Οι ελληνικές τράπεζες έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο τα τελευταία χρόνια, όπως φαίνεται από τα στοιχεία για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την αύξηση των καθαρών κερδών, την ενίσχυση της κεφαλαιακής τους επάρκειας και την ικανότητα να απορροφήσουν ζημίες με καλύτερο κόστος χρηματοδότησης. Η προσπάθεια όμως συνεχίζεται, αφού νέοι κίνδυνοι –όπως οι κυβερνοεπιθέσεις– αναδύονται, καθώς «οι τράπεζες μετατοπίζουν τις δραστηριότητές τους από το κατάστημα στο cloud». Αυτό σημειώνει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο επικεφαλής του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης (Single Resolution Board – SRB), Ντομινίκ Λαμπουρέ, εξηγώντας ότι οι νέοι κίνδυνοι πηγάζουν από την ψηφιοποίηση του τραπεζικού κλάδου, την τάση απορρύθμισης που εκδηλώνεται, αλλά και τον ανταγωνισμό από μη τραπεζικούς παρόχους.
– Ο ελληνικός τραπεζικός τομέας αντιμετώπισε μια σοβαρή κρίση την τελευταία δεκαετία. Πώς θα αξιολογούσατε την πρόοδο που έχουν σημειώσει οι ελληνικές τράπεζες έκτοτε;
– Αν και οφείλω να είμαι πολύ προσεκτικός και δεν σχολιάζω μεμονωμένες περιπτώσεις, αυτό που μπορώ να πω είναι ότι ο ελληνικός τραπεζικός τομέας συνολικά έχει κάνει σημαντική πρόοδο, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις ικανότητες που πρέπει να αναπτύξουν οι τράπεζες ώστε να δώσουν στις Αρχές τη δυνατότητα να εφαρμόσουν αποφάσεις εξυγίανσης με συγκεκριμένο τρόπο.
Γενικότερα, αν συγκρίνουμε το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα σήμερα σε σχέση με μία δεκαετία πριν, είναι πολύ πιο σταθερό τώρα από ό,τι ήταν τότε. Από την κρίση, το νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο έχουν ενισχυθεί. Συγκεκριμένα, δημιουργήσαμε την Τραπεζική Ενωση και έναν μηχανισμό εξυγίανσης των τραπεζών της Ε.Ε., που σαφώς έλειπε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Αν κοιτάξετε τα δεδομένα στην Τραπεζική Ενωση συνολικά, θα δείτε ότι το επίπεδο δυνατότητας επίλυσης στη Ζώνη του Ευρώ αυξάνεται. Οι τράπεζες συνέχισαν να βελτιώνονται από τότε που ιδρύθηκε το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης και ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος, αυτό δεν είναι το τέλος του ταξιδιού. Υπάρχουν ακόμη προκλήσεις μπροστά. Μπορούμε να πούμε ότι το τραπεζικό σύστημα είναι πολύ πιο ανθεκτικό σήμερα από ό,τι στο παρελθόν, με τη φερεγγυότητα, τη ρευστότητα και την κερδοφορία να βρίσκονται σε πολύ καλά επίπεδα συνολικά. Η εξυγίανση αποτελεί μέρος ενός δικτύου ασφαλείας που προσφέρει μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική σταθερότητα χωρίς κόστος για τον φορολογούμενο – αυτό είναι ένα βασικό στοιχείο του ευρωπαϊκού πλαισίου. Ποτέ δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε, καθώς τα επιχειρηματικά μοντέλα και οι ανάγκες εξυγίανσης εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου. Η διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας είναι μια συνεχής προσπάθεια και οι Αρχές εργάζονται πάντα ώστε να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν μια νέα κρίση ανά πάσα στιγμή.
