Αν κάτι ταρακούνησε συθέμελα την παραδοσιακή ξενοδοχειακή βιομηχανία ήταν η είσοδος των εταιρειών βραχυχρόνιας μίσθωσης. Από τους πρώτους και πλέον αναγνωρίσιμους παίκτες, η Airbnb έφερε νέους όρους στο παιχνίδι, δίνοντας σε χιλιάδες μικροϊδιοκτήτες τη δυνατότητα να μετατρέψουν τα σπίτια τους σε πηγή πρόσθετου εισοδήματος, απλώς ανεβάζοντάς τα στην πλατφόρμα. Η ραγδαία εξάπλωση, ωστόσο, προκάλεσε και ανησυχίες. Οι φωνές που προειδοποιούσαν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να μετατραπεί σε ένα απέραντο Airbnb, ζητούσαν κανόνες και ρύθμιση της αγοράς. Το αίτημα αυτό εισακούστηκε, με τη χώρα μας να είναι από τις πρώτες που εφάρμοσαν τη διασύνδεση των ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης με την ΑΑΔΕ. Τα προβλήματα, ωστόσο, δεν εξαντλήθηκαν στη φορολογία. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν κατηγορηθεί για την άνοδο των ενοικίων και τη μείωση της διαθεσιμότητας κατοικιών για μακροχρόνια χρήση. Μπορεί το «πάγωμα» της έκδοσης νέων αδειών να ανακουφίσει το ασφυκτικά πιεσμένο κέντρο της Αθήνας; Αυτό μένει να φανεί.
«Πρέπει να εξαιρεθούν από το “πάγωμα” οι μικροϊδιοκτήτες», λέει στην «Κ» η Βαλεντίνα Ρέινο, επικεφαλής Public Policy & Campaign Νότιας Ευρώπης της Airbnb, επισημαίνοντας ότι οι όποιες ρυθμίσεις θα πρέπει να στοχεύουν στους επαγγελματίες και όχι στους ιδιώτες. Η κ. Ρέινο, η οποία βρέθηκε στη χώρα μας στο πλαίσιο του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, απάντησε και στους ισχυρισμούς των ξενοδόχων περί αθέμιτου ανταγωνισμού, ενώ παράλληλα υποστήριξε ότι τα σκληρά μέτρα δεν σημαίνει ότι θα λύσουν το πρόβλημα της στέγασης.
– Από τις αρχές του έτους έχει μπει προσωρινό «πάγωμα» στην έκδοση νέων αδειών βραχυχρόνιων μισθώσεων σε περιοχές της Αθήνας που θεωρούνται «κορεσμένες». Πώς αξιολογείτε το συγκεκριμένο μέτρο και ποια είναι η θέση σας απέναντι σε ένα ενδεχόμενο επέκτασής του σε περισσότερες ζώνες της πόλης;
– Καθώς το «πάγωμα» των νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων στο κέντρο της Αθήνας τίθεται πλέον με σοβαρούς όρους στο τραπέζι, καθίσταται απαραίτητο να επανεξεταστεί η δυνατότητα εξαίρεσης της περιστασιακής μίσθωσης, ιδίως για ιδιοκτήτες που διαθέτουν έως δύο διαμερίσματα. Οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί, θα πρέπει να βασίζεται σε τεκμηριωμένα δεδομένα και πραγματικές ανάγκες. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων για την ελληνική οικονομία, συνεισφέροντας περίπου 5% στο ΑΕΠ της χώρας. Παράλληλα, προσφέρουν ένα πολύτιμο πρόσθετο εισόδημα για χιλιάδες ελληνικές οικογένειες. Για το 75% των ιδιοκτητών που διαθέτουν τα ακίνητά τους σε πλατφόρμες όπως η Airbnb, η δραστηριότητα αυτή δεν αποτελεί την κύρια επαγγελματική τους ενασχόληση, αλλά μια δεύτερη πηγή εισοδήματος που τους βοηθάει να αντεπεξέλθουν στο αυξημένο κόστος διαβίωσης. Για τον λόγο αυτό, οφείλουμε να την προστατεύσουμε.
Η πρότασή μας είναι να εξαιρεθούν οι ιδιώτες ιδιοκτήτες από το προτεινόμενο «πάγωμα» νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων στο 1ο, στο 2ο και στο 3ο Δημοτικό Διαμέρισμα της Αθήνας. Στην Ελλάδα υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στους ιδιώτες που δραστηριοποιούνται περιστασιακά και στους επαγγελματίες εκμισθωτές, με βασικό κριτήριο τον αριθμό των ακινήτων. Οταν κάποιος διαθέτει περισσότερα από δύο διαμερίσματα θεωρείται πως δρα επαγγελματικά, καθώς αποκομίζει και σημαντικά υψηλότερα κέρδη. Οι όποιες ρυθμίσεις θα πρέπει να στοχεύουν στις επαγγελματικές δραστηριότητες και όχι στους μικροϊδιοκτήτες. Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων έχει μια ξεκάθαρη εικόνα της αγοράς και κατέχει όλα τα δεδομένα, βάσει των οποίων θεωρούμε ότι θα πρέπει να ληφθούν οι αποφάσεις.
