Η διαχρονική προσπάθεια της Ελλάδας για τον εντοπισμό και την αξιοποίηση των δυνητικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων της ίσως δεν έχει βρεθεί ποτέ μέχρι σήμερα σε ευνοϊκότερη συγκυρία.Το δόγμα του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ που συνοψίζεται στη φράση «drill, baby, drill», άλλαξε την ενεργειακή ατζέντα της παγκόσμιας πετρελαϊκής βιομηχανίας, που μετά το «σοκ» της πανδημίας άρχισε να εγκαταλείπει «πηγάδια» και γεωτρύπανα και να παίρνει σχεδόν πανικόβλητη τον δρόμο της ενεργειακής μετάβασης. Σήμερα, εμφανίζεται έτοιμη να διαθέσει τεράστια κεφάλαια στις εξορύξεις και ξαναβάζει κάτω τον παγκόσμιο χάρτη για να εντοπίσει τα καταλληλότερα οικόπεδα.
Ο ένας μετά τον άλλο ευρωπαϊκοί κολοσσοί βάζουν «μαχαίρι» στις επενδύσεις ενεργειακής μετάβασης, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση την BP που ανακοίνωσε περικοπές στις προγραμματισμένες επενδύσεις σε ΑΠΕ κατά 5 δισ. δολ. και παράλληλα αύξηση των επενδύσεων σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο κατά 20%. Το μομέντουμ για τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες ενισχύει ο ανταγωνισμός των πετρελαϊκών εταιρειών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και επισφραγίζει το ενδιαφέρον των κορυφαίων του κλάδου.
Οι περιοχές
Οι πανίσχυρες αμερικανικές εταιρείες ExxonMobil και Chevron εμφανίζονται διαθέσιμες να ρισκάρουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για να διερευνήσουν την υποθαλάσσια περιοχή νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης και νότια της Πελοποννήσου, μια συνολική έκταση περί τα 80.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, και να μας πουν αν πράγματι κάτω από τον βυθό υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα φυσικού αερίου 280 δισ. κ.μ., σύμφωνα με τις ενδείξεις των γεωλογικών ερευνών.
Το ενδιαφέρον της Chevron εστιάζεται σε συνολικά τρεις περιοχές, μία στα νότια της Πελοποννήσου που είχε εκδηλωθεί τον Ιανουάριο του 2025 και δύο στα νότια της Κρήτης. Η ΕxxonMobil αναπτύσσει ήδη ερευνητική δραστηριότητα στην Κρήτη, ως operator της κοινοπραξίας με την HELLENiQ ENERGY στις παραχωρήσεις δυτικά και νοτιοδυτικά του νησιού. Η πιο ώριμη περιοχή είναι αυτή νοτιοδυτικά της Κρήτης, με την εταιρεία να βρίσκεται ενόψει της επενδυτικής απόφασης για γεώτρηση. Για την περιοχή δυτικά της Κρήτης έχει ήδη πάρει μια παράταση από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) έως τις 9 Απριλίου και σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να ζητήσει και δεύτερη. Η είσοδος των δύο αμερικανικών κολοσσών σε μια νέα ανεξερεύνητη αγορά με μεγάλα βάθη, όπως είναι η ελληνική, που την καθιστούν υψηλού ρίσκου, δεν είναι αυτονόητη. Πολύ περισσότερο δεν είναι αυτονόητη η παραμονή τους στην Ελλάδα και αυτό είναι το στοίχημα που θα πρέπει να κερδίσει η ελληνική κυβέρνηση.
ExxonMobil και Chevron εμφανίζονται έτοιμες να διαθέσουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για να διερευνήσουν περί τα 80.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και να μας πουν αν πράγματι υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα φυσικού αερίου 280 δισ. κ.μ., σύμφωνα με τις ενδείξεις των γεωλογικών ερευνών.
Από το πόσο γρήγορα θα «τρέξουν» οι διαδικασίες (υπουργικές αποφάσεις, διεθνής διαγωνισμός κ.λπ.) θα εξαρτηθεί το εάν θα «κλειδώσει» αρχικά η είσοδος της Chevron στην Ελλάδα και στη συνέχεια η παραμονή της, από την ταχύτητα των αδειοδοτικών διαδικασιών.
Θα πρέπει η «ελληνική πραγματικότητα» να συναντήσει τους αντικειμενικούς χρόνους αυτών των διαδικασιών, ώστε να μη χαθεί για τη χώρα το τελευταίο παράθυρο ευκαιρίας που προσφέρει η τρέχουσα ευνοϊκή συγκυρία, πριν αυτή ανατραπεί.
