Στο σημείο μηδέν βρίσκεται το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου. Τα πλοία που είχαν ναυλωθεί για να διεξάγουν έρευνες επέστρεψαν στις βάσεις τους σε άλλες χώρες. Ο ΑΔΜΗΕ ανέστειλε τις πληρωμές στη Nexans, που έχει αναλάβει την κατασκευή και πόντιση του καλωδίου. Παρεμπιπτόντως, μόνο η Nexans είναι αυτή που επιμένει ακόμη δημοσίως ότι το έργο θα γίνει και η ίδια θα πληρωθεί τα χρήματα που έχει συμφωνήσει με τον ΑΔΜΗΕ. Η γαλλική εταιρεία έχει λόγους. Τα χρήματα είναι πολλά, 1,4 δισ. ευρώ τουλάχιστον, κι αν τα χάσει θα «πονέσει». Τις τελευταίες τέσσερις ημέρες η μετοχή της έχασε 5,3%. Ολοι οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι τηρούν σιγή ασυρμάτου: το ΥΠΕΝ παραπέμπει στο υπουργείο Εξωτερικών, το υπουργείο Εξωτερικών στο ΥΠΕΝ και ο ΑΔΜΗΕ και στα δύο υπουργεία. Εκεί που έχουν φτάσει τα πράγματα, η σιωπή δείχνει να είναι μια ασφαλής επιλογή. Πριν από λίγες εβδομάδες κάποιοι διέρρεαν ότι η Αθήνα είχε αποφασίσει να βγουν τα ερευνητικά πλοία για έρευνες εκτός των 6 ναυτικών μιλίων. Πιθανόν πίστευαν πως θα είχαν τη στήριξη των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Γαλλίας, που θέλουν το έργο. Εν τω μεταξύ, οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Ο Ντ. Τραμπ είναι απρόβλεπτος και ο Μ. Μακρόν έχει άλλες προτεραιότητες, την ευρωπαϊκή άμυνα και την Ουκρανία. Και βλέπει μάλλον θετικά την εμπλοκή της Τουρκίας και στα δύο.
«Πάγωμα» πληρωμών
Ο ΑΔΜΗΕ, ο οποίος ως φορέας υλοποίησης του έργου έχει καταβάλει μέχρι στιγμής περί τα 200 εκατ. ευρώ στη Nexans, στις 28 Φεβρουαρίου έπρεπε να καταβάλει μία ακόμη δόση της τάξης των 70 εκατ. ευρώ και έπειτα από συνεννόηση με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ προχώρησε σε προσωρινό «πάγωμα» πληρωμών. Η απόφαση ελήφθη με τη σύμφωνη γνώμη της Nexans, η οποία δεν θα ήθελε να δει το έργο να ναυαγεί και να χάνει ένα συμβόλαιο αξίας 1,4 δισ. ευρώ. Αυτό φάνηκε και από την ανακοίνωση που εξέδωσε με αφορμή τα σχετικά δημοσιεύματα, υπό την πίεση και του αντικτύπου στη μετοχή της.
Η Ελλάδα φαίνεται να υποβάθμισε τον γεωπολιτικό παράγοντα, όταν τον περασμένο Σεπτέμβριο για να άρει τις επιφυλάξεις της Κύπρου ανέλαβε πρόσθετες δεσμεύσεις, μεταφέροντας στους φορολογουμένους της χώρας επιπλέον βάρη. Στη διακρατική συμφωνία Ελλάδας – Κύπρου, που έβγαλε τότε το έργο από το αδιέξοδο, δεσμεύθηκε για τον επιμερισμό των δαπανών που θα ανακτήσει ο ΑΔΜΗΕ σε ποσοστό 50%-50% σε περίπτωση που το έργο «καθυστερήσει ή ματαιωθεί εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων εκτός του ελέγχου, ευθύνης και υπαιτιότητας του φορέα υλοποίησης και των συμβαλλομένων προμηθευτών και αναδόχων». Η διακρατική αυτή συμφωνία προέβλεπε επίσης τη μεταφορά των παγίων του έργου από τον ΑΔΜΗΕ στο Great Sea Interconnector, τον φορέα που θα αναλάβει την υλοποίηση του έργου, ως προϋπόθεση για την είσοδο της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο με ποσό έως 100 εκατ. ευρώ. Το σημείο αυτό δεν αξιολογήθηκε δεόντως από την ελληνική πλευρά όταν υπεγράφη η διακρατική συμφωνία.
Στην πορεία διαπιστώθηκε ότι εάν τα πάγια μεταφερθούν στον GSI θα χαθεί η χρηματοδότηση των 657 εκατ. ευρώ που έχει εγκρίνει η Κομισιόν για το έργο, με πιστοποιημένο φορέα υλοποίησης τον ΑΔΜΗΕ. Το ζήτημα αυτό απασχολεί μέχρι και σήμερα τις δύο χώρες και αναζητείται λύση σε επίπεδο αρμοδίων υπουργών, με την Ελλάδα να δεσμεύεται ότι τα πάγια θα μεταφερθούν αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία πιστοποίησης του GSI από την Ε.Ε., η οποία όμως μπορεί να διαρκέσει πάνω από ένα χρόνο. Το ανοιχτό αυτό ζήτημα μπορεί να εξελιχθεί σε κόλαφο για τον ΑΔΜΗΕ στην περίπτωση που το έργο δεν προχωρήσει και η Κύπρος, επικαλούμενη τη διακρατική συμφωνία, δεν αναλάβει το 50% των πληρωμών που έχει καταβάλει μέχρι σήμερα στη Nexans. Επιπλέον, κανείς δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι η Nexans μια εισηγμένη εταιρεία με μετόχους δεν θα διεκδικήσει ρήτρες στην περίπτωση οριστικού ναυαγίου.
Η διακρατική συμφωνία του Σεπτεμβρίου ήρθε μετά το επεισόδιο του Ιουλίου στην Κάρπαθο, όταν η παρουσία πέντε τουρκικών πλοίων σταμάτησε τις έρευνες. Επτά μήνες μετά και ενώ τα ερευνητικά πλοία της Nexans ανέμεναν από τα μέσα Οκτωβρίου να βγουν στα διεθνή ύδατα, βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν, χωρίς κάποια ορατότητα.