Ακούσαμε με προσοχή τον δήμαρχο Αθηναίων, Χάρη Δούκα, να αναφέρεται στο ενδεχόμενο νέων περιοχών στον κατάλογο των «κορεσμένων». Οποιαδήποτε επέκταση του μέτρου, ωστόσο, θα πρέπει να βασίζεται σε σαφή δεδομένα. Αυτή τη στιγμή είναι πρόωρο να προβλέψει κανείς ποια θα είναι η τελική απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης. Δείχνει ανοιχτή, πάντως, στο να επανεκτιμήσει την κατάσταση πριν προχωρήσει σε οποιαδήποτε επίσημη ενέργεια.
Μια ισορροπημένη προσέγγιση θα μπορούσε, μάλιστα, να λειτουργήσει σαν παράδειγμα για άλλες ευρωπαϊκές χώρες και πόλεις, οι οποίες, παρότι επιδιώκουν τη ρύθμιση της αγοράς, στην πράξη καταφεύγουν σε πιο ακραίες λύσεις, επιβάλλοντας καθολικές απαγορεύσεις. Αντίστοιχες πρακτικές παρατηρούνται ήδη στη Νέα Υόρκη και στη Βαρκελώνη.
– Αναφερθήκατε στη Νέα Υόρκη και στη Βαρκελώνη, πόλεις που έχουν υιοθετήσει αυστηρούς περιορισμούς στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Γιατί θεωρείτε ότι τέτοιες πρακτικές δεν έχουν αποφέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα;
– Πολλές πόλεις πιστεύουν ότι με την υιοθέτηση αυστηρών περιορισμών θα καταφέρουν να λύσουν το πρόβλημα της στέγασης. Στην πραγματικότητα, οι απαγορεύσεις δεν λειτουργούν. Βλέποντας το παράδειγμα της Νέας Υόρκης, η οποία από το 2023 έχει υιοθετήσει ένα πλέγμα σκληρών μέτρων, τα οποία εντούτοις δεν έχουν φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αντιθέτως, οι τιμές των ενοικίων παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Επιπλέον, η δραστηριότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε ένα μεγάλο μέρος της έχει μεταφερθεί στη «μαύρη» αγορά. Και από την πλευρά της η κυβέρνηση αδυνατεί πλέον να ελέγξει το συγκεκριμένο φαινόμενο. Την ίδια στιγμή, στη Νέα Υόρκη δεν σημειώθηκε καμία αύξηση του αριθμού των διαθέσιμων ακινήτων για μακροχρόνια μίσθωση. Αυτό δεν προκαλεί εντύπωση καθώς στην πλειονότητα των σπιτιών που ήταν για βραχυχρόνια μίσθωση ήδη έμεναν οι ιδιοκτήτες τους και απλά τα μίσθωναν για ένα περιορισμένο διάστημα μέσα στον χρόνο. Συν όλα αυτά, η Νέα Υόρκη κατέστη ένας αρκετά ακριβός προορισμός καθώς πλέον είναι αρκετά δύσκολο για έναν επισκέπτη να έχει πρόσβαση σε περισσότερες επιλογές για διαμονή.
Κάτι αντίστοιχο βλέπουμε και στη Βαρκελώνη, η οποία εδώ και περίπου δέκα χρόνια έχει συγκρατήσει τον αριθμό των αδειών για βραχυχρόνια μίσθωση, ωστόσο εξακολουθεί να βιώνει την ίδια κατάσταση με την αύξηση των ενοικίων και την έλλειψη κατοικιών.
– Σε αυτό το σημείο επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι και στην Ελλάδα επικρατεί σε μεγάλο βαθμό η αντίληψη ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb έχουν οδηγήσει στην εκρηκτική άνοδο των τιμών στα ενοίκια, στον περιορισμένο αριθμό διαθέσιμων σπιτιών προς μακροχρόνια ενοικίαση και γενικότερα στην επιδείνωση του προβλήματος στέγασης ιδιαίτερα στους τουριστικούς προορισμούς κατά τη θερινή σεζόν. Εσείς τι απαντάτε σε αυτούς τους ισχυρισμούς;
– Η αλήθεια είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει μια ολιστική προσέγγιση του ζητήματος. Ο περιορισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης δεν πρόκειται να λύσει όλα τα προβλήματα. Εάν εξετάσουμε την ελληνική αγορά, θα δούμε ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις αντιστοιχούν μόλις στο 3% του αποθέματος κατοικιών της χώρας. Επομένως, δεν μιλάμε για ένα μεγάλο ποσοστό, το αντίθετο. Πιο αναλυτικά, σε ό,τι αφορά την Αθήνα, θα πρέπει κανείς να λάβει υπόψη του όλους τους παράγοντες που την επηρεάζουν, όπως τον αριθμό των τουριστών που την επισκέπτονται καθώς και τις διαθέσιμες πτήσεις από χαμηλού κόστους αεροπορικές εταιρείες. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται κάπου να μείνουν. Συνεπώς, είναι απλουστευτικό να ισχυριστεί κανείς ότι η απαγόρευση της βραχυχρόνιας μίσθωσης μπορεί να αποτελέσει πανάκεια για την κρίση στη στέγαση.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα υπάρχουν εκατομμύρια αδιάθετα ακίνητα – πάνω από δύο εκατομμύρια κατοικίες και δωμάτια παραμένουν κενά. Αυτοί οι χώροι, με τα κατάλληλα κίνητρα και ρυθμίσεις, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και να διοχετευθούν στην αγορά μακροχρόνιας μίσθωσης, δίνοντας ουσιαστική λύση στο πρόβλημα.
