Σε ένα τοπίο που θυμίζει πλέον το 1946, τουλάχιστον ως προς το ύψος των δασμών, βρίσκεται σήμερα το διεθνές εμπόριο με τους πάντες να επιβάλλουν δασμούς στους πάντες και να προσπαθούν να προστατεύσουν τις εγχώριες βιομηχανίες τους. Την πρώτη βολή του εμπορικού πολέμου έριξε μεν ο Ντόναλντ Τραμπ από την πρώτη θητεία του το 2016, σήμερα όμως εννέα χρόνια μετά, ο εμπορικός πόλεμος δεν περιορίζεται πλέον ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο, αλλά έχει επεκταθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Και καθώς το παγκόσμιο εμπόριο επιστρέφει σε πρακτικές που επικρατούσαν κατά την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οικονομολόγοι προειδοποιούν για τα δεινά που μπορεί να ακολουθήσουν. Δεν φτάνουν μεν στο σημείο να μιλήσουν για μια ύφεση ανάλογη εκείνης της δεκαετίας του 1930 που οδήγησε στον όλεθρο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά προβλέπουν επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, υψηλό πληθωρισμό και κατάρρευση διεθνών συνεργασιών και συμμαχιών που διήρκεσαν πολλές δεκαετίες.
Σύμφωνα με την Global Trade Alert, μη κερδοσκοπική εταιρεία που καταγράφει εξελίξεις στο εμπόριο, στις οικονομίες του G20 βρίσκονται σήμερα σε ισχύ 4.650 περιορισμοί στις εισαγωγές στο εμπόριο και είναι κάθε είδους, από δασμούς και μέτρα αντιντάμπινγκ μέχρι ποσοστώσεις και εμπάργκο. Πρόκειται για ιλιγγιώδη αριθμό δασμών καθώς ισοδυναμεί με αύξηση 75% σε σύγκριση με τους αντίστοιχους του 2016, οπότε ανέλαβε πρώτη φορά ο Τραμπ πρόεδρος των ΗΠΑ, και σχεδόν δεκαπλάσιο αριθμό σε σύγκριση με τους όποιους περιορισμούς ίσχυαν κατά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Εν μέρει ο λόγος που έχουν αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό οι δασμοί παγκοσμίως είναι τα αντίποινα στα οποία έχουν καταφύγει οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, η Ε.Ε., η Κίνα και ο Καναδάς, αντιδρώντας στους δασμούς που επέβαλε ο Αμερικανός πρόεδρος στα δικά τους προϊόντα. Παράλληλα, όμως, είναι γεγονός ότι πολύ πριν αναδειχθεί ο Τραμπ για δεύτερη φορά πρόεδρος των ΗΠΑ, πολλές χώρες είχαν ήδη επιβάλει υψηλότερους δασμούς στις εισαγωγές τους. Κύριος αποδέκτης των δασμών ήταν για τις περισσότερες χώρες τα προϊόντα της Κίνας, καθώς κυβερνήσεις και οικονομικές αρχές προσπαθούν τα τελευταία χρόνια να προστατεύσουν τις εγχώριες βιομηχανίες τους από την επέλαση φτηνών κινεζικών ηλεκτροκίνητων οχημάτων, γενικότερα φτηνών κινεζικών βιομηχανικών προϊόντων και φτηνού κινεζικού χάλυβα. Τον Φεβρουάριο, άλλωστε, το Βιετνάμ και η Βόρεια Κορέα επέβαλαν δασμούς και πρόστιμα στις εισαγωγές κινεζικού χάλυβα έπειτα από διαμαρτυρίες εγχώριων παραγωγών σχετικά με τον αθέμιτο ανταγωνισμό από τα υπερβολικά φθηνά κινεζικά προϊόντα. Και τώρα που με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο ο Τραμπ αυξάνει και πάλι τους δασμούς στις εισαγωγές από τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, οι άλλες χώρες καταφεύγουν σε νέες προσπάθειες να προστατευθούν.
Στις οικονομίες του G20 βρίσκονται σήμερα σε ισχύ 4.650 περιορισμοί στις εισαγωγές στο εμπόριο, αριθμός που ισοδυναμεί με αύξηση 75% σε σύγκριση με το 2016.
Οπως τονίζει η Global Trade Alert, στις ΗΠΑ το 90% των 5.200 κατηγοριών εισαγόμενων προϊόντων υπόκειται σε κάποιου είδους περιορισμούς, ενώ σε ό,τι αφορά τα επίπεδα των δασμών, η δεξαμενή σκέψης Tax Foundation που μελετά θέματα φορολογικής πολιτικής, υπολογίζει πως ο μέσος δασμός στις εισαγωγές στις ΗΠΑ φτάνει στο 8,4% όσο ήταν το 1946. Ο ρόλος του Τραμπ υπήρξε πάντως καταλυτικός στη μεταμόρφωση του παγκόσμιου εμπορίου, δεδομένου ότι το 2016 ο μέσος όρος δασμών ήταν 1,5%. Σύμφωνα δε με τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch Ratings, αν ο Τραμπ υλοποιήσει τις απειλές του και επιβάλει όσους δασμούς έχει αναγγείλει και δεν έχει επιβάλει, τότε οι δασμοί στις εισαγωγές των ΗΠΑ θα φτάσουν κατά μέσον όρο στο 18% και θα καταγράψουν το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 90 ετών. Θα επιστρέψουν εν ολίγοις σε επίπεδα που θα πλησιάζουν εκείνα πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παραμένουν, ωστόσο, ακόμη σαφώς χαμηλότεροι οι δασμοί σε σύγκριση με εκείνους που υιοθέτησαν οι ΗΠΑ το 1930 ψηφίζοντας τον Νόμο Σμουτ Χόλεϊ που επέβαλε υψηλούς δασμούς σε 20.000 εισαγόμενα προϊόντα για να προστατευθούν οι εγχώριες βιομηχανίες των ΗΠΑ.
Οπως, άλλωστε, επισημαίνουν οικονομολόγοι και αναλυτές, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου έχει αποδυναμωθεί και ουσιαστικά έχει χάσει κάθε επιρροή προπαντός ως όργανο διαιτησίας σε περιπτώσεις εμπορικών διενέξεων. Και ο κόσμος οδεύει προς το πλέον εκτεταμένο σύστημα προστατευτικών ρυθμίσεων που έχει γνωρίσει το παγκόσμιο εμπόριο και η παγκόσμια οικονομία από το 1930 και μετά, καθώς ο Τραμπ σχεδιάζει να επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές μικροεπεξεργαστών, φαρμάκων και αυτοκινήτων, ενώ αναμένεται ότι στις 2 Απριλίου θα επιβάλει τους λεγόμενους «ανταποδοτικούς» δασμούς στους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει πως ενδέχεται να προκαλέσει νέο κύμα αντιποίνων, δασμών και περιορισμών από τις χώρες που θα θιγούν.
