Οι παγκόσμιοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι παραμένουν αυξημένοι, εγείροντας ανησυχίες για τον πιθανό αντίκτυπό τους στην οικονομική σταθερότητα. Σοκ όπως οι πόλεμοι, οι διπλωματικές εντάσεις ή η τρομοκρατία μπορούν να διαταράξουν το διασυνοριακό εμπόριο και τις επενδύσεις. Αυτό μπορεί να βλάψει τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, να επηρεάσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και να περιορίσει τον δανεισμό προς τον ιδιωτικό τομέα, επιβαρύνοντας την οικονομική δραστηριότητα και θέτοντας σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Οπως προκύπτει από την τελευταία έκθεση για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα, οι τιμές των μετοχών τείνουν να μειώνονται σημαντικά κατά τη διάρκεια επικίνδυνων γεωπολιτικών γεγονότων. Η μέση μηνιαία πτώση είναι περίπου 1 ποσοστιαία μονάδα σε όλες τις χώρες, αν και είναι πολύ μεγαλύτερη, 2,5 ποσοστιαίες μονάδες, στις αναδυόμενες οικονομίες. Οι διεθνείς στρατιωτικές συγκρούσεις πλήττουν περισσότερο τις μετοχές των αναδυόμενων αγορών, πιθανώς λόγω σοβαρότερων οικονομικών διαταραχών σε σύγκριση με άλλα γεγονότα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η μέση μηνιαία πτώση των αποδόσεων των μετοχών είναι 5 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή διπλάσια από ό,τι για όλα τα άλλα είδη γεγονότων.
Οι αυξημένοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι μπορεί επίσης να επηρεάσουν τον δημόσιο τομέα, καθώς η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται και οι κυβερνήσεις δαπανούν περισσότερα. Κατά συνέπεια τα ασφάλιστρα κινδύνου των κρατών συχνά αυξάνονται μετά από γεωπολιτικά γεγονότα κατά μέσον όρο περίπου 30 μονάδες βάσης για τις προηγμένες οικονομίες και 45 μονάδες βάσης για τις αναδυόμενες οικονομίες.
Τα επικίνδυνα γεωπολιτικά γεγονότα μπορούν επίσης να επεκταθούν σε άλλες οικονομίες μέσω εμπορικών και χρηματοοικονομικών δεσμών, αυξάνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης. Οι αποτιμήσεις των μετοχών μειώνονται κατά μέσον όρο περίπου 2,5% μετά την εμπλοκή μιας κύριας χώρας εμπορικού εταίρου σε μια διεθνή στρατιωτική σύγκρουση. Ομοίως, τα ασφάλιστρα κινδύνου των κρατών αυξάνονται όταν οι εμπορικοί εταίροι εμπλέκονται σε επικίνδυνα γεγονότα. Τα γεωπολιτικά σοκ τείνουν να αυξάνουν τη μακροοικονομική αβεβαιότητα για αρκετούς μήνες. Οι επενδυτές, ωστόσο, αναγνωρίζουν τους κινδύνους και απαιτούν αποζημίωση για την κατοχή μετοχών που μπορεί να έχουν χειρότερη απόδοση όταν πληγούν από ένα σοκ. Τελικά, μια ξαφνική πτώση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων μπορεί να επηρεάσει τα τραπεζικά και μη τραπεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με πιθανές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία. Για παράδειγμα, οι τράπεζες τείνουν να περιορίζουν τον δανεισμό και τα επενδυτικά κεφάλαια αντιμετωπίζουν χαμηλότερες αποδόσεις και αυξημένο κίνδυνο εξαγοράς όταν εκτίθενται σε επικίνδυνα γεωπολιτικά γεγονότα. Ενώ μπορεί να φαίνεται ότι η παγκόσμια οικονομία και οι χρηματοπιστωτικές αγορές ανατρέπονται τακτικά από απρόβλεπτα γεγονότα, υπάρχουν ακόμη πολλά που μπορούν να κάνουν ο χρηματοπιστωτικός τομέας και όσοι είναι επιφορτισμένοι με τη διαφύλαξή του για να προστατεύσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι ρυθμιστικές αρχές τους θα πρέπει να διαθέσουν επαρκείς πόρους για τον εντοπισμό, την ποσοτικοποίηση και τη διαχείριση των γεωπολιτικών κινδύνων. Για παράδειγμα, μέσω stress tests και άλλων αναλύσεων που ενσωματώνουν τον τρόπο με τον οποίο είναι πιθανό να αλληλεπιδράσουν αυτοί οι κίνδυνοι με τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Επιπλέον, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να διαθέτουν επαρκές κεφάλαιο και ρευστότητα για να αντέξουν τις πιθανές απώλειες. Οι αναδυόμενες αγορές και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες θα πρέπει να αναπτύξουν περαιτέρω και να εμβαθύνουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές για να βοηθήσουν τους επενδυτές να διαχειριστούν τους κινδύνους. Τέλος, δεδομένου ότι οι χώρες με ασθενέστερα αποθέματα ασφαλείας είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε γεωπολιτικούς κραδασμούς, ο επαρκής χώρος δημοσιονομικής πολιτικής και τα επαρκή διεθνή αποθέματα θα μπορούσαν να τις βοηθήσουν να αμυνθούν καλύτερα έναντι τέτοιων διαταραχών.
* Από το ιστολόγιο του ΔΝΤ.
