Ο κύκλος εργασιών της αυτοκινητοβιομηχανίας αντιπροσωπεύει πάνω από το 7% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Περίπου 13,8 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται στον κλάδο σε ολόκληρη την Ε.Ε., 3,5 εκατομμύρια εξ αυτών εργάζονται στον τομέα της κατασκευής και 4,5 εκατομμύρια στις πωλήσεις, στη συντήρηση των αυτοκινήτων και στην παραγωγή εξαρτημάτων.
Αυτοί οι εντυπωσιακοί αριθμοί υπογραμμίζουν την οικονομική σημασία του κλάδου για την Ευρώπη αλλά και για την Ελλάδα, όπου παράγουμε εξαρτήματα για αυτοκίνητα και ταυτόχρονα χιλιάδες συμπολίτες μας εργάζονται στις πωλήσεις και στη συντήρηση των αυτοκινήτων.
Η Ευρώπη έχει δημιουργήσει μερικές από τις πιο εμβληματικές μάρκες αυτοκινήτων, οι οποίες αποτελούν μέρος της ιστορίας μας και είναι γνωστές σε όλον τον κόσμο. Εχουμε ένα λαμπρό παρελθόν στην αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά τώρα το μέλλον του κλάδου απειλείται. Σήμερα οι κατασκευαστές μας αντιμετωπίζουν κινδύνους στην αλυσίδα εφοδιασμού, υψηλό ενεργειακό κόστος, ελλείψεις προσωπικού, αυξημένο εθνικό προστατευτισμό και υπερβολική εξάρτηση από προμήθειες από τρίτες χώρες. Οι εταιρείες μας υστερούν σε βασικές στρατηγικές τεχνολογίες, όπως στις μπαταρίες, στο λογισμικό και στην αυτόνομη οδήγηση. Οταν μια βιομηχανία τόσο σημαντική όσο η αυτοκινητοβιομηχανία απειλείται, η Ευρώπη αντιδρά.
Η αντίδρασή μας ξεκίνησε με τον στρατηγικό διάλογο μεταξύ των εκπροσώπων του κλάδου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ολο το προηγούμενο διάστημα συζήτησα διεξοδικά με την αυτοκινητοβιομηχανία, τους κατασκευαστές και τους προμηθευτές. Ακουσα τις ανησυχίες και τις προτάσεις τους. Και πριν από λίγες ημέρες παρουσίασα τη νέα στρατηγική για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία. Πρόκειται για ένα σχέδιο για το οποίο θα αξιοποιηθούν πόροι που θα ξεπεράσουν τα 50 δισ. ευρώ, και θα βοηθήσει τους Ευρωπαίους κατασκευαστές αυτοκινήτων, τους προμηθευτές και τους συναφείς κλάδους υπηρεσιών να παραμείνουν καινοτόμοι, ανταγωνιστικοί και σταθερά εδραιωμένοι στην Ευρώπη.
Οταν μια βιομηχανία τόσο σημαντική όσο η αυτοκινητοβιομηχανία απειλείται, η Ευρώπη αντιδρά.
Το σχέδιο περιλαμβάνει εμβληματικές πρωτοβουλίες σε πέντε τομείς που θεωρώ ότι αλλάζουν τα δεδομένα: 1) καινοτομία και ψηφιοποίηση, 2) καθαρή κινητικότητα, 3) ανταγωνιστικότητα και ανθεκτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού, 4) δεξιότητες, 5) ισότιμοι όροι ανταγωνισμού.
Καινοτομία και ψηφιοποίηση
Η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στη μετάβαση προς τα συνδεδεμένα και αυτοματοποιημένα οχήματα που κινούνται με τεχνητή νοημοσύνη, και σε αυτό περιλαμβάνεται και η εμπειρία των επιβατών εντός του οχήματος.
Τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό είναι συνώνυμα με το μέλλον. Και αυτό το μέλλον δεν είναι πια τόσο μακρινό. Πουθενά στην Ευρώπη δεν έχει ακόμη ρυθμιστεί πλήρως το καθεστώς κυκλοφορίας αυτών των αυτοκινήτων στους δημόσιους δρόμους, την ώρα που η Κίνα και οι ΗΠΑ επιτρέπουν ήδη δοκιμές στον δρόμο και εμπορικές δραστηριότητες, γεγονός που τους δίνει ένα σημαντικό προβάδισμα.
