Το κυνήγι της φοροδιαφυγής θα πρέπει να συνδυάζεται με υπευθυνότητα στις κρατικές δαπάνες για να είναι αποδεκτό και άρα αποτελεσματικό. Οσο για την υπεραπόδοση στα έσοδα, θα πρέπει να κατανέμεται στη μείωση των φορολογικών βαρών αλλά και στην αποπληρωμή του χρέους. Την άποψη αυτή διατυπώνει στην «Κ» ο πρόεδρος και CEO του Tax Foundation Ντάνιελ Μπαν, ο οποίος συνιστά στην κυβέρνηση να μειώσει τον φόρο στη μισθωτή εργασία ώστε να αφαιρέσει το κίνητρο για αυτοαπασχόληση και έτσι να περιορίσει τον χώρο για φοροδιαφυγή. Τονίζει επίσης ότι στόχος στον ΦΠΑ θα πρέπει να είναι η μείωση του κύριου συντελεστή, όμως με παράλληλη διεύρυνση της βάσης.
Ο Ντάνιελ Μπαν, ο οποίος επισκέφθηκε την Αθήνα για να συμμετάσχει στο 1st Economic Freedom Forum που διοργάνωσε το ΚΕΦίΜ, θεωρεί ότι ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων είναι ο πιο αντιπαραγωγικός φόρος και θα έπρεπε να καταργηθεί. Ο CEO του Tax Foundation φέρνει ως παράδειγμα προς μίμηση συνολικά την Εσθονία, περιγράφοντας τους βασικούς άξονες του φορολογικού συστήματός της. Ο ίδιος σημειώνει ότι, παρά τη διαφαινόμενη χαλάρωση του φρένου χρέους στη Γερμανία, οι δημοσιονομικές πιέσεις λόγω των υψηλών χρεών και η ανάγκη αύξησης των αμυντικών δαπανών θα έχουν προτεραιότητα στην Ευρώπη έναντι των φορολογικών μειώσεων.
– Θα θέλατε να μας περιγράψετε με δυο λόγια το φορολογικό προφίλ της Ελλάδας, όπως το αντιλαμβάνεται το Tax Foundation; Και ποια είναι ενδεχομένως τα συμπεράσματα σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης;
– Το ελληνικό φορολογικό σύστημα χαρακτηρίζεται από μια φτωχά σχεδιασμένη φορολογική βάση, που εμποδίζει τόσο τη συλλογή εσόδων όσο και τα επενδυτικά κίνητρα. Στον Διεθνή Δείκτη Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας η Ελλάδα καταλαμβάνει την 27η θέση μεταξύ 38 χωρών του ΟΟΣΑ. Στον πίνακα αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Φορολογικής Πολιτικής που εξετάζει μόνο ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 25η θέση από 32 χώρες. Οι κύριες αδυναμίες του ελληνικού συστήματος περιλαμβάνουν μια κακή αντιμετώπιση των επιχειρηματικών επενδύσεων και ζημιών, έναν στρεβλωτικό φόρο μεταβίβασης ακινήτων και κανόνες που οδηγούν σε σημαντική αποφυγή.
Το ελληνικό φορολογικό σύστημα χαρακτηρίζεται από μια φτωχά σχεδιασμένη φορολογική βάση που εμποδίζει τόσο τη συλλογή εσόδων όσο και τα επενδυτικά κίνητρα.
– Κατά τη γνώμη σας, πώς θα μετέφραζαν οι αγορές μια επιθετική αποκλιμάκωση των φορολογικών βαρών στην Ελλάδα; Θα την αξιολογούσαν ως θετική για το επιχειρηματικό κλίμα ή ως αρνητική για την εξυπηρέτηση του χρέους;
– Η Ελλάδα θα πρέπει να επικεντρωθεί σε εξυπνότερους και αποτελεσματικότερους τρόπους αύξησης εσόδων. Τώρα μάλλον δεν είναι η ώρα για μεγάλη μείωση φόρων. Ωστόσο υπάρχουν παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. Ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων έχει υψηλή οικονομική επιβάρυνση και τα υψηλά οριακά ποσοστά εισοδήματος παρακινούν πολλά άτομα σε διάφορες μορφές αποφυγής. Ομοίως, η αντιμετώπιση των επενδύσεων κεφαλαίου και των ζημιών των επιχειρήσεων εμποδίζει την ανάπτυξη. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα μπορούσαν να εξετάσουν αυτές τις αδυναμίες και να στοχεύσουν στη βελτίωση του φορολογικού συστήματος συνολικά, χωρίς να διακινδυνεύσουν προσθήκες στο δημόσιο χρέος.