– Τι αποκομίσατε από την πρόσφατη επίσκεψή σας στην Αθήνα και τις επαφές που είχατε; Πού θεωρείτε ότι πρέπει να εστιάσουν οι ελληνικές τράπεζες στην προσπάθειά τους να ενισχύσουν την κερδοφορία και την κεφαλαιακή τους επάρκεια;
– Αν και αυτό το ζήτημα αφορά περισσότερο τις εποπτικές αρχές παρά τις αρχές εξυγίανσης, από τη δική μου οπτική, ωστόσο, το κύριο μήνυμά μου θα ήταν ότι οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να συνεχίσουν την πορεία τους. Συνολικά έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος. Μπορούμε να το δούμε σε όρους μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αύξησης των καθαρών κερδών και ενίσχυσης της κεφαλαιακής επάρκειας και της ικανότητας απορρόφησης ζημιών με καλύτερο κόστος χρηματοδότησης – αλλά, φυσικά, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι τράπεζες συνεχίζουν την προσπάθειά τους για να παραμείνουν σ’ αυτή την πορεία. Συνολικά οι ελληνικές τράπεζες έχουν ενισχύσει την Ελάχιστη Απαίτηση Επιλέξιμων Υποχρεώσεων (MREL), ένα κεφαλαιακό απόθεμα που αποτελεί βασική προϋπόθεση στο πλαίσιο της πολιτικής εξυγίανσης. Αυτό, όχι μόνο θα ενισχύσει την ικανότητά τους να διαχειρίζονται προκλήσεις, αλλά και θα συμβάλει στη σταθερότητα του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, διασφαλίζοντας ότι οι ελληνικές τράπεζες μπορούν να υποστηρίξουν την οικονομική ανάπτυξη.
Οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να συνεχίσουν την πορεία τους. Συνολικά, έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος. Μπορούμε να το δούμε σε όρους μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αύξησης των καθαρών κερδών και ενίσχυσης της κεφαλαιακής επάρκειας και της ικανότητας απορρόφησης ζημιών με καλύτερο κόστος χρηματοδότησης.
– Ποιοι είναι οι αναδυόμενοι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και πόσο καλά προετοιμασμένες είναι οι ευρωπαϊκές τράπεζες να αντέξουν αυτούς τους κινδύνους;
– Βρισκόμαστε σε μια πολύπλοκη περίοδο με πολλούς διαφορετικούς κινδύνους στον ορίζοντα, ανάμεσα στους οποίους κάποιοι είναι γνωστοί, όπως η γεωπολιτική αστάθεια. Θα επιμείνω όμως μόνο σε δύο, για λόγους συντομίας. Ο πρώτος είναι η ψηφιοποίηση και έχει να κάνει με το ότι οι τράπεζες μετατοπίζουν τις δραστηριότητές τους «από το κατάστημα στο cloud». Αυτό ισχύει για τους καθιερωμένους παίκτες (μεγάλους και μικρούς), αλλά και για μια νέα κατηγορία αναδυόμενων ανταγωνιστών. Και ενώ αυτό προσφέρει πολλές ευκαιρίες, πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι οι τράπεζες, όπως και οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, θα είναι πιο εκτεθειμένες σε λειτουργικούς κινδύνους και κινδύνους φήμης. Είναι μια μεγάλη πρόκληση για τις τράπεζες και προφανώς είναι μια μεγάλη πρόκληση και για εμάς. Οι τράπεζες, άλλωστε, μπορούν να είναι κύριος στόχος κυβερνοεπιθέσεων. Η ψηφιοποίηση μπορεί επίσης να επιταχύνει τις τραπεζικές εκροές, «αποστραγγίζοντας» τη ρευστότητα γρηγορότερα από τις τράπεζες. Η εστίασή μας πρέπει επίσης να μετατοπιστεί περαιτέρω στο πώς να αντιμετωπίσουμε αυτές τις αιφνίδιες και ταχείες τραπεζικές εκροές. Ο δεύτερος κίνδυνος είναι η απορρύθμιση, καθώς υπάρχει έντονη συζήτηση γύρω από το θέμα σε ορισμένα μέρη του κόσμου και για ορισμένους χρηματοπιστωτικούς τομείς προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα. Διαβλέπω τον κίνδυνο ότι μια όχι καλά μελετημένη απορρύθμιση φέρνει περισσότερη χρηματοπιστωτική αστάθεια παρά οτιδήποτε άλλο. Κατά την άποψή μου, η κατάλληλη ρύθμιση και η υψηλή ανταγωνιστικότητα δεν είναι ασύμβατες. Αντιθέτως. Χάρη στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα οι τράπεζες μπορούν να αναπτυχθούν και να χρηματοδοτήσουν την οικονομία καλύτερα. Αυτό δεν ισχύει σε περιόδους κρίσης. Η πρόσφατη ιστορία στην Ελλάδα, όπως και αλλού, είναι πολύ σαφής από αυτή την άποψη. Γι’ αυτό συνεχίζουμε να επιμένουμε στην ανάγκη οι τράπεζες να βελτιώσουν την ικανότητά τους σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα εξυγίανσής τους.