Δεν είναι εξάλλου η πρώτη φορά που οι ελληνικοί υδρογονάνθρακες προσελκύουν το ενδιαφέρον μεγάλων πολυεθνικών. Η γαλλική Total και η ισπανική Repsol εγκατέλειψαν τα οικόπεδα που τους είχαν παραχωρηθεί από το 2019, όταν μετά το 2020 η πανδημία ανέτρεψε την προηγούμενη θετική συγκυρία της αγοράς, που οι γραφειοκρατικές διαδικασίες και οι δικαστικές προσφυγές δεν επέτρεψαν στις δύο εταιρείες να την αξιοποιήσουν.
Το ελληνικό πρόγραμμα υδρογονανθράκων κατάφερε τότε να παραμείνει όρθιο με την ενεργότερη συμμετοχή της ExxonMobil που αύξησε το ποσοστό της στις παραχωρήσεις της Κρήτης και του Ιονίου από το 40% στο 70%, έπειτα από συστηματικές προσπάθειες της διοίκησης της ΕΔΕΥΕΠ. Επανεκκίνησε, με τα άμεσα αντανακλαστικά που επέδειξε ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τον Απρίλιο του 2022, όταν η ενεργειακή κρίση ανέδειξε την κρισιμότητα του φυσικού αερίου για την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα.
Το χρονοδιάγραμμα
Ο νέος υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου με την απόφαση αποδοχής του αιτήματος της Chevron για τις δύο περιοχές της Κρήτης, σε συνέχεια της απόφασης του προκατόχου του κ. Θόδωρου Σκυλακάκη για την περιοχή νότια της Πελοποννήσου, έστειλε ένα σαφές μήνυμα ότι η ολοκλήρωση των ερευνών αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα.
Ο υπουργός δεσμεύθηκε για την άμεση έκδοση των απαιτούμενων υπουργικών αποφάσεων και την προκήρυξη του διεθνούς διαγωνισμού, με στόχο την ολοκλήρωση της όλης διαδικασίας νέων παραχωρήσεων εντός του 2025. Το εν λόγω χρονοδιάγραμμα φέρεται να είναι δεσμευτικό έναντι της Chevron, η οποία έχει δεσμεύσει κεφάλαια για την Ελλάδα που θα μπορούσε να διαθέσει και σε άλλα projects στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπου ο ανταγωνισμός έχει αυξηθεί μετά και τη δημοπράτηση από τη Λιβύη 22 παραχωρήσεων.
Ο νέος υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου δεσμεύθηκε για την άμεση έκδοση των απαιτούμενων υπουργικών αποφάσεων και την προκήρυξη του διεθνούς διαγωνισμού, με στόχο την ολοκλήρωση της όλης διαδικασίας νέων παραχωρήσεων εντός του 2025.
Οι διαγωνισμοί
Η ΕΔΕΥΕΠ αξιολογεί αυτή την περίοδο εάν θα προχωρήσει σε έναν ενιαίο διαγωνισμό για τις περιοχές νότια της Πελοποννήσου και «Α2» (τη διεκδικεί η HELLENiQ ENERGY), «Κρήτη Ι» και «Κρήτη ΙΙ» ή σε δύο ξεχωριστούς, αξιολογώντας τα οφέλη σε σχέση με την ταχύτερη ολοκλήρωση της διαδικασίας παραχωρήσεων, ενώ συνεχίζει τις επαφές και με άλλες πετρελαϊκές, εκ των οποίων μία εμφανίζεται να παρακολουθεί στενά την ελληνική αγορά. Σχολιάζοντας την απόφαση της Chevron να καταθέσει επίσημα αίτημα για τις περιοχές της Πελοποννήσου και της Κρήτης, σημειώνει ότι ενέχει βαρύνουσα και πολυεπίπεδη σημασία. «Η χώρα μας μπαίνει στο διεθνές προσκήνιο ως ένας σημαντικός παράγοντας των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο, περιοχή στρατηγικής σημασίας για τις περιφερειακές ενεργειακές εξελίξεις. Στην ΕΔΕΥΕΠ παραμένουμε προσηλωμένοι και εργαζόμαστε με τον ίδιο εντατικό ρυθμό για την επιτυχή ολοκλήρωση του διαγωνισμού το συντομότερο δυνατό, προκειμένου το δεδηλωμένο αυτό ενδιαφέρον να μετουσιωθεί το γρηγορότερο σε έρευνες πεδίου και στις πολυπόθητες ερευνητικές γεωτρήσεις», αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλός της Αριστοφάνης Στεφάτος.