– Αν βάζαμε για μια στιγμή στην άκρη την παράμετρο των δημοσιονομικών αναγκών, ποιους φόρους θα καταργούσατε στην Ελλάδα και γιατί;
– Ο πρωταρχικός θα ήταν ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων. Στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου όπου υπάρχει παρόμοιος φόρος βλέπουμε στρεβλώσεις στην αγορά ακινήτων και συνήθως τα έσοδα από τον φόρο δεν αξίζουν, αφού ληφθούν υπόψη οι οικονομικές επιπτώσεις του.
– Στον αντίποδα, έχετε εκφράσει επιφυλάξεις για τη μείωση του ΦΠΑ. Θέλετε να εξηγήσετε το σκεπτικό σας;
– Ο ΦΠΑ είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς και αποδοτικούς τρόπους για τις σύγχρονες κυβερνήσεις να αυξήσουν τα έσοδα. Η Ελλάδα έχει σχετικά υψηλό συντελεστή ΦΠΑ, αλλά η αποφυγή, οι περικοπές και οι μειωμένοι συντελεστές βλάπτουν τη συλλογή εσόδων. Παράλληλα με την καλύτερη επιβολή, η κυβέρνηση θα πρέπει να επικεντρωθεί στη διεύρυνση της βάσης του ΦΠΑ αντί να παρέχει πρόσθετες στενές μειώσεις. Στόχος πρέπει να είναι η μείωση του κύριου συντελεστή ΦΠΑ με παράλληλη διεύρυνση της βάσης.
Ο πρώτος φόρος που θα καταργούσα θα ήταν αυτός της μεταβίβασης ακινήτων. Εξάλλου, τα έσοδα που αποφέρει δεν αξίζουν, αφού ληφθούν υπόψη οι οικονομικές επιπτώσεις του.
– Η αγορά ζητάει πιο θαρραλέες μειώσεις φόρων επικαλούμενη την υπεραπόδοση των τελευταίων ετών στα κρατικά έσοδα. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι θα πρέπει πρώτα να μειωθεί δραστικά η φοροδιαφυγή και μετά να μειωθούν περαιτέρω οι φορολογικοί συντελεστές. Υπάρχει και μια τρίτη άποψη που λέει ότι ο όποιος δημοσιονομικός χώρος θα πρέπει να αφιερώνεται στην ταχύτερη μείωση του ελληνικού χρέους. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Κατά τη γνώμη μου, η δεύτερη και η τρίτη προσέγγιση είναι οι καλύτερες. Οι φορολογικές περικοπές μπορούν και πρέπει να χρηματοδοτηθούν από καλύτερη επιβολή και τα απροσδόκητα έσοδα θα πρέπει να κατανεμηθούν μεταξύ της μείωσης της φορολογικής επιβάρυνσης και της αποπληρωμής του χρέους. Ωστόσο, οι φορολογικές περικοπές θα πρέπει να στοχεύουν σε πολιτικές που θα στηρίξουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Με αυτόν τον τρόπο ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα αντιμετωπιστεί τόσο μέσω πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου –με τη μείωση του ελληνικού χρέους– όσο και μέσω καλύτερων επιδόσεων σε μετρήσεις ανάπτυξης.
Ο στόχος στον ΦΠΑ θα πρέπει να είναι η μείωση του κύριου συντελεστή, όμως με παράλληλη διεύρυνση της βάσης.
– Η φορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει στην Ελλάδα. Κατά τη γνώμη σας, ποιες προδιαγραφές θα πρέπει να έχει η φορολόγηση της συγκεκριμένης κατηγορίας στην οικονομία;
– Η κύρια αιτία του προβλήματος, κατά τη γνώμη μου, είναι ο υψηλός οριακός συντελεστής που ισχύει για σχετικά χαμηλό επίπεδο εισοδήματος. Η κυβέρνηση θα πρέπει να εξετάσει τρόπους για να μειώσει τη φορολογική επιβάρυνση στους εργαζομένους και να αφαιρέσει έτσι το κίνητρο που οδηγεί τους ανθρώπους στην αυτοαπασχόληση. Ενας τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτό είναι να παραδεχθούμε ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι πληρώνουν χαμηλότερο συντελεστή από τον οριακό συντελεστή 44% και να κινηθούμε για να ευθυγραμμίσουμε το ποσοστό των αυτοαπασχολουμένων με τον ανώτατο συντελεστή του προσωπικού εισοδήματος.