Πρέπει να δράσουμε γρήγορα. Ενα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της Ε.Ε. είναι η ενιαία αγορά της. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να θεσπίσουμε κανόνες για την αυτοματοποιημένη οδήγηση που θα ισχύουν σε ολόκληρη την Ενωση. Αυτό θα το κάνουμε πράξη έως το 2026. Θα δημιουργήσουμε επίσης, από κοινού με τα κράτη-μέλη, τουλάχιστον τρία μεγάλης κλίμακας διασυνοριακά πεδία δοκιμών για επιβατικά και εμπορευματικά οχήματα, για να δούμε τα οχήματα στην πράξη και να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις στην κυκλοφορία. Παράλληλα, με αξιοποίηση 1 δισ. ευρώ από δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις θα δώσουμε έμφαση στο λογισμικό αιχμής, στην πρωτοποριακή υπολογιστική εντός του οχήματος και σε λύσεις τεχνητής νοημοσύνης.
Καθαρή κινητικότητα
Για να διασφαλιστεί η συνεχής εμπορική επιτυχία, οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές πρέπει να αποκτήσουν ηγετική θέση στα προϊόντα και στην τεχνολογία των αυτοκινήτων μηδενικών εκπομπών, που αντιπροσωπεύουν ήδη το 15% των πωλήσεων στην Ε.Ε. και τα επόμενα χρόνια θα κυριαρχήσουν. Η μετάβαση αυτή, ωστόσο, δεν πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα να μεταφερθούν αλλού οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές.
Οι στόχοι της Ευρώπης για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από καινούργια αυτοκίνητα και ημιφορτηγά παρέχουν μακροπρόθεσμη σταθερότητα στους επενδυτές και εξακολουθούν να ισχύουν. Ομως πρέπει να είμαστε και ρεαλιστές σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Ετσι αποφασίσαμε να δώσουμε στις εταιρείες της αυτοκινητοβιομηχανίας παράταση για να πετύχουν τους στόχους τους μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Οπως επίσης ανακοίνωσα, η αναθεώρηση της νομοθεσίας για τα πρότυπα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα θα πραγματοποιηθεί το 2025 αντί για το 2026.
Το μερίδιο αγοράς των ηλεκτρικών οχημάτων αυξήθηκε σε 15% τον Ιανουάριο του 2025 από 10,9% τον Ιανουάριο του 2024. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό πρέπει να αυξηθεί περαιτέρω. Για την τόνωση της ζήτησης θα ξεκινήσουμε από τους εταιρικούς στόλους, οι οποίοι σήμερα αντιστοιχούν περίπου στο 60% των νέων ταξινομήσεων αυτοκινήτων στην Ε.Ε. Τα χιλιόμετρα που διανύουν τα οχήματα που ανήκουν σε εταιρικούς στόλους είναι περισσότερα, ενώ εισέρχονται στην αγορά μεταχειρισμένων πιο γρήγορα απ’ ό,τι τα ιδιωτικά οχήματα, καθιστώντας τα ένα σημαντικό τμήμα της αγοράς.
Καταρτίζοντας, λοιπόν, τη νομοθεσία για τους εταιρικούς στόλους, θα παρέχουμε υποστήριξη στα κράτη-μέλη σχετικά με το πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν φορολογικά κίνητρα και άλλα μέτρα για να κυκλοφορήσουν περισσότερα οχήματα μηδενικών εκπομπών στους δρόμους. Επίσης, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, ενθαρρύνουμε τα λεγόμενα «συστήματα κοινωνικής μίσθωσης» για τους συμπολίτες μας που έχουν χαμηλότερα εισοδήματα, αλλά και για την ταχύτερη εγκατάσταση σημείων φόρτισης σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Η κινητικότητα είναι δικαίωμα, ανεξάρτητα από το πού μένει κανείς και ποια είναι τα μέσα διαβίωσής του. Γι’ αυτό και το να διασφαλίσουμε ότι κανείς δεν θα μείνει στο περιθώριο στο πλαίσιο της μετάβασης σε καθαρότερα οχήματα είναι εξαιρετικά σημαντικό για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και για εμένα προσωπικά.
