εκείνες των ευρωπαϊκών χωρών που, αν και ωχριούν μπροστά στα έως τώρα κονδύλια των ΗΠΑ, μπορούν όντως να τους δελεάσουν.
Τρεις στους τέσσερις φοιτητές που κάνουν το διδακτορικό τους ή τη μεταδιδακτορική διατριβή τους στις ΗΠΑ σχεδιάζουν να φύγουν.
Οχι μόνον τα κονδύλια αλλά και οι μισθοί στην Ευρώπη είναι πολύ χαμηλότεροι από τους μισθούς στις ΗΠΑ. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, ένας ερευνητής που δεν έχει πολλά χρόνια εμπειρίας και είναι περίπου 35 ετών μπορεί να έχει μεικτές αποδοχές περίπου 3.600 ευρώ τον μήνα, σύμφωνα με το γαλλικό υπουργείο Παιδείας και Ερευνας.
Ενας μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Στάνφορντ αντίστοιχων προσόντων και ηλικίας εισπράττει συνήθως το αντίστοιχο των περίπου 6.000 ευρώ. Και όμως, υπάρχει ενδιαφέρον από την πλευρά των ερευνητών. Δημοσκόπηση μεταξύ 1.600 ερευνητών που διεξήγαγε το επιστημονικό περιοδικό Nature, φέρει σχεδόν την πλειονότητα των φοιτητών που κάνουν το διδακτορικό τους ή τη μεταδιδακτορική διατριβή τους στις ΗΠΑ, συγκεκριμένα τρεις στους τέσσερις, να σχεδιάζουν να φύγουν από τις ΗΠΑ.
Ο λόγος είναι βέβαια οι πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ. Και πολλοί από αυτούς ενδιαφέρονται για την Ευρώπη. Γιατί μπορεί στην Ευρώπη να είναι μικρότεροι οι μισθοί, αλλά αποτελεί δέλεαρ το γενναιόδωρο κοινωνικό κράτος που αναπληρώνει σε μεγάλο βαθμό τη διαφορά στις αποδοχές. Αυτό επισημαίνει ο Πατρίκ Λεμέρ, πρόεδρος του διεθνούς συμβουλίου που αντιπροσωπεύει περίπου 50.000 ακαδημαϊκούς στη Γαλλία.
«Είναι πολύ λιγότερα τα χρήματα στην Ευρώπη», τονίζει ο ίδιος, αλλά διευκρινίζει πως «στην Ευρώπη, όμως, έχει κανείς κοινωνική ασφάλιση και δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, όπως επίσης δωρεάν σχολείο και πανεπιστήμιο». Ετσι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να προσφέρουν όσο περισσότερα μπορούν. Πρώτα απ’ όλα η Ε.Ε. ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει επιπλέον 500 εκατ. ευρώ μέσα στην επόμενη διετία ώστε να καταστήσει την Ευρώπη «μαγνήτη για τους ερευνητές». Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Μακρόν ανακοίνωσε πως η κυβέρνησή του θα δαπανήσει 113 εκατ. δολ. για τη χρηματοδότηση προγράμματος που θα προσελκύσει Αμερικανούς ερευνητές.
Στη Γαλλία, οι προσπάθειες δεν περιορίζονται σε κεντρικό κρατικό επίπεδο. Το Πανεπιστήμιο Αιξ Μασσαλίας ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει 16,8 εκατ. δολ. για να χρηματοδοτήσει 15 ξένους ερευνητές και έχει ήδη δεχθεί περισσότερες από 50 αιτήσεις ενδιαφερομένων σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Science.
Παράλληλα, το Πανεπιστήμιο Paris-Saclay θέσπισε πέντε νέες θέσεις που προορίζονται για Αμερικανούς ερευνητές. Στην Ισπανία η υπουργός Επιστημών, Καινοτομίας και Πανεπιστημίων, Ντιάνα Μοράν, ανακοίνωσε πως η κυβέρνηση δεσμεύει πρόσθετα κεφάλαια ύψους 45 εκατ. ευρώ για να προσελκύσει επιστήμονες «που έχουν περιέλθει σε δυσμένεια ή έχουν υποτιμηθεί από την κυβέρνηση Τραμπ».
Το εν λόγω πρόγραμμα προσφέρει στους Αμερικανούς ερευνητές πρόσθετες εγγυήσεις ύψους 200.000 δολ. Και περιοχή της Καταλωνίας ανακοίνωσε δικό της πρόγραμμα ύψους 34 εκατ. δολ. για την προσέλκυση Αμερικανών ερευνητών «που βλέπουν να περιορίζεται η ακαδημαϊκή τους ελευθερία». Στο πρόγραμμα θα συνδράμουν 12 πανεπιστήμια που έχουν δεσμευτεί πως μέσα στην επόμενη τριετία θα χρηματοδοτήσουν 78 επιστήμονες υψηλού επιπέδου προερχόμενους από τις ΗΠΑ.
Αντίστοιχα προγράμματα ανακοινώνουν διαρκώς όλες οι ευρωπαϊκές χώρες εντός και εκτός Ε.Ε. με πιο ευρηματική όλων τη Δανία καθώς απευθύνει «ευθεία πρόσκληση προς τους Αμερικανούς ερευνητές» με ανάρτηση του Εμπορικού Επιμελητηρίου στο Instagram, η οποία αρχίζει με το τραγούδι του Μπρους Σπρίνγκστιν «Born in the U.S.A.».
The New York Times