– Εχετε επισημάνει σε πρόσφατες δηλώσεις σας ότι οι μελλοντικοί κίνδυνοι για το τραπεζικό σύστημα μπορεί να προέλθουν και από μη τραπεζικές δραστηριότητες. Ποιοι τομείς ανησυχούν ιδιαίτερα τις ρυθμιστικές αρχές και σε ποιο βαθμό είναι εκτεθειμένα τα ευρωπαϊκά τραπεζικά συστήματα σ’ αυτούς τους κινδύνους;
– Αυτός είναι επίσης ένας σχετικός κίνδυνος. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι μη τραπεζικοί χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές (NBFI) είναι πολλοί και πολύ διαφορετικοί. Καθώς ο τομέας αυτός μεγαλώνει, τα μέλη του και οι δραστηριότητές τους μπορεί να αντιπροσωπεύουν πιθανούς συστημικούς κινδύνους, τη στιγμή που μπορεί να είναι λιγότερο ρυθμιζόμενοι από άλλους τομείς. Επομένως, είναι αναγκαία η αυξημένη εποπτεία αυτών των εταιρειών και η στενή παρακολούθηση της ανάπτυξής τους για να διασφαλιστεί η σταθερότητα. Ο τομέας Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι υπεύθυνος γι’ αυτά τα ζητήματα σε διεθνές επίπεδο. Αξιοσημείωτο είναι ότι, ιδίως στην Ευρώπη, μερικοί από αυτούς τους διαμεσολαβητές, όπως οι κεντρικοί εκκαθαριστές και οι ασφαλιστικές εταιρείες, διαθέτουν ήδη ένα πλαίσιο εξυγίανσης. Ισως θα έπρεπε να μελετήσουμε σε διεθνές επίπεδο αν θα πρέπει να προστεθούν περισσότεροι στην εν λόγω λίστα.
Θα αυξηθούν οι έλεγχοι για τα σχέδια εξυγίανσης
– «Απλοποίηση και απορρύθμιση» φαίνεται να είναι η τάση των ημερών στις Βρυξέλλες και τις ΗΠΑ. Ποια είναι η θέση σας για το θέμα;
– Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε ανοιχτοί σε αυτό, αλλά πολύ προσεκτικοί. Γνωρίζω ότι έχουμε πολλούς πολύπλοκους κανόνες και ρυθμίσεις σε επίπεδο Ε.Ε., αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι ασχολούμαστε με έναν πολύπλοκο τομέα.