«Υπερόπλο» οι πληρωμές με κάρτες
– Κατά μία άποψη, η όποια συζήτηση για τους φόρους θα πρέπει να συνοδεύεται από μια παράλληλη συζήτηση για τις δαπάνες. Ποιες είναι οι παρατηρήσεις σας γι’ αυτή τη σχέση;
– Είναι σημαντικό για την Ελλάδα να διατηρεί την εμπιστοσύνη στις δημόσιες δαπάνες καθώς θα αυξάνει την επιβολή. Εάν η κοινή γνώμη δει σπατάλη ή ανεύθυνη χρήση των φορολογικών εσόδων, αυτό θα κάνει πιο δύσκολες τις μεταρρυθμίσεις και τις προσπάθειες επιβολής.
– Ποια είναι η δική σας προσέγγιση αναφορά με την επέκταση των ψηφιακών πληρωμών; Από μια οπτική μειώνουν μεν τη φοροδιαφυγή, αλλά περιορίζουν και την έννοια της οικονομικής ελευθερίας.
– Η ψηφιακή επανάσταση στις πληρωμές έχει επίσης επηρεάσει την ικανότητα των κυβερνήσεων να βελτιώσουν τη φορολογική συμμόρφωση. Αν και πιστεύω ότι υπάρχουν ανησυχίες για το απόρρητο με περισσότερη κυβερνητική πρόσβαση σε δεδομένα σε επίπεδο συναλλαγών, δεν βλέπω σύνδεση μεταξύ της οικονομικής ελευθερίας και των ψηφιακών πληρωμών. Σε μια χώρα με τόση αποφυγή και φοροδιαφυγή, η κυβέρνηση θα πρέπει να είναι ελεύθερη να χρησιμοποιήσει εύλογα εργαλεία για να διευρύνει τη φορολογική βάση και ενδεχομένως να μειώσει τους οριακούς φορολογικούς συντελεστές με πρόσθετα έσοδα από τις προσπάθειες επιβολής.
– Πιστεύετε ότι είναι θεμιτό το κυνήγι της φοροδιαφυγής σε μια οικονομία με υψηλούς φόρους και χαμηλά εισοδήματα;
– Ναι, είναι απολύτως θεμιτό. Οσοι φοροδιαφεύγουν βλάπτουν την αξιοπιστία του συστήματος, ακόμη κι αν είναι άτομα χαμηλού εισοδήματος. Ωστόσο, η κυβέρνηση θα πρέπει να συνδυάσει την επιβολή με ένα σχέδιο για τον τρόπο χρήσης των πρόσθετων εσόδων – είτε με μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης, είτε με αποπληρωμή του χρέους.
– Θα λέγατε ότι η δημοσιονομική χαλάρωση στη Γερμανία –μέσα από τη διαφαινόμενη αλλαγή του φρένου χρέους– καθιστά ευνοϊκότερες τις συνθήκες για τη μείωση φόρων στην Ευρώπη;
– Οι δημοσιονομικές πιέσεις που βίωσε η Ελλάδα δεν εξαφανίζονται επειδή η Γερμανία είναι ξαφνικά διατεθειμένη να δανειστεί. Η Ελλάδα θα πρέπει να υιοθετήσει έξυπνες μεταρρυθμίσεις που ακολουθούν βελτιωμένη συμμόρφωση και να οικοδομήσει ένα αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα.
– Υπάρχει κάποια χώρα που θεωρείτε παράδειγμα προς μίμηση με βάση το φορολογικό της σύστημα;
– Η καλύτερη χώρα στην κατάταξή μας είναι σταθερά η Εσθονία. Εφαρμόζει ενιαίο φόρο επί του εισοδήματος φυσικών προσώπων 20%, φόρο επί των διανεμόμενων κερδών 20%, ΦΠΑ πάνω σε ευρεία βάση και αποτελεσματικό σύστημα φορολόγησης ακινήτων. Κάθε χώρα θα πρέπει να εξετάσει το σύστημα της Εσθονίας και να σκεφθεί τρόπους ώστε να υιοθετήσει αυτό το μοντέλο για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της.
