Ομολογώ ότι με εξέπληξε ευχάριστα η ταχύτητα με την οποία προωθήθηκε, αλλά και τα μηνύματα που συνόδευσαν, το πακέτο «Omnibus» που ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 2025.
Το πακέτο περιλαμβάνει τροποποιήσεις σε αρκετούς βασικούς κανονισμούς, συμπεριλαμβανομένης της οδηγίας για την Αναφορά Εταιρικής Βιωσιμότητας (CSRD), της οδηγίας για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια Βιωσιμότητας (CSDDD), του Κανονισμού Ταξινόμησης της Ε.Ε. (EU Taxonomy) και του Μηχανισμού Προσαρμογής των Συνόρων Ανθρακα (CBAM), με στόχο τη μείωση των διοικητικών βαρών, την ενίσχυση της ρυθμιστικής συνοχής και την προώθηση ενός πιο ανταγωνιστικού και καινοτόμου επιχειρηματικού περιβάλλοντος εντός της Ε.Ε. Η υιοθέτησή του έρχεται σε συνέχεια των κατευθύνσεων της έκθεσης Ντράγκι, που οικτίρει τον ρυθμιστικό ζήλο που χαρακτηρίζει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και τον αναδεικνύει ως έναν από τους βασικούς λόγους που κρατούν πίσω την Ευρώπη στο κρίσιμο στοίχημα της ανταγωνιστικότητας.
Οι δεδηλωμένοι στόχοι που συνόδευσαν το πακέτο είναι φιλόδοξοι: μείωση της γραφειοκρατίας κατά 25% (και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις 35%) μέχρι το τέλος της θητείας της Επιτροπής. Δεν ξέρω πώς ακριβώς μπορεί να μετρήσει κανείς ένα τέτοιο μέγεθος και ελπίζω να μη χρειαστεί να εισαχθούν… νέες γραφειοκρατικές διαδικασίες για να επιτευχθεί μια τέτοια μέτρηση.
Πίσω από το αισιόδοξο μήνυμα, όμως, η ουσία μπορεί να αποδειχθεί λίγο διαφορετική στην πράξη: Τα μέτρα του πακέτου κινούνται στον ακόλουθο άξονα:
Περισσότερο αναβολή νέων γραφειοκρατικών μέτρων, που δεν ισχύουν ούτως ή άλλως σήμερα, παρά κατάργηση.
Απλοποιήσεις περισσότερο διευκρινιστικού τύπου.
Αύξηση ορίων για συνολική εξαίρεση μικρότερων επιχειρήσεων (εξαίρεση για τις επιχειρήσεις με έως 1.000 άτομα προσωπικό – για την Ελλάδα αυτό το όριο μπορεί να είναι αρκετά σημαντικό!).
Οσον αφορά τον Μηχανισμό Προσαρμογής των Συνόρων Ανθρακα (CBAM), η ανακοίνωση πανηγυρίζει ότι τα νέα όρια θα επιτρέψουν την εξαίρεση του περίπου 90% των υποχρέων, ενώ θα διατηρείται στο ακέραιο ο περιβαλλοντικός στόχος του μηχανισμού, με αναφορά στα εξής προϊόντα: σίδηρος και χάλυβας, αλουμίνιο, τσιμέντο, λιπάσματα.
Εκεί δε που απορεί κανείς είναι στο τελευταίο μέτρο: αν εξαιρώντας το 90% των υποχρέων συνεχίζουν να επιτυγχάνονται οι ουσιαστικοί στόχοι του μηχανισμού, πώς δικαιολογείται η αρχική υιοθέτηση του μέτρου;
Το πρόβλημα είναι ότι ανεξάρτητα από τους αγαθούς σκοπούς που υπηρετούν οι κανόνες ρυθμιστικής συμμόρφωσης, όπως καταπολέμηση φοροδιαφυγής, προστασία ιδιωτικότητας και δικαιωμάτων, προστασία δημόσιου χώρου, διαφάνεια και καλύτερη διακυβέρνηση, συνήθως καταλήγουν στην εγκαθίδρυση μιας γραφειοκρατίας που εξυπηρετεί τον ίδιο της τον εαυτό και όχι τους σκοπούς τους οποίους αρχικά κλήθηκε να υπηρετήσει. Οι σχετικές διαδικασίες επανεξετάζονται και διευρύνονται για να καλύψουν τυχόν αδυναμίες ή δυνατότητες καταστρατήγησης –συχνά όμως αποκομμένα από τον αρχικό δικαιολογητικό λόγο ύπαρξης– και πολύ σύντομα παύει να υπάρχει πια λογική σύνδεση μεταξύ των διαδικασιών (και του σχετικού κόστους συμμόρφωσης) που επιβάλλονται και του αρχικού σκοπού. Για να είμαι δίκαιος, αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη δημόσια γραφειοκρατία – ισχύει απολύτως και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Και αν οι διάδρομοι των Βρυξελλών χαρακτηρίζονται το πνευματικό σπίτι της γραφειοκρατίας, η χώρα μας διεκδικεί και εκείνη δάφνες σημαντικής τεχνογνωσίας επί του θέματος. Με την ευκαιρία του καλέσματος για αφύπνιση της Ευρώπης, είναι σημαντικό να προταθεί και στη χώρα μας ένα –αυτονόητο ίσως, αλλά σίγουρα εν υπνώσει τον τελευταίο καιρό– διπλό αλλά συνεκτικό κεντρικό αφήγημα: Η χώρα πρέπει να κάνει άλματα ανταγωνιστικότητας και στον επιχειρηματικό τομέα, αλλά και στο επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχονται στους πολίτες.
*Ο κ. Βασίλης Βύζας είναι εταίρος, επικεφαλής του τμήματος φορολογικών και νομικών υπηρεσιών της PwC Ελλάδας.