Ανταγωνιστικότητα και ανθεκτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού
Οι μπαταρίες αντιστοιχούν στο 30%-40% της αξίας ενός μέσου ηλεκτρικού αυτοκινήτου και αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για την απασχόληση και την οικονομία. Για να είναι ανταγωνιστική η Ευρώπη χρειάζεται αυτοτέλεια στις πρώτες ύλες και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παράγουμε τις μπαταρίες εμείς οι ίδιοι.
Τα επόμενα δύο χρόνια θα διαθέσουμε 1,8 δισ. ευρώ για τη στήριξη της κατασκευής μπαταριών στην Ε.Ε. Θα εξετάσουμε την άμεση υποστήριξη των εταιρειών που παράγουν μπαταρίες εδώ. Και θα θεσπίσουμε ευρωπαϊκές απαιτήσεις περιεχομένου για τις μπαταρίες και τα άλλα εξαρτήματα ηλεκτρικών οχημάτων που πωλούνται στην Ε.Ε.
Δεξιότητες και κοινωνική διάσταση
Οι αλλαγές στην παγκόσμια ζήτηση και παραγωγή, οι οικονομικοί κλυδωνισμοί, οι γεωπολιτικές αλλαγές και αβεβαιότητες ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την απώλεια θέσεων εργασίας στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Ταυτόχρονα χρειαζόμαστε νέο εργατικό δυναμικό. Πρέπει να προσελκύσουμε εργαζόμενες και εργαζομένους με τις κατάλληλες δεξιότητες για ένα ψηφιακό μέλλον. Εχουμε χρηματοδοτικά προγράμματα γι’ αυτόν τον σκοπό, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Γι’ αυτό, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Δίκαιης Μετάβασης θα προβλέπει τις τάσεις της απασχόλησης σε ολόκληρη την αλυσίδα της αυτοκινητοβιομηχανίας, σε τομεακό και περιφερειακό επίπεδο. Θα το χρησιμοποιήσουμε για να εντοπίζουμε τις απειλές και να σχεδιάζουμε εκ των προτέρων στοχευμένη στήριξη. Θα επικαιροποιήσουμε επίσης το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση για τους εργαζομένους που έχουν απολυθεί. Σήμερα, όταν ενεργοποιείται από τα κράτη-μέλη, το ταμείο στηρίζει τους εργαζομένους που απολύονται λόγω αναδιάρθρωσης. Στο μέλλον θα στηρίζει επίσης τις εταιρείες σε αναδιάρθρωση, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος απολύσεων.
Ισότιμοι όροι ανταγωνισμού και επιχειρηματικό περιβάλλον
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να επιδιώκει τη σύναψη συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών για να διευρύνει την πρόσβασή της σε αγορές και να διασφαλίσει την πρόσβασή της σε κρίσιμες πρώτες ύλες. Θέλω επίσης οι ξένες επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία να συμβάλουν στη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και στη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας.
Ενα καλύτερο μέλλον για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία
Οι δράσεις αυτές, μαζί με πολλές άλλες που περιγράφονται στη νέα στρατηγική για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, θα διασφαλίσουν ότι η επόμενη γενιά οχημάτων δεν θα κατασκευάζεται απλώς στην Ευρώπη, αλλά θα είναι προϊόν ευρωπαϊκής καινοτομίας, θα τροφοδοτείται από την ευρωπαϊκή τεχνολογία και θα βασίζεται στις ευρωπαϊκές αξίες.
Θα ελαχιστοποιήσουμε τους κινδύνους και θα δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες και δυνατότητες. Θα βρούμε την ισορροπία ανάμεσα στους μακροπρόθεσμους στόχους και τις ρεαλιστικές ανάγκες.
Λαμβάνοντας τις σωστές αποφάσεις τώρα και αντιμετωπίζοντας με τόλμη τις προκλήσεις, θα διασφαλίσουμε ότι το μέλλον της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας θα είναι το ίδιο λαμπρό όσο και το παρελθόν της.
*Ο κ. Απόστολος Τζιτζικώστας είναι επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
