Παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, πανδημία, ενεργειακή και πληθωριστική κρίση και τώρα εμπορικός πόλεμος. Ο τελευταίος γύρος εμπορικών δασμών των ΗΠΑ που αποκαλύφθηκε την «Ημέρα Απελευθέρωσης» αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία, που μόλις ανακάμπτει από την έκρηξη του πληθωρισμού μετά την πανδημία, που επιβαρύνεται από επίπεδα χρέους-ρεκόρ, ενώ έχει κλονιστεί από τις γεωπολιτικές διαμάχες. Ο εμπορικός πόλεμος είναι πλέον σε πλήρη εξέλιξη και τα πράγματα μόνο χειρότερα θα γίνουν βραχυπρόθεσμα, όπως εκτιμούν αναλυτές και οικονομολόγοι, με τα αντίποινα να αναμένεται να οδηγήσουν σε μεγαλύτερο σοκ. Αυτή, επισημαίνουν, είναι ξεκάθαρα η νέα κρίση με την οποία είναι αντιμέτωπες η παγκόσμια οικονομία και οι αγορές. Ανάλογα με το πώς θα κινηθούν στη συνέχεια ο Ντόναλντ Τραμπ και οι ηγέτες άλλων χωρών, με την Κίνα να κάνει την αρχή την Παρασκευή απαντώντας με αντίποινα, μπορεί επίσης να αποτελέσει σημείο καμπής για ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα που μέχρι τώρα θεωρούσε δεδομένη τη δύναμη και την αξιοπιστία της Αμερικής. «Οι δασμοί του Τραμπ ενέχουν τον κίνδυνο να καταστρέψουν την παγκόσμια τάξη ελευθέρου εμπορίου, στην οποία οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πρωτοστατήσει από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», σημειώνει το Ινστιτούτο Ερευνών της Nomura.
Αβεβαιότητα παντού
Οι επενδυτές είχαν προετοιμαστεί για ένα σοκ από τους δασμούς Τραμπ, αλλά διεθνείς αναλυτές σημείωσαν πως οι σαρωτικοί δασμοί που ανακοινώθηκαν ήταν το χειρότερο σενάριο για τις αγορές. Ενόψει της «Ημέρας Απελευθέρωσης», οι επενδυτές είχαν προσπαθήσει να παραμείνουν αισιόδοξοι, προσδοκώντας ότι η σαφήνεια σχετικά με τις δασμολογικές πολιτικές της κυβέρνησης θα βοηθούσαν να αφαιρεθούν η αβεβαιότητα και η αστάθεια από τις αγορές.
Ωστόσο, μετά την αποκάλυψη από τον Τραμπ –και εν μέσω του βίαιου sell-off στις αγορές που ακολούθησε– αυτό που έμεινε είναι ακόμη υψηλότερος κίνδυνος, με τις προβλέψεις για συνέχιση της ισχυρής «βουτιάς» στις μετοχές και τη στροφή στα ασφαλή επενδυτικά καταφύγια, όπως τα ομόλογα, να αυξάνονται, ενώ αναλυτές βλέπουν bear market στις ΗΠΑ, τη στιγμή που ήδη η ευρωπαϊκή αγορά έχει βυθιστεί πάνω από 10% σε σχέση με τα ιστορικά υψηλά που κατέγραψε τον Μάρτιο. Μία εξέλιξη που λίγοι ανέμεναν είναι η ισχυρή αποδυνάμωση του δολαρίου, με την Deutsche Bank να κάνει λόγο για κρίση εμπιστοσύνης στο αμερικανικό νόμισμα.Τους επόμενους μήνες θα επικρατήσουν οι αυξήσεις των τιμών –και επομένως η μείωση της ζήτησης– που είναι και ο πρώτος αντίκτυπος των νέων δασμών που εφαρμόζονται σε χιλιάδες αγαθά τα οποία αγοράζονται και πωλούνται από καταναλωτές και επιχειρήσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οπως επισήμανε και ο Ντιρκ Γιαντούρα, πρόεδρος της γερμανικής ένωσης BGA, που εκπροσωπεί εισαγωγείς και εξαγωγείς, «θα πρέπει να μεταφράσουμε τους δασμούς ως αυξήσεις τιμών και σε πολλές περιπτώσεις αυτό σημαίνει πτώση των πωλήσεων».
