«Προσοχή στους τιμωρούς της αγοράς ομολόγων», είναι το μήνυμα που στέλνει στις κυβερνήσεις με υψηλά ελλείμματα και αδύναμα δημοσιονομικά το Διεθνές Χρηματοοικονομικό Ινστιτούτο (IIF). Μάλιστα φέρνει ως παράδειγμα τη Βρετανία και τη Γαλλία, δύο χώρες όπου η επίθεση των αγορών κατάφερε να διαμορφώσει πολιτικά αποτελέσματα, και τις συγκρίνει με τη δημοσιονομικά συνετή Ελλάδα της οποίας το κόστος δανεισμού έχει υποχωρήσει σημαντικά τη στιγμή που ο ελληνικός δείκτης χρέους κατέγραψε από τις πιο μεγάλες μειώσεις διεθνώς το 2024, μία χρονιά όπου το παγκόσμιο χρέος άγγιξε τα επίπεδα-ρεκόρ των 318 τρισ. δολ. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με το IIF, το 2024 προστέθηκαν περίπου 7 τρισ. δολ. στο παγκόσμιο χρέος (χρέος νοικοκυριών, κυβερνήσεων, εταιρειών και τραπεζών).
Περίπου το 65% της αύξησης προήλθε από τις αναδυόμενες αγορές, κυρίως την Κίνα, την Ινδία, τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία. Στις ώριμες αγορές, η συσσώρευση χρέους επικεντρώθηκε κυρίως στις ΗΠΑ, στη Βρετανία, στον Καναδά και στη Σουηδία. Σχεδόν τα δύο τρίτα της αύξησης του χρέους οφείλονται στον δανεισμό των κυβερνήσεων, καθώς τα επίπεδα του παγκόσμιου δημόσιου χρέους ξεπέρασαν τα 95 τρισ. δολ., από 70 τρισ. την περίοδο πριν από την πανδημία το 2019.
Την ίδια στιγμή, ο παγκόσμιος δείκτης χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε κατά περισσότερο από 1,5 ποσοστιαία μονάδα, φθάνοντας σχεδόν το 328% του ΑΕΠ. Η άνοδος των δεικτών χρέους ήταν πιο απότομη στη Σουηδία, στην Κίνα, στο Ισραήλ και στη Σαουδική Αραβία, ενώ η Ελλάδα, η Αργεντινή, η Τουρκία, η Ολλανδία και η Ιρλανδία σημείωσαν τη μεγαλύτερη πτώση, παρατηρεί το IIF.
Οι αντιδράσεις της αγοράς για τον προϋπολογισμό σε Βρετανία και Γαλλία διαμόρφωσαν πολιτικά αποτελέσματα.
Πάντως, το ινστιτούτο εκτιμά ότι φέτος, και ειδικά στο πρώτο τρίμηνο, η συσσώρευση χρέους συνολικά θα επιβραδυνθεί εν μέσω αβεβαιότητας για την παγκόσμια οικονομική πολιτική και του πολύ υψηλού κόστους δανεισμού. Ωστόσο, η συσσώρευση χρέους στον δημόσιο τομέα αναμένεται να παραμείνει αυξημένη, κυρίως σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία και Βραζιλία. Οι εκκλήσεις για δημοσιονομικά κίνητρα και μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες γίνονται πιο έντονες στην Ευρωζώνη, συμπεριλαμβανομένων των αυξανόμενων συζητήσεων για την τροποποίηση του κανόνα του «φρένου του χρέους» της Γερμανίας, όπως τονίζει.
Τέλος, το ινστιτούτο προειδοποιεί τις κυβερνήσεις να προσέχουν τους «τιμωρούς των ομολόγων» (bond vigilantes), οι οποίοι καραδοκούν. Ενώ οι αντιδράσεις της αγοράς στα αυξανόμενα επίπεδα του δημόσιου χρέους των ΗΠΑ είναι σχετικά ήπιες, καθώς η ισχυρή οικονομική δραστηριότητα, η αύξηση της παραγωγικότητας και το καθεστώς ασφαλούς καταφυγίου των αμερικανικών ομολόγων συνεχίζουν να συγκαλύπτουν τις αυξανόμενες αδυναμίες στα δημοσιονομικά ισοζύγια, ωστόσο δεν απολαμβάνουν όλες οι χώρες τα ίδια… προνόμια, τονίζει το IIF.
Για παράδειγμα, οι αντιδράσεις της αγοράς στις συζητήσεις για τον προϋπολογισμό σε Βρετανία και Γαλλία ήταν τόσο έντονες, που τελικά διαμόρφωσαν πολιτικά αποτελέσματα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η αναταραχή στην αγορά ομολόγων έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη σύντομη θητεία της πρωθυπουργού Λιζ Τρας το 2022, ενώ στη Γαλλία, μια παρόμοια δυναμική συνέβαλε στη βραχύβια κυβέρνηση Μπαρνιέ του 2024.
Οπως παρατηρεί μάλιστα το IIF, εδώ και καιρό, οι αποδόσεις στα 10ετή ομόλογα της Βρετανίας είναι πολύ υψηλότερες σε σχέση με τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, ενώ οι αποδόσεις των 10ετών γαλλικών κινούνται στα ίδια επίπεδα με αυτά των κρατικών τίτλων της Ελλάδας.