Μαζί με την πολυπλοκότητα, η εξυγίανση των τραπεζών είναι μια κούρσα ενάντια στον χρόνο. Επομένως, όσο πιο απλοί και σαφείς είναι οι κανόνες, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας. Η απλοποίηση, αν γίνει σωστά, είναι κάτι θετικό, αλλά πρέπει να προσέξουμε ώστε να μη μας οδηγήσει στον «λάθος δρόμο απορρύθμισης», εννοώ αυτόν που θα αύξανε τον κίνδυνο χρηματοπιστωτικής αστάθειας. Πρέπει να προχωρήσουμε με προσοχή για να διασφαλίσουμε ότι η απλοποίηση δεν γίνεται εις βάρος της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Εφαρμόζουμε το πλαίσιο που έχουμε θέσει σε λειτουργία τα τελευταία χρόνια, για να διασφαλίσουμε ότι συνεχίζουμε να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μια τράπεζα που έχει δυσκολίες, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιούμε χρήματα των φορολογουμένων και να επηρεάζουμε την πραγματική οικονομία.
– Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας ως πρόεδρος του SRB; Στην περιγραφή του προγράμματος Vision 2028 επισημαίνετε τις στοχευμένες ασκήσεις και τους επιτόπιους ελέγχους στις τράπεζες. Πώς θα καθορίσει το SRB ποιες τράπεζες απαιτούν την πιο ενδελεχή εποπτεία και ποια κριτήρια θα χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή αυτής της πολιτικής;
– Αναφορικά με το πρόγραμμα Vision 2028, η στρατηγική υπαγορεύεται από το ότι οι τράπεζές μας θα πρέπει να γίνουν πιο ανθεκτικές. Αντίστοιχα το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης και ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης, χέρι χέρι με τις εθνικές αρχές, όπως η Τράπεζα της Ελλάδας, θα πρέπει επίσης να γίνουμε πιο ανθεκτικοί στο μέλλον. Από πέρυσι εργαζόμαστε σκληρά για την υλοποίησή της.
Υπάρχει έντονη συζήτηση γύρω από το θέμα της απορρύθμισης σε ορισμένα μέρη του κόσμου και για ορισμένους χρηματοπιστωτικούς τομείς, προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα. Διαβλέπω τον κίνδυνο ότι μια όχι καλά μελετημένη απορρύθμιση φέρνει περισσότερη χρηματοπιστωτική αστάθεια παρά οτιδήποτε άλλο.
Μαζί με τις εθνικές αρχές εξυγίανσης απλοποιούμε τη διαδικασία σχεδιασμού εξυγίανσης και τα σχέδια εξυγίανσης, κάνοντάς τα πιο αποτελεσματικά και καλύτερα προσανατολισμένα στα πιο σημαντικά ζητήματα. Αυτό θα μας επιτρέψει να κατανεμηθούν σταδιακά περισσότεροι πόροι στα πιο σημαντικά θέματα, χρησιμοποιώντας προσεγγίσεις βασισμένες στο ρίσκο.
Αυτή τη χρονιά το συμβούλιο θα επικεντρωθεί επίσης στην ενεργοποίηση των σχεδίων εξυγίανσης μέσω της δοκιμής στρατηγικών εξυγίανσης. Για να διασφαλιστεί περαιτέρω η δυνατότητα εξυγίανσης θα διαβουλευτούμε με τον τομέα σχετικά με νέες οδηγίες για το πώς οι τράπεζες μπορούν να αυτοαξιολογηθούν και να τεστάρουν τη δυνατότητά τους για εξυγίανση.
Το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης έχει ξεκινήσει επιτόπιους ελέγχους και συγκεντρώνει διδάγματα και εμπειρίες από αυτούς τους πρώτους ελέγχους. Εχουμε δημιουργήσει μια ειδική ομάδα και ξεκινούμε σχετικά μικρές επιθεωρήσεις, οι οποίες θα αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου. Η εποπτεία του συμβουλίου εξαρτάται από το αποτέλεσμα της αξιολόγησης σε ό,τι αφορά την ικανότητα εξυγίανσης που γίνεται ξεχωριστά για κάθε τράπεζα. Δοκιμές και επιθεωρήσεις μπορεί επίσης να διεξάγονται με τυχαίο τρόπο ή με βάση οριζόντια αξιολόγηση.
