Ο Πάπας Φραγκίσκος έφυγε από τη ζωή στις 21 Απριλίου, αφήνοντας πίσω του μια ιστορική κληρονομιά μεταρρυθμίσεων στην τράπεζα του Βατικανού, αξίας 6 δισ. δολαρίων. Αν και ιδρύθηκε για να διαχειρίζεται τα οικονομικά του κλήρου και της εκκλησίας το 1942, ο οργανισμός επί χρόνια συνδέθηκε με σκάνδαλα, μυστικότητα και καταστροφικές οικονομικές συμφωνίες.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του Φραγκίσκου βελτίωσε τη διαφάνεια και συγκέντρωσε τον έλεγχο των οικονομικών του, ενισχύοντας την κανονιστική εποπτεία. Ο νέος ηγέτης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ωστόσο θα κληρονομήσει ένα οικονομικό χάος, για το οποίο ο εκλιπών Πάπας Φραγκίσκος αφιέρωσε μεγάλο μέρος της θητείας του επιχειρώντας να το διορθώσει. Αν και κάποιοι τον χαρακτήρισαν «αντικαπιταλιστή», ένα από τα βασικά επιτεύγματά του ήταν η μεταρρύθμιση της τράπεζας του Βατικανού.
Χάρη στο έργο που ξεκίνησε από τον προκάτοχο του Φραγκίσκου, τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄, η τράπεζα του Βατικανού άρχισε το 2013 να δημοσιεύει ετήσιες εκθέσεις για πρώτη φορά, περιγράφοντας τα κέρδη της, τα λειτουργικά έξοδα και τις φιλανθρωπικές δωρεές της, μεταξύ άλλων. Η διοίκησή της αναδιοργανώθηκε επίσης, με τον Φραγκίσκο να μειώνει την εξουσία των κληρικών στις οικονομικές υποθέσεις και να διορίζει το 2014 επικεφαλής της τράπεζας του Βατικανού τον Ζαν-Μπατίστ ντε Φρανσού, έναν Γάλλο τραπεζίτη που είχε διατελέσει διευθύνων σύμβουλος της Invesco Europe.
Ο Φραγκίσκος επιδίωξε επίσης να αυξήσει τη διαφάνεια στην τράπεζα, αυστηροποιώντας τους οικονομικούς κανονισμούς και εφαρμόζοντας αυστηρότερη εξωτερική εποπτεία. Η τράπεζα έκλεισε χιλιάδες λογαριασμούς για να συμμορφωθεί με τα διεθνή χρηματοοικονομικά πρότυπα. Εφαρμόζοντας αυστηρότερο έλεγχο της Αγίας Εδρας, ο Φραγκίσκος διέταξε επίσης όλα τα τμήματα του Βατικανού να κλείσουν τους επενδυτικούς λογαριασμούς τους και να στείλουν τα κεφάλαιά τους στην τράπεζα του Βατικανού.
Η τράπεζα του Βατικανού το 2013 άρχισε να δημοσιεύει ετήσιες εκθέσεις, περιγράφοντας τα κέρδη της, τα λειτουργικά έξοδα και τις φιλανθρωπικές δωρεές της.
Συγκεντρώνοντας τα κεφάλαια του Βατικανού, ο Φραγκίσκος αφαίρεσε την οικονομική εξουσία από τον κλήρο και βοήθησε στην ενίσχυση της εποπτείας των περιουσιακών στοιχείων του από τις οικονομικές ρυθμιστικές αρχές. Οι αλλαγές του Φραγκίσκου στο Βατικανό ήρθαν ως απάντηση σε διάφορα σκάνδαλα, συμπεριλαμβανομένης της κατάρρευσης της μεγαλύτερης τράπεζας της Ιταλίας, Banco Ambrosiano, στην οποία η τράπεζα του Βατικανού είχε οικονομικό μερίδιο.
Ο πρόεδρος της τράπεζας, Ρομπέρτο Κάλβι, βρέθηκε απαγχονισμένος (17 Ioυνίου 1982) κάτω από τη γέφυρα Blackfriars του Λονδίνου με τις τσέπες του γεμάτες τούβλα και χιλιάδες μετρητά. Τα βρετανικά δικαστήρια δεν μπόρεσαν να προσδιορίσουν αν η αιτία θανάτου ήταν αυτοκτονία ή δολοφονία. Ο «τραπεζίτης του Θεού», όπως τον αποκάλεσαν λόγω των διασυνδέσεών του με το Βατικανό, είχε κατηγορηθεί ότι έκλεψε εκατομμύρια που ανήκαν στη μαφία.
Ο Μικέλε Σιντόνα, οικονομικός σύμβουλος του Βατικανού υπό τον Πάπα Παύλο ΣΤ΄, είχε επίσης δεσμούς με το οργανωμένο έγκλημα και έσυρε το Βατικανό σε καταστροφικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της κατάρρευσης της Franklin National Bank με έδρα τις ΗΠΑ το 1974. Κατά τη στιγμή του θανάτου του, από δηλητηρίαση με κυάνιο σε ηλικία 65 ετών, εξέτιε ποινή φυλάκισης 25 ετών για απάτη. Παρά τις προσπάθειες του Φραγκίσκου, η Καθολική Εκκλησία εξακολουθεί να μαστίζεται από σκάνδαλα. Το Βατικανό επιβεβαίωσε το 2022 ότι δύο πρώην διευθυντές της τράπεζας του Βατικανού καταδικάστηκαν για κακοδιοίκηση στον οργανισμό. Το 2023 ένας καρδινάλιος καταδικάστηκε σε πεντέμισι χρόνια φυλάκιση για υπεξαίρεση. Ο Πάπας Φραγκίσκος αποδείχθηκε, ωστόσο, ο μεγαλύτερος από όλους τους μεταρρυθμιστές των οικονομικών της εκκλησίας. Αλλά τα προβλήματα του Βατικανού (σ.σ.: ενός ανεξάρτητου κράτους με διπλωματικές αποστολές σε 183 χώρες) με τον προϋπολογισμό του συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Συνεπώς, ενώ ο επόμενος Πάπας πρέπει να είναι θρησκευτικός ηγέτης, με χάρισμα στην επικοινωνία, το να έχει τις δεξιότητες ενός κορυφαίου διευθύνοντος συμβούλου μπορεί να είναι πιο απαραίτητο τώρα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ιστορία 2.000 ετών της εκκλησίας. Ή, όπως το έθεσε ο αρθρογράφος του National Catholic Reporter, Τόμας Ριζ, πριν από 12 χρόνια, όταν επιλέχθηκε ο Φραγκίσκος: «Με άλλα λόγια, θέλουν τον Ιησού Χριστό με… MBA».
