ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις για καθολική απεξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης από το ρωσικό φυσικό αέριο έως το τέλος του 2027 πρόκειται να παρουσιάσει σύντομα η Κομισιόν, στο πλαίσιο του σχετικού σχεδίου της που παρουσίασε χθες. Λόγω της πολυπλοκότητας του ζητήματος οι νομοθετικές προτάσεις παραπέμπονται για τον Ιούνιο, σχετικά δηλαδή με την απαγόρευση υπογραφής νέων συμβολαίων με ρωσικές εταιρείες, που ξεκινάει από τέλη του 2025 για τις βραχυπρόθεσμες και έως τα τέλη του 2027 για τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις. Το πολιτικό, ωστόσο, μήνυμα που εστάλη προς τη Μόσχα ήταν σαφές: «Δεν θα επιτρέψουμε πλέον να εκβιάζονται τα κράτη-μέλη μας, ούτε θα βοηθάμε έμμεσα το πολεμικό ταμείο του Κρεμλίνου», τόνισε ο επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν. Στο «στόχαστρο» της Κομισιόν βρίσκεται ήδη το ρωσικό πετρέλαιο, μέσω κυρώσεων, ενώ θα ακολουθήσουν περιορισμοί στις προμήθειες πυρηνικών καυσίμων και ουρανίου. Ο «χάρτης πορείας» REPowerEU –που αποκάλυψε ο επίτροπος– εντατικοποιεί τις προσπάθειες του «μπλοκ» να διασφαλίσει πλήρη ενεργειακή ανεξαρτησία από τη Ρωσία, που ξεκίνησε από την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία το 2022. Το σχέδιο, ωστόσο, αναμένεται να βρει ισχυρές αντιστάσεις από την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, που αρνούνται έως τώρα την απεξάρτησή τους από τη Μόσχα, ενώ οι σχετικές νομοθετικές προτάσεις της Κομισιόν πρέπει να περάσουν τον «σκόπελο» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωκοινοβουλίου. «Μπορούμε να υιοθετήσουμε το σχέδιο χωρίς ομοφωνία», σχολίασε ο επίτροπος Γιόργκενσεν ερωτηθείς ειδικά για την περίπτωση της Ουγγαρίας, μέσω δηλαδή ειδικής πλειοψηφίας, καθώς δεν θα πρόκειται για κυρώσεις που απαιτούν έγκριση και των 27 κρατών-μελών.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι διευκρίνισαν ότι η Κομισιόν προετοιμάζει ήδη τα κατάλληλα νομοθετικά «εργαλεία», ενώ επιβεβαίωσαν ότι θα προταθούν τρόποι κήρυξης ανωτέρας βίας (force majeure), που θα επιτρέψει στις εταιρείες να εξέλθουν από τις υποχρεώσεις τους χωρίς να πληρώσουν ρήτρες. «Το διακύβευμα είναι ότι τα μέτρα αφορούν πρωτίστως την ενεργειακή μας ασφάλεια», επεσήμαναν.
Πριν από το 2022 το «μπλοκ» προμηθευόταν τα δύο πέμπτα των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, ενώ πέρυσι μόλις το 19%. Ωστόσο, ήδη το 2025 η Ε.Ε. αγόρασε 6 εκατ. τόνους ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ύψους 2,5 δισ. ευρώ, ενώ πέρυσι κατέγραψε ρεκόρ με 16,5 εκατ. τόνους. Και γι’ αυτό αναζητούνται εναλλακτικές αγορές. Ο επίτροπος Γιόργκενσεν αρνήθηκε πάντως τη χρονική παρουσίαση της στρατηγικής της Κομισιόν με τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για πιθανή αύξηση εισαγωγών αμερικανικού LNG, ώστε να αποφευχθούν οι αμερικανικοί δασμοί.
Σε κάθε περίπτωση, στο πλαίσιο του σχεδιασμού της η Κομισιόν θα προτείνει υποβολή εκθέσεων για τις επιχειρήσεις, ώστε να αναλυθούν ο όγκος και η διάρκεια των ρωσικών συμβάσεων, ενώ θα ζητήσει από τα κράτη-μέλη εθνικά σχέδια για σταδιακή κατάργηση προμηθειών από τη ρωσική αγορά. Αναγνωρίζει, πάντως, τις δυσκολίες του εγχειρήματος, ειδικά για 10 κράτη-μέλη της Ε.Ε., όπου η Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί βασική πηγή τροφοδοσίας τους σε φυσικό αέριο.
Η Ελλάδα
Για την περίπτωση της Ελλάδας, που βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά, και συγκεκριμένα για πιθανές επιπτώσεις μιας καθολικής απαγόρευσης των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, ερωτηθείς σχετικά από την «Κ» ο επίτροπος Νταν Γιόργκενσεν τόνισε ότι γνωρίζει πολύ καλά τις «προκλήσεις». «Ο Ελληνας πρωθυπουργός έγραψε επιστολή προς την πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και σε εμένα ζητώντας μας να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα, το οποίο ήδη κάνουμε», υπενθύμισε και εξήγησε ότι αυτό που μπορεί να γίνει αρχικά είναι μια καλύτερη λειτουργία της «ενεργειακής μας ένωσης» –μέσω ενίσχυσης του καλύτερου δικτύου στον κόσμο– με επιπλέον υποδομές ηλεκτρικών δικτύων και νομοθετικές ρυθμίσεις για περαιτέρω βελτίωση του σχεδιασμού της αγοράς, καθώς και νέοι τρόποι. «Ο ένας είναι η αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου με εκείνες του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και τα σχετικά χρηματοδοτικά εργαλεία (PDAs, CFTs). Ηδη είναι σε εφαρμογή το σχέδιo προσιτής ενέργειας, που προβλέπει ακριβώς τη χρήση αυτών των εργαλείων», σημείωσε ο επίτροπος.