Τεράστιο πλήγμα
«Καμία οικονομία δεν θα μείνει αλώβητη. Ακόμη και εκείνες που εξαρτώνται λιγότερο από τις εξαγωγές θα αισθανθούν τον πόνο, καθώς οι επενδύσεις επιβραδύνονται, οι αλυσίδες εφοδιασμού αναδιαρθρώνονται και η εμπιστοσύνη εξανεμίζεται», προειδοποιεί ο Νάιτζελ Γκριν, διευθύνων σύμβουλος του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συμβουλευτικού κολοσσού deVere Group. «Ο κόσμος πήρε οδυνηρά μαθήματα κατά τη δεκαετία του 1930 σχετικά με τον καταστροφικό αντίκτυπο των δασμών και των αντιποίνων. Καλά θα ήταν να τα θυμόμαστε τώρα».
Από τον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου, ο Τραμπ είπε ότι θα επιβάλει βασικό δασμό 10% σε όλες τις εισαγωγές, ενώ ανακοίνωσε υψηλότερους δασμούς σε ορισμένους από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των δασμών 34% στην Κίνα και 20% στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο Τραμπ είπε ότι οι δασμοί θα επιστρέψουν στρατηγικά ζωτικής σημασίας παραγωγικές ικανότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα κάνουν την Αμερική μεγάλη και πλούσια ξανά.
Προς το παρόν, πάντως, όσοι έχουν επενδύσει σε αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία δεν είναι σίγουρα πιο πλούσιοι. Από τις αρχές του έτους, και εν αναμονή των ανακοινώσεων για την εμπορική πολιτική, έως την περασμένη Παρασκευή, έχουν χαθεί πάνω από 12 τρισ. δολ. από το σύνολο της αμερικανικής αγοράς (κεφαλαιοποίηση).
Ο οίκος αξιολόγησης Fitch και η UBS υπολογίζουν ότι ο νέος μέσος δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ αυξάνεται πλέον στο 25% –ένα επίπεδο που έχουμε να δούμε από το 1909– από μόλις 2,5% το 2024.
Η πολιτική Τραμπ μπορεί να καταστρέψει την παγκόσμια τάξη ελευθέρου εμπορίου, στην οποία οι ίδιες οι ΗΠΑ έχουν πρωτοστατήσει από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Οι δασμοί των ΗΠΑ έχουν φτάσει σε επίπεδα που μεταμορφώνουν τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές, αυξάνοντας σημαντικά τους κινδύνους ύφεσης των ΗΠΑ», ανέφερε σε ανάλυσή της η Fitch. «Οι αυξήσεις των δασμών θα έχουν ως αποτέλεσμα υψηλότερες τιμές καταναλωτή και χαμηλότερα εταιρικά κέρδη στις ΗΠΑ. Οι υψηλότερες τιμές θα συμπιέσουν τους πραγματικούς μισθούς, επιβαρύνοντας τις καταναλωτικές δαπάνες, ενώ τα χαμηλότερα κέρδη και η αβεβαιότητα πολιτικής θα λειτουργήσουν ως τροχοπέδη στις επιχειρηματικές επενδύσεις. Αναμένουμε ότι αυτές οι επιπτώσεις πιθανότατα θα υπερβούν τα οφέλη που ενδέχεται να αποκομίσουν οι αμερικανικές εταιρείες από την αυξημένη προστασία έναντι του ξένου ανταγωνισμού», πρόσθεσε ο οίκος.
Με λίγα λόγια, οι ΗΠΑ θα είναι ο μεγάλος χαμένος της στρατηγικής Τραμπ, ο οποίος βέβαια προσπάθησε –μάταια, κατά πως έδειξε και η αντίδραση των αγορών– να υποβαθμίσει αυτόν τον αντίκτυπο. Οπως είπε, «η εγχείρηση τελείωσε. Ο ασθενής (οι ΗΠΑ) είναι ζωντανός και αναρρώνει», προσθέτοντας πως «η πρόγνωση είναι ότι ο ασθενής θα είναι πολύ ισχυρότερος, μεγαλύτερος, καλύτερος και πιο ανθεκτικός από ποτέ».
