Αδιαφανή κόστη που το 2025 προβλέπεται να φτάσουν τα 500 εκατ. ευρώ μεταφέρει σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά το στρεβλό μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού, σύμφωνα με την ΕΒΙΚΕΝ, τον φορέα που εκπροσωπεί την ενεργοβόρο βιομηχανία.
Σύμφωνα με την ενεργοβόρο βιομηχανία, τον τελευταίο χρόνο οι τιμές στην αγορά εξισορρόπησης έχουν υπερδιπλασιαστεί.
Η στρέβλωση, όπως περιγράφεται σε επιστολή της ΕΒΙΚΕΝ προς την αρμόδια ρυθμιστική αρχή, τη ΡΑΑΕΥ, ζητώντας την άμεση παρέμβασή της, ξεκινάει από τη διαχείριση της προσφερόμενης ενέργειας συμβατικών μονάδων και ΑΠΕ προκειμένου να διασφαλιστεί η ευστάθεια του συστήματος. Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώνεται σε δύο αγορές.
Η μία είναι η αποκαλούμενη αγορά της επόμενης ημέρας. Καθημερινά, στο Χρηματιστήριο Ενέργειας οι παραγωγοί υποβάλλουν προσφορές ανά ώρα για να καλύψουν τη ζήτηση της επόμενης ημέρας.
Η άλλη είναι η αγορά εξισορρόπησης. Αυτή λειτουργεί ως εξής: εάν για τον οποιονδήποτε λόγο, σε πραγματικό χρόνο, διαπιστωθεί ότι η προσφερόμενη κάθε ώρα ενέργεια είναι μικρότερη από την πραγματική ζήτηση, ο διαχειριστής ζητεί επιπλέον ποσότητες από τους παραγωγούς. Αυτή η επιπλέον ενέργεια που ζητείται για να υπάρχει ισορροπία μεταξύ πραγματικής ζήτησης και πραγματικής προσφοράς χρεώνεται πολύ ακριβότερα.
Σύμφωνα με την ενεργοβόρο βιομηχανία, τον τελευταίο χρόνο οι τιμές στην αγορά εξισορρόπησης έχουν υπερδιπλασιαστεί. Ειδικά οι τιμές για την ενέργεια που δεν εξυπηρετεί τον σκοπό της εξισορρόπησης προσφοράς και ζήτησης.
Πώς συμβαίνει αυτό;
Κάθε μέρα, ειδικά τις μεσημβρινές ώρες, τα φωτοβολταϊκά δουλεύουν στο φουλ και η ενέργεια που καταναλώνεται προέρχεται πρωτίστως από αυτά και είναι φθηνή. Ετσι, στις δημοπρασίες (που γίνονται στην προηγούμενη ημέρα για την επόμενη), οι θερμικές μονάδες «εκτοπίζονται». Το πρόβλημα με τις ΑΠΕ είναι πως η παραγωγή τους είναι ευμετάβλητη. Μπορεί να μην έχει όσο ήλιο προέβλεπες την προηγουμένη. Ακόμη χειρότερα –κι αυτό συμβαίνει το τελευταίο διάστημα–, μπορεί η παραγωγή από ΑΠΕ να είναι μεγάλη και η ζήτηση μικρή. Για να αποφευχθεί ένα μπλακ άουτ, ο διαχειριστής του συστήματος υποχρεώνεται να βγάλει εκτός φωτοβολταϊκά και να βάλει θερμικές μονάδες (φυσικού αερίου ή λιγνίτη).
Καθημερινά για λόγους ευστάθειας απαιτείται η λειτουργία κάποιων συμβατικών μονάδων ισχύος περίπου 1.000 MW. Κι ενώ αυτό συμβαίνει κάθε μέρα με ηλιοφάνεια, η ενέργεια που αγοράζει το σύστημα από τις συμβατικές μονάδες χρεώνεται στην αγορά εξισορρόπησης σαν να είναι κάτι έκτακτο. Αυτό το κόστος έχει τον κωδικό ΛΠ3 κι έφτασε να είναι τον Απρίλιο 19,8 ευρώ/μεγαβατώρα, από 7,4 ευρώ/μεγαβατώρα τον Ιούνιο του 2024, ήτοι αύξηση 167%. Εκτίμηση της ΕΒΙΚΕΝ είναι ότι για τον ΛΠ3 οι καταναλωτές θα πληρώσουν το 2025 περί το 1 δισ. ευρώ.
Τι συμβαίνει στην Ευρώπη
Σε άλλες χώρες στην Ευρώπη, οι διαχειριστές των ηλεκτρικών συστημάτων προαγοράζουν (την προηγούμενη ημέρα, στην κανονική αγορά) ποσότητες ενέργειας για τον σκοπό που περιγράφηκε πιο πάνω, σε ειδικές δημοπρασίες. Στην Ελλάδα είχε προταθεί μια τέτοια διαδικασία το 2021 σε ένα σχέδιο μεταρρύθμισης της αγοράς από τον ΑΔΜΗΕ. Οπως λέει όμως η ΕΒΙΚΕΝ, «η πρόταση βγήκε σε διαβούλευση τον Ιανουάριο, ανακλήθηκε όμως την ίδια ημέρα που αναρτήθηκε, χωρίς να είναι σαφείς για εμάς ποιοι λόγοι επέβαλαν την ανάκληση. Θα πρέπει άμεσα να επαναληφθεί η ανάρτηση χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση για να εκφραστούν όλες οι απόψεις. Δυστυχώς πλέον δεν υπάρχει άλλο περιθώριο για καθυστερήσεις». Επίσης υπογραμμίζει ότι «υπάρχει αδιαφάνεια για τις χρεώσεις στον ΛΠ3 αναφορικά με την αποζημίωση για ενέργεια για σκοπούς εκτός εξισορρόπησης. Το μόνο που ανακοινώνεται είναι η τελική τιμή του ΛΠ3 ανά μήνα, που εμπεριέχει το εν λόγω κόστος. Για πρώτη φορά στην έκθεση πεπραγμένων της ΡΑΕ για το 2023 δημοσιοποιήθηκε το ετήσιο κόστος αποζημίωσης της ενέργειας για σκοπούς εκτός εξισορρόπησης».
Καλεί, τέλος, τη ΡΑΑΕΥ να αναλάβει πρωτοβουλία ώστε να προχωρήσει άμεσα η υλοποίηση αυτών των μέτρων, που αποσκοπούν στον ορθό και διαφανή έλεγχο του κόστους που προκύπτει από την αποζημίωση της ενέργειας για σκοπούς εκτός εξισορρόπησης, το οποίο θα πρέπει διακριτά να μεταφερθεί στους καταναλωτές μέσω της χρέωσης χρήσης δικτύου. «Δηλώνουμε ότι αυτό το κόστος αδυνατούμε να το εξυπηρετήσουμε, γιατί δεν οφείλεται σε πραγματική αύξηση παραμέτρων κόστους που επιβαρύνουν και τους ανταγωνιστές μας», καταλήγει η ΕΒΙΚΕΝ.
