Νέα διάταξη που θα ορίζει με σαφήνεια τις περιπτώσεις που θα επιτρέπουν στην ΑΑΔΕ να απενεργοποιεί ή και να αναστέλλει τον Aριθμό Φορολογικού Μητρώου για φοροδιαφυγή αναμένεται να καταθέσει σύντομα το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μετά την απόφαση του ΣτΕ που έκρινε αντισυνταγματική την υφιστάμενη διάταξη.
Ο λόγος έγκειται στο γεγονός ότι η διάταξη που ισχύει σήμερα είναι αόριστη και αφήνει μεγάλο εύρος κινήσεων στη φορολογική διοίκηση, οι οποίες δεν προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία. Η νέα διάταξη θα περιγράφει αναλυτικά όλες τις περιπτώσεις και τις προϋποθέσεις με βάση τις οποίες η φορολογική διοίκηση και ο ελεγκτικός μηχανισμός θα μπορούν να απενεργοποιούν τον ΑΦΜ.
Μέχρι σήμερα έχουν απενεργοποιηθεί κυρίως ΑΦΜ «εξαφανισμένων» εμπόρων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στις ενδοκοινοτικές συναλλαγές και αποφεύγουν να πληρώσουν τόσο τον ΦΠΑ όσο και τον φόρο εισοδήματος. Διενεργούν συναλλαγές και μετά δεν μπορούν να εντοπιστούν από τον ελεγκτικό μηχανισμό.
Με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο μπορεί να ανασταλεί η χρήση ΑΦΜ ή να προβαίνει η φορολογική διοίκηση σε απενεργοποίησή του:
α) Αν ο φορολογούμενος έχει πτωχεύσει ή έχει περιέλθει σε κατάσταση αφερεγγυότητας.
β) Αν υφίστανται αντικειμενικά στοιχεία τα οποία υποδηλώνουν ότι ο φορολογούμενος:
– Εχει παύσει να ασκεί οικονομική δραστηριότητα.
– Διαπράττει φοροδιαφυγή ή λαθρεμπορία ή νοθεία προϊόντων που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης.
– Παραβιάζει ή παραποιεί ή επεμβαίνει κατά οποιονδήποτε τρόπο στη λειτουργία των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών.
– Εχει δηλώσει ψευδή ή ανακριβή στοιχεία για την απόκτησή τους.
– Εχει εγγραφεί στο φορολογικό μητρώο περισσότερες φορές.
– Παραβιάζει ή παραποιεί ή επεμβαίνει κατά οποιονδήποτε τρόπο στη λειτουργία των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών.
Ολες αυτές οι περιπτώσεις που αναφέρονται ανωτέρω θα εξειδικευτούν από το οικονομικό επιτελείο και την ΑΑΔΕ με στόχο να γίνουν συγκεκριμένες όλες οι περιπτώσεις, μία προς μία, που θα αναστέλλεται ο ΑΦΜ ή θα απενεργοποιείται.
Το ανώτατο δικαστήριο με την απόφαση 869/2025 έκρινε ότι «οι διατάξεις του ν. 4174/2013 που προβλέπουν τη δυνατότητα αναστολής της χρήσης ή απενεργοποίησης του ΑΦΜ σε περίπτωση φοροδιαφυγής και παρέχουν νομοθετική εξουσιοδότηση προς τον διοικητή της ΑΑΔΕ για τον ορισμό περιπτώσεων αναστολής ή απενεργοποίησης του ΑΦΜ και των συνεπειών της αναστολής και της απενεργοποίησης, αντίκεινται στο Σύνταγμα, διότι η αναστολή χρήσης ή η απενεργοποίηση του ΑΦΜ λόγω φοροδιαφυγής συνιστά βαθιά επέμβαση στην οικονομική ζωή του φορολογουμένου, φυσικού ή νομικού προσώπου, η οποία κατ’ ουσίαν ισοδυναμεί με απαγόρευση άσκησης της οικονομικής δραστηριότητας».
Στο σκεπτικό της απόφασης σημειώνεται πως η ρύθμιση του νόμου δεν περιέχει την αναγκαία, λόγω της σημασίας του ρυθμιζόμενου ζητήματος, ουσιαστική ρύθμιση, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει το βασικό πλαίσιο σύμφωνα με τις επιταγές της Αρχής του κράτους δικαίου, με την πρόβλεψη των αναγκαίων εγγυήσεων και τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, αλλά συνιστά κατ’ ουσίαν εν λευκώ εξουσιοδότηση προς τον διοικητή της ΑΑΔΕ για τη ρύθμιση των εν λόγω θεμάτων σε περίπτωση φοροδιαφυγής, εφόσον δεν τίθενται όρια στην αρμοδιότητά του.