Η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα υπογράμμισε τον τεράστιο κίνδυνο που θέτουν οι δασμοί στην παγκόσμια οικονομία. «Αποτελούν σαφώς σημαντικό κίνδυνο για τις παγκόσμιες προοπτικές σε μια περίοδο υποτονικής ανάπτυξης. Είναι σημαντικό να αποφευχθούν βήματα που θα μπορούσαν να βλάψουν περαιτέρω την παγκόσμια οικονομία. Απευθύνουμε έκκληση στις Ηνωμένες Πολιτείες και στους εμπορικούς εταίρους τους να εργαστούν εποικοδομητικά για την επίλυση των εμπορικών εντάσεων και τη μείωση της αβεβαιότητας», δήλωσε.
Κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης
Η JP Morgan δήλωσε ότι βλέπει πλέον 60% πιθανότητα η αμερικανική και η παγκόσμια οικονομία να εισέλθουν σε ύφεση μέχρι το τέλος του έτους, από 40% προηγουμένως. «Οι ανατρεπτικές πολιτικές των ΗΠΑ έχουν αναγνωριστεί ως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις παγκόσμιες προοπτικές», σημείωσε, προσθέτοντας ότι η εμπορική πολιτική των ΗΠΑ έχει γίνει λιγότερο φιλική προς τις επιχειρήσεις από ό,τι αναμενόταν. «Το αποτέλεσμα αυτής της αύξησης των φόρων είναι πιθανό να μεγεθυνθεί μέσω αντιποίνων, διολίσθησης του επιχειρηματικού κλίματος στις ΗΠΑ και διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας».
Και άλλοι διεθνείς οίκοι, συμπεριλαμβανομένης της Barclays και της Deutsche Bank, προειδοποίησαν επίσης ότι η οικονομία των ΗΠΑ αντιμετωπίζει μεγαλύτερο κίνδυνο να διολισθήσει σε ύφεση φέτος εάν οι δασμοί Τραμπ παραμείνουν σε ισχύ, ενώ αρκετοί προβλέπουν παγκόσμια ύφεση. Ακόμη κι αν τελικά οι δασμοί οδηγηθούν σε διαπραγματεύσεις, η ακραία αβεβαιότητα αυξάνει την πιθανότητα παγκόσμιας ύφεσης», σημείωσε η BNP Paribas.
Η Morningstar περιέγραψε τους δασμούς ως «αυτοπροκαλούμενη οικονομική καταστροφή», αναφέροντας ότι οι κίνδυνοι ύφεσης το επόμενο έτος έχουν ανέβει τουλάχιστον στο ένα τρίτο, ενώ οι παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές θα βιώσουν «ένα εντελώς νέο επίπεδο αβεβαιότητας».
«Σκληρό πόκερ»
Κατά τη UBS, τα πράγματα αναμένεται να χειροτερέψουν στη συνέχεια, καθώς τα αντίποινα στα οποία έχουν προχωρήσει ήδη και θα προχωρήσουν κάποιες χώρες αναμένεται να εκτοξεύσουν τον δασμολογικό συντελεστή ακόμη και στο 30%, δηλαδή σε επίπεδα… 1889! Πάντως, καθώς ο ελβετικός οίκος εκτιμά πως οι δασμοί αποτελούν περισσότερο διαπραγματευτική στρατηγική για τον Τραμπ παρά ιδεολογία, συμφωνίες με μεμονωμένες χώρες τους επόμενους τρεις με έξι μήνες θα μπορούσαν να αρχίσουν να μειώνουν τον δασμολογικό συντελεστή, με αποτέλεσμα στο τέλος του 2025 να υποχωρήσει στο 10%-15%.
Οι αριθμοί
12 τρισ. δολ. έχουν χαθεί από το σύνολο της αμερικανικής αγοράς (κεφαλαιοποίηση) από τις αρχές του έτους –και εν αναμονή των ανακοινώσεων για την εμπορική πολιτική– έως την περασμένη Παρασκευή.
60% πιθανότητα αμερικανικής και παγκόσμιας ύφεσης μέχρι το τέλος του έτους «βλέπει» πλέον η JPMorgan.
_______________________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Οι επενδυτές είχαν προετοιμαστεί για ένα σοκ από τους δασμούς Τραμπ, αλλά τελικά ήταν χειρότερα από ό,τι πιστεύαμε, λένε διεθνείς αναλυτές. Ο οίκος αξιολόγησης Fitch και η UBS υπολογίζουν ότι ο νέος μέσος δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ αυξάνεται πλέον στο 25% –ένα επίπεδο που έχουμε να δούμε από το 1909– από μόλις 2,5% το 2024. [Α.P.]