Συμπληρωματικός ο ρόλος του κλάδου στον τομέα φιλοξενίας
– Τα ακίνητα τύπου Airbnb προσκρούουν κατά καιρούς και στις αντιδράσεις του ξενοδοχειακού κλάδου, ο οποίος μιλάει για αθέμιτο ανταγωνισμό, ενώ υποστηρίζει ότι κατά την τουριστική περίοδο οι προσφερόμενες κλίνες μέσω πλατφορμών ξεπερνούν σε αριθμό εκείνες του οργανωμένου ξενοδοχειακού τομέα. Πώς σχολιάζετε αυτές τις ενστάσεις;
– Ο κλάδος των βραχυχρόνιων μισθώσεων παίζει συμπληρωματικό ρόλο στον τομέα της φιλοξενίας. Ενδεχομένως, οι ξενοδόχοι να τον βλέπουν ανταγωνιστικά. Είναι η δική τους άποψη και δεν μπορώ να τη σχολιάσω. Στο παρελθόν, η κοινότητα των ξενοδοχείων μπορεί να αντιμετώπιζε τις βραχυχρόνιες μισθώσεις με επιφυλακτικότητα λόγω της έλλειψης ενός ρυθμιστικού πλαισίου. Ωστόσο, σήμερα, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική. Πλέον υπάρχει πλήρης διαφάνεια. Η Ελλάδα έχει υιοθετήσει αρκετές ρυθμίσεις σε αυτό το πεδίο, με πιο σημαντική την υποχρεωτική διασύνδεση με την ΑΑΔΕ, ήδη από το 2021, μέσα από την απόκτηση του Αριθμού Μητρώου Ακινήτου.
Μάλιστα η Ελλάδα οδηγεί τις εξελίξεις και αποτελεί πρότυπο για τις υπόλοιπες χώρες, οι οποίες τώρα επιδιώκουν να προβούν σε αντίστοιχες κινήσεις. Από την άλλη, ο τουρισμός αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς. Σε ό,τι αφορά τον μεγαλύτερο αριθμό κλινών, είναι λογικό σε αρκετές περιοχές που δεν υπάρχουν ξενοδοχεία, να διαθέτουμε παρουσία καθώς η αγορά κατοικίας είναι μεγαλύτερη. Επιπλέον, αρκετοί τουρίστες προτιμούν ένα μεγαλύτερο σπίτι με κήπο και πισίνα από ένα δωμάτιο ξενοδοχείου για διαφορετικούς λόγους ο καθένας. Στο τέλος της ημέρας όλα εξαρτώνται από τον καταναλωτή και τις επιλογές του.
H Νέα Υόρκη από το 2023 έχει υιοθετήσει ένα πλέγμα σκληρών μέτρων, τα οποία εντούτοις δεν έχουν φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αντιθέτως, οι τιμές των ενοικίων παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Επιπλέον, η δραστηριότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε ένα μεγάλο μέρος της έχει μεταφερθεί στη «μαύρη» αγορά. Και από την πλευρά της η κυβέρνηση αδυνατεί πλέον να ελέγξει το συγκεκριμένο φαινόμενο.
Μια νέα τάση που παρατηρείται στον τουρισμό είναι η στροφή των ταξιδιωτών προς λιγότερο γνωστούς προορισμούς, έξω από τα παραδοσιακά μονοπάτια. Οι επισκέπτες αναζητούν πιο αυθεντικές εμπειρίες, επιδιώκοντας να έρθουν πιο κοντά στην καθημερινότητα και την κουλτούρα των ντόπιων κατοίκων.
Αυτή η εξέλιξη αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα, η οποία διαθέτει πληθώρα περιοχών που παραμένουν «κρυμμένοι θησαυροί». Σε αυτό το πλαίσιο, όσοι διαθέτουν εξοχική κατοικία ή δεύτερο σπίτι, ακόμη και σε περιοχές χωρίς ανεπτυγμένες τουριστικές υποδομές, μπορούν να τα αξιοποιήσουν μέσω της βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Και εδώ γεννάται ένα εύλογο ερώτημα: Είναι προτιμότερο να χτιστούν νέα ξενοδοχεία ή να αξιοποιηθούν οι υφιστάμενες κατοικίες; Η απάντηση, φυσικά, ανήκει στις αρμόδιες αρχές. Ωστόσο είναι καθήκον μας να εντάσσουμε στη συζήτηση την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης.
