Σε 89 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι ανήλθε το 2022 το έλλειμμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ στην Ε.Ε.-27, δηλαδή η διαφορά μεταξύ των αναμενόμενων εσόδων από τον ΦΠΑ και του ποσού που πράγματι εισπράττεται από τις φορολογικές αρχές των κρατών-μελών της Ε.Ε. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 1/4 των απολεσθέντων αυτών εσόδων οφείλεται άμεσα στην απάτη στον τομέα του ΦΠΑ στο πλαίσιο των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Τα εισαγόμενα αγαθά υπόκεινται σε ΦΠΑ κατά την είσοδό τους στην τελωνειακή ένωση της Ε.Ε. Το ποσό του οφειλόμενου ΦΠΑ καθορίζεται με βάση τις τελωνειακές διασαφήσεις για τα εισαγόμενα αγαθά. Χάριν διευκόλυνσης του εμπορίου εφαρμόζονται δύο διαδικασίες ΦΠΑ κατά την εισαγωγή: η «θέση σε ελεύθερη κυκλοφορία» με εφαρμογή του τελωνειακού καθεστώτος 42 και το καθεστώς της «μονοαπευθυντικής θυρίδας για τις εισαγωγές» (ΙΟSS). Στο πλαίσιο της πρώτης διαδικασίας προβλέπεται απαλλαγή από τον ΦΠΑ για εμπορεύματα που εισάγονται από τρίτες χώρες σε κράτος-μέλος της Ε.Ε., αλλά προορίζονται για άλλο, ενώ στο πλαίσιο της δεύτερης προβλέπεται απαλλαγή από τον ΦΠΑ για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις στο πλαίσιο ειδικού καθεστώτος για το ηλεκτρονικό εμπόριο.
Απάτη στο πλαίσιο του τελωνειακού καθεστώτος 42 υφίσταται όταν έμποροι επωφελούνται από φορολογικές απαλλαγές επί των εισαγωγών τους και τα εμπορεύματα είτε παραμένουν αφορολόγητα στο κράτος-μέλος εισαγωγής είτε καταναλώνονται σε άλλο κράτος-μέλος χωρίς να καταβάλλεται ο ΦΠΑ. Κατάχρηση του καθεστώτος IOSS υφίσταται όταν έμποροι που δεν είναι εγγεγραμμένοι στη μονοαπευθυντική θυρίδα χρησιμοποιούν τον αριθμό IOSS νόμιμων εμπόρων που είναι εγγεγραμμένοι στο IOSS για να επωφεληθούν από την απαλλαγή από τον ΦΠΑ των εμπορευμάτων που εισάγουν στη συνέχεια με δόλιο τρόπο.
Το καθεστώς IOSS χρησιμοποιείται επίσης καταχρηστικά όταν μεγάλες αποστολές διαιρούνται σε περισσότερες επιμέρους, κάθε μία από τις οποίες αποτιμάται κάτω από το όριο των 150 ευρώ που ισχύει για το συγκεκριμένο καθεστώς, ώστε να τύχουν αδικαιολόγητα δασμολογικής απαλλαγής, η οποία δεν θα ίσχυε εάν δεν είχαν χωριστεί σε μικρότερες. Κατάχρηση υπάρχει επίσης όταν η αξία των εμπορευμάτων που εισάγονται στο πλαίσιο της διαδικασίας IOSS και αναγράφεται στη δήλωση ΦΠΑ IOSS είναι χαμηλότερη της πραγματικής.
